Dziady część III

Dziady cz. III

1. Czas i miejsce akcji.

2. Przemiana głównego bohatera. Cela więzienna

W Wilnie przy ulicy Ostrobramskiej, w klasztorze księży Bazylianów, przerobionym na więzienie.

Więzień śpi wsparty na oknie. Obok niego Anioł Stróż, który już wcześniej zabierał jego duszę do nieba i przyszłe głosił szczęście a czasem gorzko nad nim płakał. Więzień zbudził się o poranku. Z woli Boga będzie oddany w ręce nieprzyjaciół. Potem będzie wolny, lecz on wie, co oznacza być wolnym z łaski Moskwicina. Pozostanie poetą, śpiewakiem. W chwili napięcia emocjonalnego więzień pisze na ścianie łaciński napis: ZMARŁ GUSTAW ,NARODZIŁ SIĘ KONRAD. Ów więzień to Gustaw , bohater IV części Dziadów. Scena rozgrywa się na granicy dnia i nocy, rzeczywistości i snu, w sferze boskiej.

Dlaczego?

We Wstępie poeta wyjaśnia. "Chciał tylko zachować narodowi wierną pamiątkę z historii litewskiej lat kilkunastu... Tamtych wydarzeń nie da sie porównać z obecnymi: Czymże sa wszystkie ówczesne okrucieństwa w porównaniu tego, co naród polski teraz cierpi... Polacy znają swoich wrogów od wieków. Wydarzenia wileńskie sa ogniwem w ciągu wydarzeń: rozbiory, proces filaretów, zniszczenie powstańczych dąen niepodległościowych, prześladowania powstańców

W bazyliańskiej celi

Scena I- czas i miejsce spotkania

Filomaci i filareci. Autentyczne postacie: Jakub, Adolf, Żegota, ks. Lwowicz, Frejend, Jan sobolewski, Tomasz Feliks Kółakowski, Suzin, Jankowski, Jacek ( Onufry Pietraszkiewicz), Konrad. Zebrali się w celi Konrada. Byli przetrzymywani przez okres kilku miesięcy w pomieszczeniach byłego klasztoru oo. Bazylianów, skąd doprowadzano ich na śledztwo. Wigilijny wieczór, zbliża się północ.

4. Nocne rozmowy w celi Konrada:

opowiadanie Żegoty, sytuacja na Litwie

• Do niedawna gospodarował na wsi, hodował merynosy i wołu, miał sławę najlepszego w Litwie ekonoma.
• Słyszał o jakimś śledztwie w Wilnie, dom jego stał blisko drogi i widać było kibitki latające cwałem.
• Ludzie w okolicy byli przestraszeni. Gdy ktoś przy kolacji trącił nożem w szklankę, drżały kobiety i staruszkowie bledli. Bali się, że przed ich dom zajeżdża podoficer , aby kogoś aresztować.
• Żegota jest mało zorientowany w polityce. Sądzi, że to śledztwo wynalazł dla zysku, że się więźniowie nasi porządnie opłacą i powrócą do domu.
• Tomasz Zan zaś przyczyny aresztowań upatruje w tym, że do Wilna przybył z Warszawy senator Nowosilcow. Tam nie mógł wyśledzić żadnego spisku, tu chce się wykazać przed carem. Tomasz proponuje, że on i kilku innych ( sieroty, starsi nieżonaci) wezmą winy na siebie, ale ocalą innych

• nie mają kalendarza, nie otrzymują listów.
• Okno zabito deskami.
• Podają im strawę, którą można by myszy wytruć.
• Władza nie dba o warunki więzienne. Chodzi jej o to, by złamać więźniów i zmusić do mówienia.

5. Warunki więzienne

Jan Sobolewski chodził na śledztwo do ratusza. Dziś- na Sybir- kibitek dwadzieścia wywieźli. Studentów ze Żmudzi. Gdy otwarto bramę więzienia, lud nagle runął z kościoła ku bramie i świątynia opustoszała. Lud otoczył więzienie. Wyjeżdżały kibitki. Małe chłopcy znędzniałe, wszyscy jak rekruci. Z golonymi głowami- na nogach okuci. Najmłodszy więzień miał może dziesięć lat. Skarżył się, że łańcucha podźwignąć nie może i pokazywał skrwawioną nogę. Nadjechał policmajster, popatrzył i stwierdził, że kajdany zgodne z przepisaną wagą. Wśród wywożonych Sobolewski poznał swojego ucznia. Był to Janczewski. Ten przed rokiem swawolny, ładny chłopczyk mały, dziś poglądał z kibitki, jak z odludnej skały ów Cesarz. Janczewski postrzegł, że lud płacze patrząc na łańcuch. Wstrząsnął nogą na znak, że mu kajdany nie ciążą. A gdy kibitka ruszyła, krzyknął” Jeszcze Polska nie zginęła”.

