Karimi

Prezentuje Karol Winicki

Karaimi

Spis treści

Nazwa

Spis treści

Wstęp

Religia

Znani polscy Karaimi

Życie społeczne

Język

Tradycje Karaimskie

Obszary zamieszkiwania

Koniec

11

12

10

Karaimi w Polsce

Biblografia

Nazwa

Nazwa ta ma dwojakie, powiązane ze sobą, ale nie tożsame znaczenia: etnonim grupy jest zarazem konfesjonimem, tj. odnosi się zarówno do członków karaimskiej grupy etnicznej (Karaimów, pisanych wielką literą), jak i do wyznawców religii karaimskiej (karaimów, pisanych małą literą), będących różnego pochodzenia etnicznego[

Życie społeczne

+info

Członków tej grupy religijno-narodowościowej zrzesza Karaimski Związek Religijny w RP i stowarzyszenie społeczno-kulturalne Związek Karaimów Polskich. Powołana w 2003 oficyna wydawnicza „Bitik” zajmuje się wydawaniem publikacji o tematyce karaimskiej. Ważne miejsce zajmuje wśród nich pismo „Awazymyz”, wydawane w obecnej formie od 2004 roku (od 2011 jako kwartalnik)[32]. Centrum kulturalne Karaimów w Polsce stanowi Warszawa. W mieście tym działa jedyny czynny cmentarz karaimski w Polsce. We Wrocławiu do 1989 działała jedyna w powojennej Polsce kienesa, prowadzona przez ostatniego polskiego hazzana Rafała Abkowicza. Status prawny karaimów jako grupy wyznaniowej uregulowany jest w pochodzącej z 1936 Ustawie o stosunku Państwa do Karaimskiego Związku Religijnego w Rzeczypospolitej Polskiej[33]. Ustawa o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym z 2005 daje Karaimom status mniejszości etnicznej[1].

Religia

Karaimi wyznają karaimizm – religię, której początki sięgają okresu Pierwszej Świątyni. Jako odrębna religia wyłoniła się ostatecznie na przełomie VII i VIII w. z judaizmu. Kodyfikatorem założeń karaimizmu był Anan ben Dawid z Basry, który uformował stronnictwo polityczno-społeczne, kontestujące autorytety judaizmu i zasady rządzące żydowskim społeczeństwem po upadku Drugiej Świątyni.

Podstawowym źródłem wiary karaimskiej jest Tora. Mojżesz jest uznawany za największego proroka („głowę” innych proroków), lecz wielkim uznaniem cieszą się także księgi Izajasza i Jeremiasza. Religia karaimska na co dzień zasadza się przede wszystkim na Dekalogu oraz na dziesięciu następujących artykułach wiary:

1. Wszechmocny Bóg istnieje odwiecznie.
2. Jedność i potęga boska nie mogą być przyrównane do żadnej istoty i są niepojętne dla rozumu ludzkiego.
3. Wszystko co istnieje, od aniołów począwszy, a na najniższych istotach skończywszy, zostało stworzone przez Boga.
4. Opatrzność Boża czuwa nad każdą istotą.
5. Bóg natchnął duchem proroczym Mojżesza i przez niego zesłał prawo.
6. Pięcioksięgu ani zawartych w nim Dziesięciorga Przykazań nie można zmienić ani uzupełnić.
7. Prorocy zawsze byli natchnieni duchem Bożym.
8. Bóg wyznaczył każdemu człowiekowi nagrodę i karę podług zasług i przewinień jego.
9. Wskrzeszenie zmarłych nastąpi w dniu Sądu Ostatecznego.
10. Bóg wybawi świat poprzez zesłanie Mesjasza.

Znani polscy Karaimi

Abraham Firkowicz – karaimski uczony, duchowny, działacz społeczny, literat, archeolog i kolekcjoner starożytnych rękopisów.

Ananiasz Rojecki – polski geofizyk, działacz karaimski.

