Dialog

Jak zapisać dialog?

Izabela Wyciszkiewicz

Co to jest dialog?

Dialog to rozmowa co najmniej dwóch osób na określony temat. Najczęściej nazywa się tak rozmowę bohaterów utworu literackiego, sztuki teatralnej, filmu.

Czym jest monolog?

Monolog, to wypowiedź jednej postaci kierowana do siebie samej albo bezpośrednio do widza lub czytelnika.

Kiedy dialog zostaje zapisany, wpleciony w tok opowiadania, służy ożywieniu akcji, wzbogaceniu jej, bohaterowie stają się bliżsi i można ich lepiej poznać. Narrator nie omawia przebiegu danej rozmowy, ale przywołuje ją w jej oryginalnym brzmieniu.

Dialog składa się z różnych zdań, za pomocą których możesz: - oznajmić, stwierdzić - budując zdanie oznajmujące, np. Myślę, że to wszystko już powinniście wiedzieć.- zapytać o coś - budując zdania pytające, np. Dlaczego kłamiesz, że nic nie masz zadane?- rozkazać coś, zażądać czegoś - budując zdanie rozkazujące, np. Idź do pokoju i odrób lekcje.- okazać uczucia, emocje - budując zdania wykrzyknikowe, np. Idźże tam, dziewucho!

Dialog może być elementem innej wypowiedzi pisemnej (np. opowiadania, reportażu), ale może też występować jako forma samodzielna. Podstawową różnicą między dialogiem a innymi formami tekstu jest to, że zbliża się on często pod względem stylu i słownictwa do języka potocznego (mówionego). Występuje w nim więcej zaimków, a mniej przymiotników, często zdarzają się wyraziste, potoczne frazeologizmy (stałe związki frazeologiczne), a składnia jest na ogół prostsza: rzadko występują zdania wielkorotnie złożone, szczególnie podrzędne.

Ten tekst to DIALOG, czyli rozmowa. Posłuchaj tego, co mówią osoby i porównaj z zapisem.

- Co tutaj się działo? - nerwowo zapytał ojciec. - Nic. Zaprosiłam kilka koleżanek - cicho odpowiedziała córka. - Kilka koleżanek?! Rozejrzyj się, jak tutaj wygląda? Jakby stado koni przeszło - coraz głośniej mówił ojciec. - Ależ tato ...- nieśmiało próbowała przerwać córka. - To tak uczą się nastolatki? - Ależ tato, my tylko zamówiłyśmy pizzę i colę. - A w tym domu nie ma kosza? - ponowił pytania ojciec. - Bardzo się spieszyłyśmy do szkoły, nie zdążyłyśmy posprzątać.

D I A L O G

Rozmowa co najmniej dwóch osób

Kwestia i uzupełnienia dialogowe

Uzupełnienie dialogowe - służy do łączenia wypowiedzi postaci z narracją; jest to wypowiedź narratora, która zapowiada lub objaśnia przytoczenie, określając reakcje rozmówców lub czynności towarzyszące samej rozmowie.

Kwestia - to wypowiedź bohatera, np. Idź tam!, Która godzina?

- Kiedy wzeszło słońce? - zapytał bohater.

uzupełnienie dialogowe

kwestia

Zasady zapisywania dialogu

Wypowiedzi dialogowe każdego bohatera zaczynać się powinny od nowego wiersza z wcięciem akapitowym i z myślnikiem. Krótko mówiąc, każdą kolejną wypowiedź należy traktować jak kolejny akapit.

- Co tutaj się działo? - nerwowo zapytał ojciec. - Nic. Zaprosiłam kilka koleżanek - cicho odpowiedziała córka. - Kilka koleżanek?! Rozejrzyj się, jak tutaj wygląda? Jakby stado koni przeszło - coraz głośniej mówił ojciec. - Ależ tato ...- nieśmiało próbowała przerwać córka. - To tak uczą się nastolatki? - Ależ tato, my tylko zamówiłyśmy pizzę i colę. - A w tym domu nie ma kosza? - ponowił pytania ojciec. - Bardzo się spieszyłyśmy do szkoły, nie zdążyłyśmy posprzątać.

Zasady zapisywania dialogu

Czasownik oznaczający mówienie (powiedział, krzyknął, szepnął, odparł, zapytał, stwierdził, odrzekł, itp.) zawsze powinien występować po myślniku. Jeżeli zdarzy się, że narracja dotycząca dialogu zawierać będzie np. imię bohatera, to musi ono stać po czasowniku.

-To sowa - odparł Piotr. - Wygląda mi na to, że trafiliśmy do prawdziwego raju dla ptaków (...). - Borsuki! - dodała Łucja. - Lisy! - dopowiedział Edmund. - Króliki! - uzupełniła Zuzanna.

Zasady zapisywania dialogu

Po wypowiedzi bohatera zwykle pojawiają się dopowiedzenia dialogowe, które informują o tym, kto mówi. Wtedy dialog zapisujemy tak: – Dostaliśmy dzisiaj w pracy smutną wiadomość. Umarł prezes naszej firmy – powiedział Miyake. – O, jak mi przykro. Czy był w podeszłym wieku? – zapytałem.

Zauważ, że w obu powyższych zdaniach słowa „zapytałem”, „powiedział” są zapisane małą literą, a kropka pojawia się dopiero na końcu. Wypowiedź bohatera i dopowiedzenia dialogowe traktuje się jako całe zdanie, dlatego zamyka je kropka. I nie zmienia tego fakt, że wypowiedź bohatera kończy się znakiem zapytania. Po myślniku jest mała litera, a kropka pojawia się na końcu wypowiedzi narratora.

