Oświecenie w Rzeczypospolitej

Oświecenie w Rzeczypospolitej

1.Wyjaśnij, dlaczego idee oświeceniowe pojawiły się w Rzeczypospolitej z opóźnieniem

- osłabienie kontaktów Rzeczypospolitej z najważniejszymi ośrodkami kultury europejskiej - zubożenie społeczeństwa -idee sarmatyzmu były bliższe szlachcie

Początki oświecenia na ziemiach polskich

- 1740 r. Collegium Nobilium- elitarna szkoła

Stanisław Konarski

- nowy program nauczania- nacisk kładziono na nauki ścisłe i przyrodnicze, języki nowożytne, historię, etykę -dyskusje o sprawach ustrojowych i społecznych- absolwent szkoły ma być odpowiedzialny za los państwa

Biblioteka Załuskich- pierwsza polska biblioteka publiczna

Andrzej Stanisław Załuski

Subtitle

Subtitle

Józef Andrzej Załuski

Rządy Stanisława Augusta Poniatowskiego

-miłośnik sztuki - zwolennik reform państwa, w tym edukacji

2. Wyjaśnij, jakie czynniki wpłynęły na system edukacji w Rzeczypospolitej w XVIII wieku

1765 r. założenie Szkoły Rycerskiej- elitarna szkoła miała kształcić oficerów i urzędników niezbędnych do funkcjonowania państwa

powstanie Komisji Edukacji Narodowej

1773

opracowała nowy system świeckiego szkolnictwa

powstanie Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych

opracowanie programów nauczania, podręczników

Ignacy Potocki, prezes

Ks. Grzegorz Piramowicz, sekretarz oraz autor Elementarza dla szkół parafialnych narodowych

Czynniki wpływające na rozwój systemu edukacji

- rządy króla Poniatowskiego - kasacja zakonu jezuitów- decyzja papieża -I rozbiór Polski -nawiązanie kontaktów z badaczami z zachodniej Europy

3. Przedstaw, jaką rolę odgrywał w okresie oświecenia mecenat królewski

Mecenat krolewski umożliwił rozwój literatury, malarstwa, architektury i teatru- oświecenie stanisławowskie

Obiady czwartkowe u króla Stasia

Kto uczestniczył w spotkaniach u króla?

-artyści -pisarze -poeci -działacze polityczni i społeczni

W obiadach czwartkowych uczestniczyło 10-12 starannie dobranych gości. Zasadali wokół okrągłego stołu. Uczestniczyli tylko mężczyźni.

Skąd pomysł?

- zwyczaj z Francji -salony literackie

Pokój Żółty na Zamku Królewskim pełnił funkcję prywatnej jadalni króla, w której organizowano obiady czwartkowe

Uczestnicy

Adam Naruszewicz

Franciszek Karpiński

Franciszek Bohomolec

Ignacy Krasicki

Hugo Kołłątaj

Stanisław Konarski

Józef Wybicki

O czym rozmawiano?

- o ciekawych publikacjach, które się ukazały -o przygotowanych przez uczestników dziełach literackich -o aktualnych wydarzeniach międzynarodowych czy gospodarczych - o aktualnych wydarzeniach z kraju ( np. o próbie reformy prawnej, o historii polskiego prawodawstwa

Tutaj publikowano utwory omawiane podczas spotkań

Królewski kucharz Paul Tremo

Co jedzono?

- barszcz z uszkami -na przystawkę wędliny, marynaty,kiszki, kiełbasy, paszteciki -danie główne: pieczenie mięsne (baranina- ulubione mięso króla), ryby

Napoje

Sam król był abstynentem, więc popijał tylko wodę, a swoim biesiadnikom proponował wino z własnej piwniczki

Jak kończyły się Obiady Czwartkowe?

Dwóch paziów wchodziło do sali. Jeden z nich niósł na tacy kopertę zaadresowaną do króla. Kartka w środku była pusta. Drugi paź podawał śliwki, czyli ulubione owoce króla. Wtedy było wiadomo, że spotkanie dobiegło końca.

Jaki był cel organizowania obiadów czwartkowych przez Stanisława Augusta?

Przedstaw, w jaki sposób król chciał wpłynąć na obyczaje i poglądy szlachty

Malarstwo

- król sprowadzał artystów a Zachodu ( pomysł utworzenia narodowej akademii sztuk). Malarze mieli tworzyć i kształcić krajowych artystów - opłacano zagraniczne podróże najzdolniejszych polskich artystów

Marcello Bacciarelli

Mając 35 lat, został nadwornym malarzem króla Stanisława Augusta. 🖌️ Początkowo Bacciarelli wykonywał głównie malarstwo portretowe oraz inspirowane klasyką obrazy o tematyce alegorycznej. W jego twórczości dominował portret. Samych tylko portretów króla Stanisława Augusta malarz pozostawił ponad 30😲. Sportretował także członków jego najbliższej rodziny oraz wykonał liczne studia portretowe polskiej arystokracji. Warto wspomnieć, że w 1766 roku Bacciarelli założył i prowadził Malarnię Królewską, w której uczyli się kolejni portreciści. 🎨 Autor ponad dwustu dzieł, które do dziś uświetniają apartamenty królewskich rezydencji, uznawany za prekursora narodowej szkoły malarstwa polskiego.

