ptaki

Ptaki- kręgowce zdolne do lotu

M. Murawińska

Środowisko życia ptaków

Ptaki to kręgowce, które opanowały życie na wszystkich kontynentach, zamieszkują prawie wszystkie typy środowisk. Ich powszechne występowanie jest możliwe dzięki stałocieplności i zdolności do latania

Stałocieplność to zdolność do utrzymania stałej temperatury ciała, niezależnie od temperatury otoczenia

Ptaki utrzymują wsględnie stałą temepraturę ciała ok.. 41‑42°C.

Budowa ptaków

Ciało ptaków jest lekkie i ma opływowy kształt. Pokryte jest cienką, suchą skórą, z której wyrastają pióra. Kończyny przednie są przekształcone w skrzydła, a kończyny tylne umożliwiają poruszanie się po lądzie i w wodzie, chwytanie ofiar, utrzymywanie się na gałęzi.

Ich szczęki z kolei przekształciły się w dziób.

Przystosowanie ptaków do lotu

Ciało pokryte cienką i suchą skórą, z której wyrastają pióra. Pióra nadają opływowy (aerodynamiczny) kształt ciała oraz zwiększają powierzchnię ptaków podczas lotu. Kości ptaków są pneumatyczne – mają w środku przestrzenie wypełnione powietrzem., dzięki temu ciało tych zwierząt jest lekkie. Kończyny przednie ptaków mają postać skrzydeł. Posiadają silne mięśnie poruszające skrzydłami. Są one przyczepione do szerokiego grzebienia znajdującego się na mostku. Czaszka ptaków pozbawiona jest zębów, które obciążałyby głowę podczas lotu. Ptaki posiadają rurkowate płuca połączone z workami powietrznymi. Dzięki workom powietrznym, świeże powietrze przepływa przez płuca podczas wdechu i wydechu. Dzięki temu ich układ oddechowy jest bardzo wydajny (organizm ptaków produkuje więcej energii do latania i utrzymania stałej temperatury).

Watch

Watch

Budowa i rodzaje piór

Pióra ptaków dzieli się na puchowe i konturowe – pokrywowe, lotki i sterówki. Pióra puchowe wraz z zawartym między nimi powietrzem tworzą warstwę, która chroni ptaka przed zimnem. Pióra pokrywowe przykrywają puch i utrudniają wymianę ciepła z otoczeniem. Lotki porastają skrzydła i formują ich powierzchnię nośną. Podobne do lotek sterówki są ułożone wachlarzowato na ogonie i służą do sterowania lotem, utrzymania równowagi oraz wytracania prędkości w trakcie lądowania.

Pióra ptaków dzieli się na puchowe i konturowe (pokrywowe, lotki i sterówki. ) * Pióra puchowe wraz z zawartym między nimi powietrzem tworzą warstwę, która chroni ptaka przed zimnem. * Pióra pokrywowe przykrywają puch i utrudniają wymianę ciepła z otoczeniem, występują na całym ciele, dzięki nim ma ono opływowy kształt i gładką powierzchnię. * Lotki porastają skrzydła i formują ich powierzchnię lotną. * Sterówki są ułożone wachlarzowato na ogonie i służą do sterowania lotem, utrzymania równowagi oraz wytracania prędkości w trakcie lądowania.

U ptaków wymiana gazowa zachodzi w płucach zbudowanych z ogromnej liczby splątanych ze sobą cieniutkich rureczek. Dzięki temu posiadają one dużą powierzchnię wymiany gazowej. Jest to istotne, ponieważ lot wymaga bardzo wiele energii, a ta jest uwalniana w obecności tlenu. Do magazynowania powietrza służą worki powietrzne.Są to grubościenne zbiorniki wypełnione powietrzem i połączone z oskrzelami. Zmniejszają one ciężar właściwy ptaka. Powodują, że świeże powietrze przepływa przez płuca zarówno podczas wdechu jak i wydechu

podwójne oddychanie- mechanizm oddychania występujący u ptaków; umożliwia przepływ bogatego w tlen powietrza przez płuca, a co za tym idzie, wymianę gazową zarówno podczas wdechu i wydechu