6. Opowiadanie Sobolewskiego

• Zajeżdżały następne kibitki.
• Wasilewski, ostatni więzień, ledwo schodził ze schodów, a gdy wstępował na szczeble kibitki, stoczył się i upadł. Na śledztwie dano mu tyle kijów, że krew odeszła mu z twarzy.
• Żołnierz podniósł go z ziemi zaniósł do kibitki. Niosąc chłopca, łzy ocierał ukradkiem.
• Sobolewski mówi, że nigdy tego widoku nie zapomni, bo zapomnieć nie wolno.
• Martyrologia młodzieży zyskuje najwyższą rangę. Zostaje porównana do męczeństwa Chrystusa, niewinnie skazanego na śmierć.
• Wydarzenia, które relacjonuje Sobolewski, są zapowiedzią przyszłego uznania ofiary, jaką składa naród cierpiący za inne narody

Gdy Bóg wygnał Adama i Ewę z raju, nie chcąc by zginęli z głodu, kazał aniołom rozsypać ziarno. Adam nie wiedział, co to jest , popatrzył i poszedł dalej. Szatan pomyślał, że bóg nie uczynił tego bez celu. Zrobił rogiem rów w ziemi i nasypał żytem. Potem dumny i rad, że boże zamiary przeniknął, całym gardłem rozśmiał się i ryknął i zniknął. Wiosną ku jego zdumieniu wyrosło zboże, które dało plony. Bajka ta pełni rolę ewangelicznej przypowieści. Owa parabola tłumaczy, że na przykładzie Polski realizuje się zasada tego świata: śmierć – ponowne narodzenie. Naród nie umiera, wydaje ziarno, które jest zaczątkiem nowego życia.

7. Bajka Goreckiego

Pierwszy zaśpiewa Jankowski. Zanim rozpoczął sie proces wileński Jankowski układał różne piosenki polityczne. Policja wpadła na jego trop, został aresztowany, a podczas śledztwa ujawnił wiele nazwisk filaretów. Koledzy jemu jednemu zarzucali zdradę.Jego pieśń wyraża bunt. Jej wymowa jest prosta: dopóki żyje car, dopóki żyje Nowosilcow, trudno uwierzyć, że nam sprzyja Bóg

Czas na śpiewanie

Konrad ostro sprzeciwił sie koledze: nie dozwolę bluźnić imienia Maryi. Kapral, dawny legionista, obecnie w carskiej służbie, uzupełnił protest Konrada. Opowiedział historie wojenną, która zdarzyła sie , gdy walczył pod Napoleonem w Hiszpanii. Podchmieleni zołnierze opowiadali sobie dowcipy, lżąc imię Marii. Sprzeciwił sie temu Kapral. Potem wojsko poszlo spać, a gdy nastał dzień, bluźniercy leżeli z poodcinanymi głowami. Kapral ocalał, a w czapce żolnierskiej znalazł kartkę z łacińskim napisem: " Wiwat Polak, jedyny obrońca Maryi

Piosenka Feliksa- trafia do serc więżniów.

Tylko Konrad pozostał poważny, zasępiony jakby obliczał swoje grzechy na spowiedzi. Jego pieśń- to pieśń zemsty

Improwizacja

Mała Improwizacja

Wielka Improwizacja

Konrad wobec ludzi

Konrad wobec Boga

dobre i złe duchy

Konrad jako twórca

Konrad jako czująca jednostka

Prometeusz

Stosunek Konrada do rodaków

Żądania Konrada

Bluźnierstwa Konrada

KAPRAL: Sprowadza ks. Piotra. Opowiada o swoich doświadczeniach z umierającymi. Ostrzega, że Konrad uległ siłom zła. Pilnuje, by nikt nie przeszkadzał Księdzu w modlitwie nad Konradem. żałuje Konrada, współczuje mu (Panie, ot byś cicho siedział. / Niech brat Piotr pomodli się [...]; Słyszysz, jak on szlocha)

