Barok

Prezentacja

BAROK

Autor: Weronika Mantura

INDEX

filozofia

źródła kulturowe

tło historyczne

cechy charakterytyczne epoki

sztuka

wzorce osobowe

gatunki literackie

motywy w literaturze i sztuce

11

Skąpiec

10

Romeo i Julia

Makbet

TŁO HISTORYCZNE

Przyjmuje się, że początki baroku przypadły w Europie na schyłek XVI w., rozkwit nastąpił w wieku XVII, a zmierzch epoki w pierwszej połowie XVIII w.

W Polsce natomaist bujny rozwój kultury barokowej rozpoczą się w latach 20. XVII w. i trwał co najmniej do połowy XVIII w. umowną datą końca baroku w literaturze polskiej jest rok 1764, w którym na tronie zasiadł Stanisław August Poniatowski.

ŹRÓDŁA KULTUROWE

Termin barok pochodzi najprawdopodobniej od portugalskiego wyrazu barocco, którym określano perłę o nieregularnym kształcie, a na zasadzie skojarzenia - także wytwory sztuki i architektury charakteryzujące się dziwną, nieregularną formą.

FILOZOFIA

Epoka baroku była pełna zamętu, niepokoju i konfliktów. Porządek w świecie chrześcijańskim został zachwiany (reformacje i kontrreformacje) . Natomiast postępy w nauce i medycynie uświadomiły ludziom jak mało jeszcze wiedzą. Zwątpienie w możliwości poznawcze człowieka stało się przyczyna głębokiego kryzysu duchowego i intelektualnego. Spowodowało to poszukiwania filozoficzne, które stawiały sobie za cel odnalezienie porządku w świecie oraz zrozumienie zasad nim rządzących.

NAJWAZNIEJSZE NURTY FILOZOFICZNE

Filozofia Kaztezjusza

Filozofia Pascala

- Można podać wątpliwości poznanie zmysłowe i oparte na tej podstawie rozumowanie - Niepodważalne jest jedynie myślenie, które zakłada istnienie myślącego "Ja".

- Rozum ludzki nie jest wstanie pojąć nieskończoności - Tylko wiara może zapewnić człowiekowi szczęście

CECHY CHARAKTERYSTYCZNE EPOKI

- upodobanie do ozdobności - skłonność do teatralizacji - ukazywanie w sztuce przeciwieńst i kontrastów zamiast harmonii - twórcy w swoich dziełach wyrażali niepokój i niepewnosć

WZORCE OSOBOWE

W Polsce - pewny siebie szlachcic, reprezentant polskiego społeczeństwa, konserwatywny, broniący jak źrenicy oka szlacheckiej wolności. Typowy dla naszej narodowej kultury - kłótliwy pieniacz, ale i obrońca tradycji. Przy sarmatyzmie buduje się także mit dworu polskiego, symbol Polski sarmackiej.

SARMATYZM - ideologia , kultura ziemiańska reprezentowania przez przedstawicieli średniej i drobnej szlachty, niechętnym europejskim nowinkom oraz odwołujących sie do kultu swojskości i tradycji.

SZTUKA

Twórcy barokowi wprowadzili bogatą i zawiłą ornamentykę oraz ostre kontrasty, podkreślali dynamikę kompozycji i teatralność przedstawianych scen, świadomie zakłócali zasady harmonii i proporcji, a także wykorzystywali efekt złudzenia optycznego. Wszystko to miało zadziwić odbiorcę i skłonić go do refleksji nad złożonością świata i wielorakimi wymiarami piękna. Jedna z głównych cech sztuki tego okresu był iluzjonizm, czyli dążenie do stworzenia złudzenia rzeczywistości.

CECHY CHARAKTERYSTYCZNE STYLU BAROKOWEGO

SZTUKI PLASTYCZNE

ARCHITEKTURA

• budowle na planie koła, wieloboku lub elipsy
• kopuły z nadbudówką (latarnią)
• kolumny o spiralnym trzonie
• ornamenty i bogaty wystrój rzeźbiarski
• malowane plafony wykorzystujące efekty iluzjonistyczne
• pałace otoczone geometrycznymi ogrodami
• rozbudowana symbolika i alegoryzm

• iluzjonizm
• dążenie do wywołania emocji (zdumienia, zachwytu)
• zmysłowość w przedstawianiu ludzkiego ciała
• dynamizm i efekty świetlne (światłocień)
• dramatyzm i widowiskowość
• w rzeźbie: sceny grupowe, m.in. fontanny, rzeźby parkowe; udrapowanie szat sugerujące ruch, teatrlizacja ukazywanych scen

