Pokolenia literackie współczesności - klasa IV

Współczesność

Pokolenia literackie

nieformalna grupa pisarzy, krytyków (także odbiorców literatury) o przybliżonym czasie urodzenia i wynikających z tego podobieństwach w życiorysach. Wspólne doświadczenia życiowe wywołują zainteresowanie podobnymi problemami, budzą podobne emocje, sposoby reagowania itp. Za źródło tej wspólnoty uważa się tzw. przeżycie pokoleniowe - wstrząs duchowy, wywołany wydarzeniem historycznym, które zaważyło na całym życiu

Pokolenie literackie

Pokolenia

4. Pokolenie Nowej Fali

1. Pokolenie Kolumbów

2. Pokolenie pryszczatych

5. Pokolenie 76

3. Pokolenie "Współczesności"

6. Pokolenie bruLionu

Pokolenie Kolumbów

Pokolenie, które przyszło na świat w Polsce w okresie dwudziestolecia międzywojennego, określane jest mianem Pokolenia Kolumbów. Po 123 latach zniewolenia ludzie ci stawali przed możliwością odkrywania wolnej ojczyzny – spełnienia marzeń poprzednich generacji. Nazwa pokolenia wywodzi się od tytułu książki Romana Bratnego "Kolumbowie rocznik dwudziesty". Ich przeżyciem pokoleniowym był wybuch drugiej wojny światowej To pokolenie nazywane jest także pokoleniem "apokalipsy spełnionej". Zaliczamy tutaj takich twórców jak: Krzysztof Kamil Baczyński, Tadeusz Gajcy, Tadeusz Borowski, Roman Bratny. Jednak pośród nich znajdują się także postaci, które na scenie litrackiej zaistniały dopiero po zażegnaniu okrutnego konfliktu, m.in.: Wisława Szymborska, Zbigniew Herbert., Miron Białoszewski czy Tadeusz Różewicz.

Pokolenie pryszczatych

Grupa polskich pisarzy, którzy debiutowali w latach 40. i 50. XX wieku w atmosferze akceptacji i propagowania oficjalnej doktryny Polski Ludowej, czyli marksizmu-leninizmu. W praktyce oznaczało to wcielanie w życie założeń socrealizmu, przyjętego oficjalnie w 1949 roku podczas zjazdu w Szczecinie. Pisarze mieli stać się „inżynierami ludzkich dusz”. Pryszczaci w swojej twórczości piętnowali przejawy indywidualizmu, kładli nacisk na propagandę i agitacyjną funkcję literatury. Sztandarową postacią tego pokolenia był Wiktor Woroszylski, autor agitacyjno-propagandowych wierszy. Patetyczne panegiryki na cześć władzy ludowej pisywał również Witold Wirpsza. W dziedzinie prozy najważniejszym gatunkiem stała się tak zwana „powieść produkcyjna”

Pokolenie "Współczesności"

zwane także pokoleniem '56 od roku debiutu. Jedynym wspólnym przeżyciem był tu październikowy bunt i to on nadał charakter i wyrazistość pokoleniu debiutantów. Najważniejsi przedstawiciele tej generacji w dziedzinie poezji to: Miron Białoszewski, Zbigniew Herbert, Stanisław Grochowiak, Ernest Bryll, Jarosław Marek Rymkiewicz, Tadeusz Nowak, Urszula Kozioł, Halina Poświatowska, Andrzej Bursa. W prozie należy pamiętać o Marku Hłasce "Pierwszy krok w chmurach."

Pokolenie Nowej Fali (Pokolenie '68)

Ważnym kontekstem społeczno-politycznym ich debiutu były wydarzenia marca 1968 roku. Nowofalowcyp roponowali ograniczenie emocjonalności na rzecz intelektualizmu i konkretu. Mieli ambicje angażowania się w sprawy społeczne i nazywania rzeczy „po imieniu”. W kwestii poetyki nawiązywali do literatury awangardowej. Jak zaznacza Stanisław Burkot, grupa poznańska odwoływała się do nurtu lingwistycznego (Stanisłąw Barańczak), zaś krakowska – do ekspresjonizmu. (Julian Kornhauser) Najważniejsze tematy w twórczości nowofalowców to: przedstawianie szarej rzeczywistości PRL-u, bunt wobec społecznego marazmu i fałszywej ideologii oraz problem tożsamości własnego pokolenia. Narzędziem demaskowania komunizmu były gry słowne i zjawisko polisemii językowej.

Nowa Fala to nazwa nadana pokoleniu młodych artystów debiutujących pod koniec lat 60.: pisarzy, reżyserów, a przede wszystkim poetów. Poezję Nowej Fali to utwory Rafała Wojaczka, Juliana Kornhausera, Adama Zagajewskiego czy Stanisława Barańczaka.

Pokolenie '76 albo pokolenie "Nowej Prywatności"

to grupa poetów i pisarzy, którzy urodzili się około 1950 roku i debiutowali w okolicy roku 1976, czyli w okresie powstania II obiegu wydawniczego. Istotnym kręgiem zainteresowań były peryferie, prywatność, z drugiej – wpisanie w bieżącą historię. Konkret mieszał się z parabolicznym uogólnieniem, metafizyka z biologią. Do grupy tej zaliczamy m.in. Tomasz Jastruna czy Bronisława Maja.

Pokolenie bruLionu

Pokolenie „brulionu” to generacja twórców urodzonych około 1960 roku, którzy koncentrowali się wokół niezależnego czasopisma „bruLion” i debiutowali na początku lat 90. Wspomniane pismo redagowane było przez Roberta Tekielego, ukazywało się nieregularnie w latach 1986-1999 i początkowo miało charakter zdecydowanie skandalizujący. Formacja „bruLionu” posiadała niesformalizowany program, a raczej wyłącznie silne postanowienie (antyprogramowość) o konieczności całkowitego zerwania z koncepcją literatury zaangażowanej. Obiektem kontestacji stały się nie tylko wzorce patriotyczne, ale również tradycyjna obyczajowość i narodowe stereotypy. Pokolenie to przywiązywało ogromną wagę do indywidualnych doświadczeń, również tych najprostszych, zarówno cielesnych, jak i emocjonalnych. Odwoływało się do zjawisk charakterystycznych dla kultury masowej, a także swobodnie operowało poetyką postmodernistyczną (pastisz, parodia, ironia, intertekstualność).

Przedstawiciele: Marcin Świetlicki, Marcin Baran, Jacek Podsiadło

Dziękuję za obejrzenie prezentacji!

Sabina Bińczyk