Zasady zapisywania dialogu

Jeśli uzupełnienie dialogowe występuje przed słowami bohatera, wstaw po nim dwukropek, a samą wypowiedź rozpocznij od myślnika, np.

Bohater zapytał: - Kiedy wzeszło słońce?

Zasady zapisywania dialogu

Może się zdarzyć, że w wypowiedzi bohatera występuje pytajnik, wykrzyknik lub wielokropek. Jeżeli narracja po niej następująca dotyczy tej wypowiedzi, to znak taki nie jest traktowany jak kropka, a zatem nie wymusza wielkiej litery w narracji.

-Jak masz na imię? - zapytał nieśmiało Adam. - Króliki! - uzupełniła Zuzanna.

Zasady zapisywania dialogu

Dialogu nie zamyka się kropką wtedy, gdy narracja odnosi się do wypowiedzi bohatera.

-Dziś nauczymy się, jak zapisywać dialog - poinformowała nauczycielka.

Dialog zamyka się kropką wtedy, gdy narracja nie odnosi się do wypowiedzi bohatera. Wymusza to użycie wielkiej litery w narracji.

– Dobranoc. – Otworzył drzwi i wyszedł.

Zasady zapisywania dialogu

Postawienie kropki po wypowiedzi narratora sprawia, że dalszy tekst rozpoczyna się wielką literą (niezależnie od tego, czy jest to dalsza część dialogu, czy narracji).

– Kocham cię – wyszeptała Ewa. Jej głos był ciepły i czuły.– Kocham cię – wyszeptała Ewa. – Jesteś wspaniały!

Zasady zapisywania dialogu

Narrację wplecioną w dialog należy oddzielić myślnikami z obu stron.

– Powinniśmy – powiedział – przemyśleć to raz jeszcze.

Gdy zdarzy się, że wpleciona narracja doprowadzi do zbiegu myślnika i przecinka, to przecinek należy pominąć.

– Wiem – powiedziała – że mnie nie znosisz.

Zasady zapisywania dialogu

UWAGA!!! Nie można zapisywać dialogów w sposób pokazany niżej.

Adam: Podstawy są najważniejsze.Staś: Bez nich ani rusz!

Zasady zapisywania dialogu - podsumowanie

• Kwestie dialogowe każdego bohatera rozpoczynaj od nowej linii.
• Wypowiedź dialogową zawsze zaczynaj od myślnika (pauzy dialogowej).
• Wypowiedzi narratora w dialogu odnoszące się do mówienia (np. powiedział, odparł, krzyknął, wtrącił, szepnął, stwierdził) pisze się po myślniku i małą literą (w takim przypadku przed myślnikiem nie stawia się kropki). Jeżeli postać kontynuuje wypowiedź, po narratorze dialog rozpoczyna się od myślnika bez przechodzenia do nowej linii.
• Wypowiedzi narratora w dialogu nie odnoszące się do mówienia rozpoczyna się wielką literą. Narracja w dialogu zakończona kropką powoduje, że dalszy ciąg dialogu rozpoczyna się wielką literą.
• W przypadku, kiedy narracja doprowadza do zbiegu myślnika i przecinka, to przecinek jest pomijany.

Pisanie dialogów - dobre praktyki i wskazówki

• Nie pisz dialogów, które nic nie wnoszą. Bohaterowie nie powinni rozmawiać o pogodzie, jeśli takie informacje nie mają znaczenia dla fabuły Twojej pracy.
• Dopasuj język wypowiedzi do osobowości, poziomu wykształcenia, klasy społecznej itp. bohatera.
• Unikaj zbyt potocznego słownictwa, jeśli nie odzwierciedlasz w ten sposób charakteru postaci.
• Nie umieszczaj dialogów na siłę w swoim opowiadaniu. Jeśli nie wiesz, jak Twoi bohaterowie mogliby skomentować dane wydarzenie, to po prostu tego nie rób. Odpowiednie opisy albo sposób skonstruowania narracji wszechwiedzącej lub pierwszoosobowej potrafią zdynamizować akcję powieści.
• Opisuj, kto i co powiedział. W przypadku wielu postaci czytelnik może się nie domyślić, który z bohaterów pierwszy rozpoczął dialog.
• Stosuj didaskalia, prezentując mowę ciała i sposób zachowania bohaterów. Nie twórz jednak zbyt rozwlekłych opisów, które wybiją czytelnika z rytmu wprowadzonego dialogu.
• Przedstawiaj emocje, uczucia, myśli.

Przykład książkowego dialogu

— Ani drgnie — mówiła zaniepokojona pani Weasley, stojąc nad Hermioną z różdżką w jednej ręce i egzemplarzem Poradnika uzdrawiacza w drugiej. Książka otwarta była na rozdziale „Siniaki, rozcięcia i otarcia”. — A zawsze działało, nie mogę tego pojąć. — Na tym właśnie polegają dowcipy Freda i George’a — powiedziała Ginny. — Chodzi o to, żeby nie można było usunąć ich skutków! — Ale to musi zniknąć! — jęknęła Hermiona. — Przecież nie mogę wiecznie tak wyglądać! — Nie będziesz, moja kochana, znajdziemy jakieś antidotum, nie martw się — pocieszała ją pani Weasley. — Bill mi mówi, że Fred i Żorż są bardzo zabawni! — powiedziała Fleur, uśmiechając się pogodnie.

Mowa zależna i mowa niezależna

VS

Ćwiczenia

Zadanie 1

Zadanie 5

Zadanie 7

Zadanie 3

Zadanie 4

Zadanie 2

Zadanie 6

Dziękuję za uwagę :)

I. Wyciszkiewicz