Scena III

Egzorcyzmy w celi Konrada

KSIĄDZ PIOTR: Uspokaja Konrada, odprawia egzorcyzmy, pociesza go, upewniając, że może odpokutować swoje winy. Uzyskuje od złych duchów wiadomość o samobójczych zamiarach uwięzionego Rollisona i sposobie uratowania więźnia. Modli się za Konrada. kocha Konrada jak swojego bliźniego (Synu mój, tyś na sercu, które ciebie kocha); pokorny wobec Boga i jego postanowień (Upokórzmy się panu i zróbmy akt skruchy); gotowy ponieść ofiarę za Konrada (Ten młody, zrób go za mnie sługą Twojej wiary, / A ja za jego grzechy przyjmę wszystkie kary)

WIĘZIEŃ: Podnosi z ziemi Konrada i układa na łóżku. Wyjaśnia, że takie sytuacje zdarzają się Konradowi często. przerażony; pragnie pomóc, nie rozumie, co się dzieje (Ale dla Boga! próżnych modlitw nie prawcie; / Podejmijcie go z ziemi, połóżmy do łóżka [...]; Dalibóg nie pojmuję – nic, i oszaleję)

Scena IV

EWA: Modli się za Konrada i innych uwięzionych na Litwie: Zmówmy jeszcze i za nich pacierze też same [...] Zły car kazał ich wszystkich do ciemnicy wsadzić [...]; Ja pacierz osobny Zmówię za tego, co te piosenki ogłosił I on także w więzieniu [...] Te piosenki czytałam; niektóre są piękne.

Modlitwa zamienia się w widzenie, w którym dochodzi do zaślubin nieba i ziemi (wianki); kwiaty mogą symbolizować tych, za których modli się Ewa, a Róża – Konrada, za którego dziewczyna modliła się szczególnie

W Widzeniu Konrad jest już gotów przyjąć postawę, która pozwoli mu odegrać wyjątkową rolę. pełna pokory, współczucia, miłosierdzia.

Kogo ma na myśli Ksiądz Piotr, gdy mówi: „cała Polska młoda”?

Widzenie księdza Piotra czyni dramat utworem profetycznym

Część I

profetyzm

mesjanizm

Część II

Egzorcyzmy księdza Piotra

wnioski

Przyszłość narodu , zdaniem poety, wyraża idea mesjanizmu

treść widzenia:

Część III

wizja dziejówPolski zawarta w Widzeniu Księdza Piotra.

Cela księdza Piotra

ksiądz Piotr

Konrad

cichy, skromny, skierowany ku innym, kocha bliźnich, nastawiony na dialog • jego system wartości opiera się na wyznacznikach etyki chrześcijańskiej: pokorze, skromności, miłości i poświęceniu (odkupieniu poprzez ofiarę). • Realizuje swoją osobą ideał bezwarunkowego umiłowania ludzkości. • pozwala lepiej dostrzec słabości Konrada • wypowiada ważne myśli •jego działania doprowadzają do uratowania/zbawienia Konrada

pełen pychy, elokwentny, skupiony na sobie, nastawiony na monolog

Postacie Księdza Piotra i Konrada zostały zbudowane na zasadzie kontrastu . Ksiądz Piotr pojawia się, aby zbawić głównego bohatera.

Walka dobra ze złem

charakterystyka środowiska wroga

Potwór i jego zgraja

scena VI

scena VIII

+info

Opinie o towarzystwie

Ksiądz Piotr zapowiada interwencję Boga, ale nit mu nie wierzy. Tymczasem wbiegają damy, będzie bal. Muzyka gra menueta z opery Don Juan Amadeusza

Całe towarzystwo to jedno wielkie bagno. Tylko Bóg może rozstrzygnąć, kto sprawiedliwy.

• Pani Rollinson

Biegnie po schodach, by dopaść Senatora. Nazywa go pijakiem i tyranem. Żaden lokaj nie jest w stanie jej zatrzymać. Okazało się, że służby więzienne skorzystały z pomysłu Doktora. Otwarto okno w celi Rollisona i więzień wyskoczył z trzeciego piętra na bruk.