Kolekcja dzieł Marcello Baccirellego na Zamku Królewskim w Warszawie

Nadworny malarz Stanisława Augusta Poniatowskiego

Bernaedo Bellotto zwany Canaletto

Na zlecenie króla pracował przy dekorowaniu Zamku Ujazdowskiego; namalował we wschodnim skrzydle freski i fragmenty ornamentalne (prace te uległy zniszczeniu przy przebudowie zamku w 1784), a wraz ze swoim synem Lorenzem wykonał 14 obrazów przedstawiających antyczny Rzym. Jego głównym dziełem jest galeria 30 wedut Warszawy i pałacu w Wilanowie, które umieszczono w oddzielnej Sali Prospektowej (zwanej też Salą Canaletta) na Zamku Królewskim

Obrazy Bellotta charakteryzują się przede wszystkim wielką pieczołowitością w odmalowywaniu szczegółów – mimo niewielkiego formatu bardzo dopracowane są wszystkie stroje, twarze postaci (do tego stopnia, że fachowcy rozpoznają w nich poszczególne osoby, w większości rodzinę Poniatowskiego). Z detalami uwieczniana była i architektura, lecz na tym polu Canaletto dopuszczał się pewnych przekłamań, udoskonaleń. Ta dokładność, możliwa dzięki zastosowaniu camery obscura i szkieł powiększających, została wykorzystana przy odbudowie zniszczonej podczas wojny Warszawy.

Ulica Miodowa w Warszawie

Widok Warszawy od strony Pragi

Kościół Świętego Krzyża

Widok na Krakowskie Przedmieście

Jan Piotr Norblin

francuski malarz, rysownik i grafik, od 1772 przebywał w służbie Czartoryskich, w latach 1774–1804 działał w Polsce; jeden z najważniejszych malarzy okresu stanisławowskiego, uważany za ojca polskiego malarstwa rodzajowego.Zaangażował się w utrwalanie bieżących wydarzeń politycznych.

Wieszanie zdrajców

Kąpiel w parku

Literatura

- gatunki; dramat, komedia, satyra, bajka - w utworach przekonywano odbiorców do poglądów oświeceniowych -piętnowano i wyśmiewano przejawy zacofania i niechęci do zmian politycznych i społecznych

Ignacy Krasicki

satyry, bajki, pierwsza powieść

bajka DEWOTKA

ŻONA MODNA

Franciszek Bohomolec

komedie

tematyka podobna jak w utworach Ignacego Krasickiego

Stanisław Trembecki

-panegiryki na cześć króla -poematy wychwalające działania króla

powstanie Teatru Narodowego -1765 r.

upowszechniał dzieła tworzone przez stronników króla

miał wpływać na poglądy i działania szlachty

Wojciech Bogusławski

Julian Ursyn Niemcewicz " Powrót posła" komedia polityczna w trzech aktach napisana przez Juliana Ursyna Niemcewicza w 1790, która była reakcją na zewnętrzną i wewnętrzną sytuację polityczną Polski.

Powstanie utworu miało ścisły związek z obradami Sejmu Czteroletniego.

sentymentalizm w literaturze

przedstawiali uczucia bohaterów, którzy kierowali się sercem, a nie rozumem

Franciszek Karpiński

sielanki Laura i Filon elegie , wiersze patriotyczne pieśni religijne Kiedy ranne wstają zorze, kolęda Bóg się rodzi

Ośrodek sentymentalizmu Puławy- siedziba rodu Czartoryskich

Dobra i zła Izabela

Wzniesiona z inicjatywy Izabeli Czartoryskiej, była jedną z najoryginalniejszych budowli w stylu klasycystycznym zbudowanych na ziemiach polskich

Świątynia Sybilli w Puławach

4. Scharakteryzuj sztukę klasycyzmu

Pałac w Tulczynie

w architekturze powrót do prostych, uporządkowanych wnętrz o oszczędnej dekoracji

Łazienki / Pałac na Wodzie-prywatna rezydencja monarchy

Sala Senatorska

Sala Rycerska

Rezydencje otaczano parkami, ogrodami

Pałac pod Blachą

Łazienki Królewskie

Teatr Królewski- film

Wirtualne zwiedzanie

Biały Dom wirtualne zwiedzanie wnętrz

Królewski sen -dzieje Łazienek Królewskich

Stara Oranżeria

Teatr Królewski w Starej Oranżerii

Pałac Myślewicki

Pałac na Wodzie

Pałac na Wodzie jest najważniejszym i najokazalszym spośród pałaców Łazienek Królewskich. Powstał on w wyniku przebudowy dawnej łaźni. Po niej odziedziczył nieliczne barokowe elementy wystroju, jednak uzyskał klasycystyczny kształt. Przez prawie 20 lat zamieszkiwał w nim latem król i organizował tam m.in. słynne obiady czwartkowe.

Amfiteatr