Dziady cz. II - Spotkanie dwóch światów

Temat: Spotkanie dwóch światów.

1.

W dramacie mamy do czynienia z dwoma światami: ziemskim i pozaziemskim. Kto je reprezentuje? Która z postaci ma zdolność przekraczania granicy między światami?

Między ziemią a niebem.

2.

Postać Guślarza.

W dramacie Mickiewicza mamy do czynienia z dwoma światami: ziemskim i pozaziemskim. Granice tego świata są do przekroczenia, takie możliwości ma na przykład Guślarz, który – posługując się magicznymi zaklęciami i rytuałami – jest w stanie przywołać na ziemię, a potem oddalić w zaświaty różne zjawy. Dzięki niemu toczy się rozmowa pomiędzy ludźmi a zmarłymi istniejącymi w swoistym „życiu po życiu” pod postacią widm, upiorów, zwierząt (ptaków), w które wcieliły się ich dusze.

3.

Miejsce akcji:„Zamknijcie drzwi od kaplicy I stańcie dokoła truny“ Czas akcji: „Żadnej lampy, żadnej świécy, W oknach zawieście całuny. Niech księżyca jasność blada Szczelinami tu nie wpada“. Cel spotkania: „Czyscowe duszeczki [...] Każda spieszcie do gromady! [...] Mówcie, komu czego braknie, Kto z was pragnie, kto z was łaknie“.

Przestrzeń spotkania.

atmosfera

Opisz atmosferę towarzyszącą obrzędowi; wymień elementy, które ją tworzą.

4.

Przypomnij sobie kolejne wydarzenia, które miały miejsce podczas ceremonii dziadów. Uzupełnij schemat.

Napięcie dramatyczne.

5.

Kłopoty z upiorem. Adam Mickiewicz „Upiór“.

a) Czy bohatera można zaliczyć do świata żywych, czy umarłych?

„Serce ustało, pierś już lodowata; Ścięły się usta i oczy zawarły; Na świecie jeszcze, lecz już nie dla świata!".

„Cóż to za człowiek? - Umarły.Patrz, duch nadziei życie mu nadaje, (...) Pierś znowu tchnęła“.

b) Odtwórz historię tytułowego bohatera. Wskaż słowa mówiące o jego winie oraz pokucie. Wyjaśnij, kogo poszukuje w przycmentarnej kaplicy.

Wina

Historia

Kara

W zakończeniu II cz. „Dziadów“, kiedy to ceremonia dobiega końca, Guślarz sypie mak i soczewicę w kąty kaplicy, aby uczcić wszystkie pozostałe duchy. Wtedy to pojawia się tajemnicza, przerażająca postać i w milczeniu podchodzi do jednej z wieśniaczek, nie reagując zupełnie na pytania Guślarza, który nie jest w stanie odpędzić tej zjawy zwyczajowym zaklęciem. Nie pojawia się wyjaśnienie, duch kroczy za dziewczyną. Chór trwożliwie pyta: „Co to będzie, co to będzie?“. Być może nie jest to duch zmarłego, ale żywy człowiek z krwawą plamą na koszuli (efekt próby samobójczej z powodu odrzucenia przez dziewczynę, która teraz – w żałobie – uśmiecha się do zjawy). W noc dziadów człowiek ten przyszedł, aby przypomnieć się ukochanej. Gromada wiejska nie ocenia go, nie potępia. (Historia tej nieszczęśliwej miłości opowiedziana jest w IV cz. „Dziadów“).

Upiór – w dawnych wierzeniach ludowych: zmarły (w sposób gwałtowny lub przedwczesny, m.in. samobójca), który nocą wstaje z grobu; istota demoniczna (cechy charakterystyczne: czasowa niewidzialność, ciemne lub czerwone zabarwienie skóry, ognistość i skrzenie się). Najczęściej takie demony szkodziły ludziom (dusiły, wypijały krew, żywiły się ciałem ludzkim, straszyły jękiem, płaczem itp.), a oni próbowali – rozmaitymi rytuałami chowania samobójców – bronić się przed nimi.