Ananiasz Zajączkowski – polski orientalista (turkolog), profesor Uniwersytetu Warszawskiego, działacz karaimski, członek Polskiej Akademii Nauk i Polskiej Akademii Umiejętności

Rafał Abkowicz – ostatni hazzan karaimski w Polsce, założyciel wrocławskiej kienesy.

Obszary zamieszkiwania

Według pierwszych historyków karaimskich (al-Kirkisani, al-Nahawandi, al-Kumisi) do X wieku karaimi mieszkali na terenie dzisiejszego Iraku, Iranu i Izraela, a do czasów Pierwszej Krucjaty ich stolicą duchową i intelektualną była Jerozolima. W X wieku zaczęli osiedlać się też w granicach Bizancjum, w Kairze i na terenach państwa Seldżuków, na Krymie, a od XIII wieku – w wielu miejscach na północ i północny zachód od Krymu. To właśnie ci wschodnioeuropejscy karaimi dali początek Karaimom, którzy w XVI wieku przejęli rolę intelektualnych i duchowych przywódców całej karaimskiej społeczności.

+info

+info

+info

Język

Językiem ojczystym polskich Karaimów jest język karaimski, należący do kipczackiej grupy języków tureckich, jednak obecnie zdecydowana większość polskich Karaimów na co dzień posługuje się językiem polskim, który z racji rozproszenia i niewielkiej liczebności narodu wyparł ich ojczystą mowę. Język karaimski zachował się w liturgii karaimskiej.

Tradycje Karaimskie

Echał w kienesie w Trokach

Tradycyjny karaimski dom w Trokach

+info

Karaimi krymscy w tradycyjnych strojach (XIX-wieczna rycina)

Kienesa w Trokach

+info

Karaimi w Polsce

W Polsce mieszka obecnie – według różnych danych – od kilkudziesięciu do kilkuset Karaimów; według spisu powszechnego z 2002 r. narodowość karaimską zadeklarowały 43 osoby[6]. Liczba ta była jednak zaniżona, gdyż w Karaimskim Związku Religijnym w RP zarejestrowanych było ok. 120 osób[7]. Przyczyną, dla której spis powszechny zaniżył liczebność przedstawicieli tego narodu w Polsce, jest fakt, iż w spisie nie było możliwości wyboru podwójnej tożsamości narodowej. Po umożliwieniu podwójnych deklaracji identyfikacji narodowo-etnicznych w spisie powszechnym z 2011 r. liczba osób deklarujących narodowość karaimską w Polsce wyniosła 346

+info

Bibliografia

• Roman Freund, Karaites and Dejudaization, Almqvist & Wiksell: 1991
• Karaj kiuńlari. Dziedzictwo narodu karaimskiego we współczesnej Europie, Materiały z konferencji naukowej, Warszawa 19-21 IX 2003, red. Henryk Jankowski, Mariola Abkowicz, Bitik: 2004
• Grzegorz Pełczyński: Karaimi Polscy, Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk: 2004
• Szymon Szyszman: Karaimizm. Historia i doktryna, Bitik: 2005
• S. Gąsiorowski, Karaimi w Koronie i na Litwie w XV-XVIII w., Kraków-Budapeszt 2008

• Karaite Judaism: A Guide to Its History and Literary Sources, ed. Meira Polliack, Brill: 2003
• Maciej Tomal: Z dziejów antyrabinicznej polemiki karaimskiej w X wieku. Wyd. 2(6). T. 3. 2003, s. 161–168, seria: Studia Judaica.
• Leon Nemoy, Karaites, Encyclopaedia Judaica, Brill: 2003
• Philip E. Miller, Karaite Separatism in Nineteenth-Century Russia, Hebrew Union College Press: 1993
• Karaimi. Beata Machul-Telus (red.). Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2012, s. 39, seria: Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce.

KONIEC

Dziękuje za uwagę