MOTYWY W LITERATURZE I SZTUCE

VANITAS (łac. marność) - znikomość człowieka, kruchość życia i nieuchronność śmierci. MIŁOŚĆ - różne jej ujęcia np. nieszczęśliwa miłość, skazana od początku na porażkę (W. Szekspir "Romeo i Julia"), miłość do Boga (Mikołaj Sęp-Szarzyński "O nietrwałej miłości rzeczy świata tego"), miłość jako pożar zmysłów i jako gra wojenna (J. A. Morsztyn "Do trupa" ). OJCZYZNA I TROSKA O JEJ LOS - patriotyzm, sarmatyzm (J. C. Pasek "Pamiętniki").

GATUNKI LITERACKIE

PAMIĘTNIK - utwór pisany prozą, opowiadający o wydarzeniach, których autor był uczestnikiem lub naocznym światkiem. SONET - utwór liryczny o ściśle określonej budowie, liczący 14 wersów. Istnieje w dwóch odmianach: a) włoskiej - złożonej z dwóch strof czterowersowych i dwóch trzywersowych b) francuskiej - składającej się z trzech strof czterowersowych i z dystychu (strofy dwuwersowej)

Makbet

Makbet jest opowieścią tonącą w ciemnościach. Przede wszystkim w mroku pogrąża się sam Makbet. Dramat Szekspira nie jest tragedią nieuchronnego losu, lecz historią człowieka wybierającego zło i w rezultacie swoich wyborów pogrążającego się coraz głębiej w ciemności. Bohater ulega pokusie zła, ponieważ nie ma dość moralnej siły, aby stawić jej czoła. Cała ta psychologiczna przemiana szlachetnego człowieka w bezlitosnego tyrana dokonuje się już na początku historii. Makbet boi się i mimowolnie zaczynamy mu współczuć. W pierwszej części dramatu Lady Makbet jawi się jako wcielenie zła. Stopniowo Szekspir wprowadza nas w meandry psychiki bohaterki. Wiedźmy to prorokinie-kusicielki, które wykorzystują swoją nadprzyrodzoną moc przewidywania, by zwodzić ludzi i skłaniać ich do grzechu, nie są jednak w stanie zmusić człowieka do złych uczynków jeśli opiera się ich pokusom.

10

ROMEO I JULIA

Romeo i Julia jest uważana za jedną z największych opowieści o miłości w literaturze światowej. Szekspir przedstawia nam historie kochanków z Werony. Uczucie, które spada jak grom z jasnego nieba na bohaterów, zostaje przeciwstawione nienawiści panującej między rywalizującymi rodami. Nawet starania brata Wawrzynka, który udziela im potajemnie ślubu zostają bezowocne. Zamknięciem historii staje się samobójstwo - oboje wybierają śmierć, bo nie wyobrażają sobie życia bez ukochanej osoby. Miłość przezwycięża zło. Nienawiść panująca między rodami Montecchich i Capulettich zostaje zastąpiona przez współczucie i zgodę. Historia dwojga kochanków staje się przykładem potęgi uczucia. Tragizm tego dramatu wynika więc z napięcia między przeznaczeniem, a dążeniami głównych bohaterów - z różnicy między nienawiścią, a miłością.

11

SKĄPIEC

Skąpiec to przede wszystkim komedia charakterów. Molier nie dąży do wyczerpującego wytłumaczenia przyczyn skąpstwa Harpagona. Ukazuje go jako człowieka jednej manii, która nie potrzebuje psychologicznych uzasadnień. Prawdziwą obsesją Harpagona są pieniądze. Dla niego istnieją one nie po to, aby je wydawać, lecz by je posiadać. Choć komedia kończy się szczęśliwie, charakter bohatera nie zmienia się nawet w najmniejszym stopniu. Postać ta jest motorem większości zabawnych sytuacji w sztuce. Przerysowany charakter Harpagona powoduje różne napięcia dramaturgiczne. Jego zachowania, sposób widzenia świata i myślenia o nim w zetknięciu z rzeczywistością nabierają cech karykaturalnych i są źródłem komicznych sytuacji i dialogów. Skąpiec, jak każda komedia obyczajowa, wyśmiewa, a zarazem krytykuje określone zjawiska i konwencje społeczne. Dotyczy to przede wszystkim relacji między ojcem, a dziećmi czyniąc z komedii dramat rodzinny. Jest to kryzys rodziny w świecie rządzonym przez pieniądze i opartym na despotycznej władzy rodzicielskiej.

THANKS!

Lorem ipsum dolor