Wietrzenie skał

Wietrzenie skał

Wietrzenie

Jest to proces niszczenia skał pod wpływem czynników fizycznych, chemicznych i biologicznych.

Zwązki chemiczne

Woda

Organizmy żywe

Temperatura

Promieniowanie słoneczne

Zwietrzelina - efekt procesów wietrzenia

Zwietrzelina - efekt procesów wietrzenia

Regolit

Zwietrzelina, która została przetransportowana, np. przez wiatr

Saprolit

Zwietrzelina, która akumuluję się w miejsce powstania

Wietrzenie fizyczne (mechaniczne)

Niszczenie skał (rozpad mechaniczny) pod wpływem procesów fizycznych. Wyróżnia się:-insolacje - wietrzenie pod wpływem promieniowania świetlnego, -wietrzenie mrozowe (zamróz) - niszczenie skał pod wpływem zmian stanu skupienia wody. -wietrzenie solne (eksudacja) - skały ulagają rozszadzeniu przez krystalizująca sól. -wietrzenie skał ilastych (deflokulacja) - rozpad skał pod wpływem pęcznienia przy udziale wody.

Wietrzenie solne (eksudacja)

Sól ulega ługowaniu przez wodę, pozostaione komory zapadają się - klimat wilgotny lub krystalizująca sól rozsadza skałe - klimat suchy.

Wietrzenie mrozowe

Woda wnika w sczeliny skalne i zamarzająć rozszadza je. Występuję najczęsciej w klimacie umiarkowanym, przy częstym przechodzeniu temperatury przez próg 0 stopni C.

Wietrzenie termiczne (insolacja)

Skały o jednolitej barwie - łuszczą się (eksfoliacja) pod wpływem nagrzania i rozszerzenia się tylko wierzchniej warstwy. Skały zbudowane z minerałów o róznej barwie ulegaja rozpadowi ziarnistemu na skutek różnej rozszerzalności cieplnej.

Wietrzenie skał ilastych (deflokulacja)

Skały ilaste są zbudowane z bardzo drobnych frakcji o silnych właściwościach higroskopijnych (chłoną wodę). Na skutek wchłaniania i wyparowywania wody - skały ulegają spękaniu na poligony.

Wietrzenie chemiczne

Proces niszczenia skały (np. rozpuszcania) na skutk działania związków chemicznych. Wyróżniamy: -rozpuszczanie (solucja) - przechodzanie minerału do roztworu wodnego. - uwodnienie (hydratacja) - łącznie minerąłu z wodą -utlenienie (oksydacja) - łączenie minerału z tlenem -uwęglanowienie (karbonatyzacja) - ługowanie skał wapiennych przez wodę z CO2 -hydroliza - rozkład minerałów pod wpływem wody na jony.

Karbonatyzacja (krasowienie)

Skały węglanowe i gipsowe łatwo ulegają erozji pod wpływem wody z rozpuszczonym dwutlenkiem węgla (odczyn kwaśny). Węglan wapnia przechodzi do roztworu tworząc wodorowęglan wapnia.

Hydratacja

Minerły łącząc się z wodą, zmieniają swoje właściwości i stają się bardziej kruche i podatne na erozję. Przykłady: ortoklaz → kaolinit hematyt → limonit anhydryt → gips

Kaolinit

Ortoklaz

Oksydacja

Łączenie minerału z tlenem skutkuje jego zwiększoną podatnością na procesy niszczenia (przejście siarczków w siarczany) Przykłady: galena→ anglezyt piryt→limonit

Anglezyt

Galena

Solucja

Niektóre minerały są bardzo łatwo rozpuszczalne w wodzie. Woda po kontakcie ze skałą tworzy rozrwór, w którym wystepuję zawiesina skały. Podatne na rozpuszczanie są: -skąły węglanowe (kalcyt) -halit -gips -

Gips

Halit

Hydroliza

Rozkład minerału pod wpływem wody na część zasadową i kwaśną. -

Wietrzenie biologiczne

Polega na niszczeniu skały przez organizmy żywe: - korzenie roślin (szczególnie drzew) - mikroorganizmy glebowe (edafon), które rozdrabniają cząsteczki gleby -bakterie - wydzielają związki chemiczne reagujące ze skałami szczególnie osadowym - roślinny pionierskie (mchy i porosty) kruszące skały lite -zwierzęta ryjące (krety, lisy, jenoty, borsuki)