Na balu u Senatora

uczestnicy

z prawej strony

Wejście Komandora

Orkiestra gra arię komandora z opery Don Juan W. A. Mozarta. Posępna muzyka wywołuje konsternację gości. Słychać krzyk za drzwiami. To pani Rollison.

Przypowieści księdza Piotra

Uderzenie pioruna

scena IX

• element łączący wszystkie części „Dziadów”
• kobieta prosi Guślarza o wywołanie ducha jej zmarłego kochanka
• pojawiają się duchy Doktora i Bajkowa
• kobieta zauważa ducha swojego ukochanego, który ma ranę na czole - czarną plamę (może to być rana po zmaganiach z Bogiem przez Gustawa-Konrada;

Dopełnienie; przebieg podróży zesłańców do Rosji; historiozoficzna refleksja 1) Droga do Rosji - opis bezludnych, dzikich terenów i ich mieszkańców, Rosja wydaje się być miejscem bez kultury i historii, miejscem nieustannego przemarszu wojsk; różnorodne społeczeństwo rosyjskie 2) Przedmieścia stolicy - piękne, pełne bogactwa i przepychu pałace, wybudowane z pieniędzy zbrukanych krwią narodów podbitych przez Rosję

Ustęp

3) Petersburg - miasto wyrosłe na kwi i krzywdzie ludzi, siedziba zła 4) Pomnik Piotra Wielkiego - spotkanie dwóch młodzieńców: pielgrzyma-zesłańca i „wieszcza ruskiego narodu”, który opowiada o carze 5) Przegląd wojska - wielogodzinna parada wojskowa, która ma demonstrować siły cara; charakteryzacja zhierarchizowanego społeczeństwa rosyjskiego; po paradzie na placu zostaje 200 trupów żołnierzy - stratowanych lub zamarzłych 6) Oleszkiewicz - tytułowy bohater to Polak, który prorokuje karę, która spotka cara 7) Do Przyjaciół Moskali - wiersz dedykowany Rosjanom, którzy także podlegali surowym karom cara (Rylejew, Bestużew). Mickiewicz pokazuje swoją sympatię do narodu rosyjskiego kontrastując to z nienawiścią do despotyzmu

Określ, do której sceny odnosi się Twoja praca. Wskaż bohaterów sceny. Omów tematykę sceny (czego dotyczy). Określ miejsce, w którym rozgrywa się akcja. Uzasadnij swój wybór sceny.

Żąda od Boga, aby go wysłuchał. Stwierdza, że przez swoją poezję on także jest Stwórcą. Nie czuje pokory wobec Boga, buntuje się. Oskarża Boga o brak serca – o nieczułość i obojętność wobec ludzkiego cierpienia. Bluźnierczo charakteryzuje Boga jako tyrana.

POLSKA/Chrystus (naród związany, "na trybunał", niesie krzyż), Herod(Rosja,car), Piłat (Gal, Francja sądzi, umywa ręce), Matka Boska (wolność), Żydzi, tłum urąga nad Polską,chce ukrzyżować „bo cesarza koronę znieważa”(Europa), -białe drogi krzyżowe na Północ (tłum wozów, dzieci), - dziecię uszło – wskrzesiciel narodu „z matki obcej, krew jego dawne bohatery, a imię jego czterdzieści cztery, - krzyż ma długie na całą Europę ramiona, "z trzech wyschłych ludów" (trzej zaborcy: Rosja, Austria i Prusy), - żołdak Moskal przebił bok

Będąc poetą, kimś wybitnym, niezwykłym, czuje się samotny wśród ludzi. Nikt nie jest w stanie go zrozumieć. Nie ceni twórczości innych artystów i filozofów, uważa się za wielkiego twórcę i jest samowystarczalny. Nie potrzebuje uznania innych ludzi. Kocha cały naród i cierpi za niego. Pragnie władzy nad światem, ale o to, by go uszczęśliwić.

Współodczuwa cierpienie swojego narodu. Nazywa się pierwszym wśród ludzi ze względu na zdolność czucia. Potęgę uczucia przedkłada nad siłę rozumu.