Rozmnażanie ptaków

U wielu ptaków występuje dymorfizm płciowy, czyli różnica w ubarwieniu i wielkości przedstawicieli obu płci. U ptaków wyróżniamy zapłodnienie wewnętrzne. Samice składają jaja zwykle w gniazdach, gdzie są wysiadywane. Ciepło dostarczane jajom przez wysiadującą je samicę umożliwia rozwój zarodków. U niektórych ptaków, np. pingwinów i bocianów, jaja wysiadują także samce.Ptaki podobnie jak gady, są owodniowcami

Rozmnażanie ptaków dzielimy na dwa okresy

okres godowy (toki)

łączenie się w pary

okres lęgowy (gniazdowanie)

-gatunki monogamiczne (łączą się w pary) np.gołębie, gatunki poligamiczne (samiec ma kilka partnerek) np. kogut - gatunki poliandryczne ( samica ma kilku partnerów) np.kukułka

zapłodnienie wewnętrzne składanie i wysiadywanie jaj wykluwanie się piskląt i opieka nad potomstwem

Ptaki to owodniowce.Zarodek ptaka rozwija się z tarczki zarodkowej, która powstaje na powierzchni żółtka, stanowiącego pokarm dla zarodka. Żółtko w jaju utrzymuje się w miejscu, dzięki strukturom białkowym zwanym skrętkami.Silnie uwodnione białko chroni zarodek przed wyschnięciem i amortyzuje wstrząsy. Błony pergaminowe i skorupka wapienna abezpieczają jajo przed urazami mechanicznymi. W trakcie rozwoju zarodka skorupka staje się cieńsza, gdyż zawarty w niej wapń jest stopniowo wbudowywany w kości.

Opieka nad potomstwem

Gniazdowniki

Zagniazdowniki

Wylęgają się pokryte gęstym puchem i potrafią chodzić lub pływać. Podążają za rodzicem, który wyszukuje pokarm, samodzielnie zjadany przez pisklęta.

Wylęgają się z jaj niezdolne do samodzielnego życia. Pisklęta są nagie lub okryte rzadkim puchem, ślepe i nie potrafią samodzielnie zdobywać pożywienia. Osobniki dorosłe muszą im dostarczać pokarm, chronić przed deszczem i ogrzewać własnymi ciałami.

Do zagniazdowników należą: kaczka, gęś, bażant, łabędź

Do gniazdowników należą: bocian biały , wróbel domowy, drozd śpiewak, sikorka bogatka, jaskółka.

Ptaki są niezwykle zróżnicowaną grupą – znanych jest ponad 12 000 gatunków tych zwierząt. Spotyka się je we wszystkich niemal środowiskach – niektóre potrafią przeżyć nawet na gorących pustyniach. Większość ptaków posiada zdolność lotu, ale są i takie, które tego nie potrafią (struś, emu, kiwi). Pingwiny także utraciły zdolność lotu, ale za to doskonale pływają. Zdolność lotu pozwala ptakom na odbywanie długich wędrówek. Niektóre ptaki odbywają co roku wędrówki wynikające ze zmieniających się pór roku i okresowego braku pożywienia w środowisku. Najlepiej znamy coroczne wędrówki bocianów białych, które na zimę odlatują do wschodniej i południowej Afryki. Ptaki żywią się zarówno pokarmem roślinnym, jak i bezkręgowcami (np. owadami) czy kręgowcami (np. rybami, gryzoniami). Wiele z nich zjada różne rodzaje pokarmu, zależnie od pory roku.

Charakterystyczną cechą ptaków jest porozumiewanie się za pomocą różnych dźwięków. Śpiew jest charakterystyczny dla gatunku ptaka. Oprócz śpiewu ptaki wydają głosy służące w różnych sytuacjach życiowych, np. ostrzegawcze. Zwierzęta te wykazują specyficzne zachowania godowe zwane tokami. Samce wielu gatunków rywalizują o samice, wydając charakterystyczne odgłosy godowe.

Znaczenie ptaków

W przyrodzie

pożywienie dla licznych zwierząt, zjadają różne organizmy przez co regulują ich liczebność, rosiewają nasiona roślin, zapylają kwiaty, oczyszczają skórę zwierząt roślinożernych z pasożytów, np. bąkojady

Dla człowieka

hodowla dla mięsa, piór i jaj, zjadają zwierzęta, które są szkodnikami pól uprawnych, lasów, sadów, ich odchody są używane jako nawóz do użyźniania gleby mogą być przyczyną występowania strat w gospodarstwie (zjadają nasiona zbóż, niszczą owoce), przenoszą choroby i pasożyty (np. gołębie).

Dziękuję