Nazywa siebie mistrzem, jest pewien swojej wielkości. Jego twórczość przekracza limity zwykłego człowieka, współtworzy nieśmiertelność. Poprzez akt kreacji Konrad staje się równy Bogu. Poezja Konrada zmienia rzeczywistość

•Polska to niewinna ofiara cierpiącą prześladowania z rąk zaborców; •Polska jest Chrystusem narodów; •Upadek Polski, jej rozbiory są niczym ukrzyżowanie; •Polska zatriumfuje nad prześladowcami, zmartwychwstając, wypełni powierzoną jej przez Boga misję odkupienia ciemiężonych narodów, wydźwignie świat z upadku; •Zwiastunem tych wydarzeń będzie „namiestnik wolności”;

Stworzył człowieka z gliny i łez. Oszukał bogów, by ludzie nie musieli im oddawać w ofierze najlepszego mięsa. Wykradł bogom ogień i podarował go ludziom. Nauczył ludzi, jak wykorzystać ogień, ochronić się, wyżywić i przetrwać.CO GO MOTYWOWAŁO? Miłość do ludzi. Bunt przeciwko okrucieństwu bogów. Współczucie dla ludzi. Poczucie odpowiedzialności za ludzkość. Chęć wyprowadzenia ludzi z mroków niewiedzy. Dążenie do poprawy warunków ludzkiej egzystencji i przełamania niemocy człowieka. JAKIE PONIÓSŁ KONSEKWENCJE? Ściągnął na siebie gniew bogów. Utracił boski status. Skazano go na wieczne męki – został przykuty do skał Kaukazu i sęp wyjadał mu wątrobę, która codziennie odrastała. Uwolnił go Herakles. CZEGO JEST ARCHETYPEM? Wzorzec bezgranicznej miłości do człowieka. Wzorzec poświęcenia się z miłości. Wzorzec buntu jednostki wobec sił wyższych. Wzorzec buntu w imię dobra ogółu.

Żąda, by Bóg podzielił się z nim władzą nad ludźmi – nad ich duszami, pragnieniami, umysłami. Chce sprawować władzę absolutną. Potrzebuje władzy, bo wierzy, że może naprawić świat, przywrócić ludziom wolność. Żąda spotkania z Bogiem, odzewu z jego strony.

• Kocha cały naród.
• Myśli zarówno o przodkach, jak i przyszłych pokoleniach.
• Pragnie wolności dla rodaków.
• Gotów jest zniszczyć tych, którzy mu się sprzeciwią. Utożsamia się z ojczyzną i całym narodem.
• Współcierpi i współodczuwa z rodakami

• Porównuje się do Boga, z którym chce się zmierzyć.
• Twierdzi, że posiada boskie moce.
• Uważa, że poprzez akt kreacji staje się podobny do Stwórcy.
• Dowodzi, że w odróżnieniu od Boga może uszczęśliwić swój naród i całą ludzkość.
• Dąży do konfrontacji z Bogiem, wzywa go, by udowodnił mu swoją siłę, zapowiada walkę ze Stwórcą.
• Milczenie Boga go oburza. Twierdzi, że Bóg nie jest miłością, a jedynie mądrością, odmawia zatem Bogu jednego z atrybutów boskości – według światopoglądu romantycznego zarzut braku serca jest najcięższym oskarżeniem.
• Zarzuca Bogu, że jest nieczuły na ludzkie cierpienie.
• Zapowiada walkę na uczucia z Bogiem.
• Wątpi w boską sprawiedliwość i nieomylność.

• Duchy dobre (aniołowie) i duchy złe (diabły) towarzyszą Konradowi podczas całego monologu. Ich walka o duszę bohatera jest metaforycznym przedstawieniem wewnętrznych zmagań Konrada. Duchy walczą o duszę bohatera, ocalą ją bądź zgubią. Zniecierpliwienie diabłów chroni Konrada przed ostatecznym bluźnierstwem. To diabeł, a nie bohater, nazywa Boga carem.
• Rozmieszczenie duchów w przestrzeni nawiązuje do tradycji (ludowej, biblijnej), w której zło kojarzy się z lewą stroną, a dobra – z prawą.

1. komponowanie i wykonywanie dzieła artystycznego bez uprzedniego przygotowania, spontanicznie, na poczekaniu, 2. utwór artystyczny powstały w momencie wykonywania go, w wyniku improwizacji, 3. działanie bez wcześniejszego przygotowania i planu, robienie czegoś naprędce.