Romowie

Romowie

start

Romowie

Liczebność

Historia pochodzenia

Historia w Polsce

Tradycje

Święta

Film o Romach

Porównanie

Stereotypy

Twórcy

Podziękowania

Ciekawostki o Romach

Mapa

Liczebność: Według nieoficjalnych danych w Polsce mieszka obecnie około 30 tysięcy Romów. Według danych zestawionych przez organy administracji terytorialnej, liczba Romów w Polsce to ok. 20 000 osób

Pierwsze historyczne ślady obecności Romów w Europie pochodzą z XIV wieku właśnie z rejonu Bałkanów. Na przełomie XIV i XV wieku dotarli oni na Węgry, gdzie na Zamku Spiskim otrzymali od cesarza Zygmunta Luksemburskiego słynny glejt, który okazywali później innym władcom chrześcijańskim, przybywając do ich ziem.

Pierwszy dokument poświadczający obecność Romów w Polsce datowany jest na rok 1401 i pochodzi z Krakowa. Od XV w. wzdłuż łuku Karpat i od strony Niziny Węgierskiej przybywały do Polski i osiedlały się grupy wędrujących Romów. Ich potomkami są Romowie Karpaccy. Od XVI wieku do Polski zaczęli przybywać z Niemiec Romowie nazwani później Polska Roma. W II połowie XIX w. z terenów Siedmiogrodu i Wołoszczyzny rozpoczęła się migracja Kełderaszy (Kelderari - kotlarze) i Lowarów (Lovari - handlarze końmi).

Przeciętny tabor składał się z 30-35 wozów. Im Rom bogatszy, tym jego pojazd był okazalszy: zdobiony wielobarwnymi grafikami, rzeźbionymi w drewnie gryfami i smokami, z uberluchtami, czyli małymi okienkami pod samym dachem. Jednym wozem podróżowały nieraz i dwie rodziny, co najmniej 8-10 osób. W środku wyglądał jak jednoizbowe mieszkanie. Na suficie miał zwykle wymalowane niebo i gwiazdy, na ścianach wisiały kilimy, na podłodze leżały dywany i sienniki. No i pierzyny, i puchowe poduchy też świadczące o zamożności właściciela. Poza kurą ulubionym cygańskim przysmakiem był... jeż. Do upieczenia lub ugotowania nadawał się jednak tylko jeż z pyszczkiem przypominającym świński ryjek, a nie psią mordkę. A to dlatego, że Romom nie wolno jeść psiego i końskiego mięsa. Cygan nie poda ręki hyclowi ani rzeźnikowi zajmującemu się ubojem koni. Gotują wyłącznie kobiety, ale do jedzenia nie mają prawa zasiadać razem z mężczyznami. Śpera - pozostawiany przez tabory na drogach i rozstajach cygański znak orientacyjny. Bywały nim powrósło ze słomy, nadłamane patyki, zatknięta na gałęzi szmata, miotła, kość z nacięciami. Okoliczna ludność ich nie ruszała, bała się "uroku".

Dzieje Romów/Cyganów to historia ich prześladowań - tak najkrócej można by opowiedzieć dzieje tego narodu. Jakże bliskie jest to spostrzeżenie także w odniesieniu do dziejów narodu żydowskiego. Toteż nie jest przypadkiem, że wielu badaczy Holokaustu podejmuje również wątek zagłady Cyganów. Ale nie tylko ten najbardziej dramatyczny wątek w historii obu narodów czyni je bliskimi dla badaczy. I nie tylko dramatyczne losy Żydów i Cyganów były podobne. Wielu zaskakujących podobieństw doszukać się można w tradycji obu narodów, w ich kulturze, sposobie traktowania obcych, systemie wartości, postrzeganiu świata zewnętrznego. Zarówno Cyganie, jak i Żydzi są z nami od zawsze. Przez wiele wieków towarzyszyli nam w życiu codziennym. Jeśli nawet nie w sensie fizycznym, zamieszkując po sąsiedzku, to przecież nie było w Polsce regionu, gdzie nie byli by stroną częstych i bliskich kontaktów: Żydzi poprzez handel, arendę karczem i wykonywanie rozmaitych wolnych zawodów, a Cyganie jako handlarze końmi, kowale, muzykanci, wróżbici. Stali się przez to nieodłącznym elementem polskiego folkloru, w którym przetrwali do dziś, choć Żydów nie stało, a Cyganie dalece odeszli od pierwotnych profesji. I jedni, i drudzy to dziś przeważnie postacie współczesnego polskiego folkloru, znane głównie z telewizyjnych przekazów festiwalowych. A jednak tkwią w zbiorowej świadomości historycznej utrwaleni w anegdotach, przysłowiach, stereotypowych obrazkach obyczajowych ("wybiera się jak Żyd na wojnę", "cyganić=kłamać").Oba narody pochodzą nie stąd. Byli i są więc traktowani zawsze jako obcy. Mimo wielowiekowego bliskiego współżycia (Romowie przecież w większości - wbrew stereotypowi wiecznych wędrowców - żyli jako ludzie osiadli, mieszkali często w pobliżu nas) - zachowali status "bliski - ale obcy".

Największe imprezy kulturalne: Międzynarodowe Spotkania Zespołów Cygańskich Romane Dyvesa w Gorzowie Wielkopolskim, Międzynarodowy Festiwal Piosenki i Kultury Romów w Ciechocinku, Międzynarodowy Tabor Pamięci Romów Tarnów – Szczurowa, Obchody Międzynarodowego Dnia Romów, Obchody rocznicy likwidacji tzw. Zieguenerlager na terenie b. KL Auschwitz-Birkenau, Otwarcie i zamknięcie Sezonu Cygańskiego w Muzeum Okręgowym w Tarnowie.

Większość polskich Romów to katolicy, więc nasze święta i polskie na pierwszy rzut oka mało się różnią. Wigilię obchodzimy w ścisłym rodzinnym gronie. Ten dzień nie jest obchodzony hucznie. Jednak post u Romów nie jest obowiązkowy. Kto chce, je mięso, post nie jest przymusowy

Stereotypy

Stereotypy najczęściej dotyczą mniejszości społecznych, takich jak Romowie.

każdy jest żebrakiem

Udaje że jest biedny, a ma pieniądze

każdy jest złodziejem

Mapa liczby Romów w poszczególnych krajach

Ciekawostki o Romach

Słynne osobistości pochodzenia romskiego:- Bronisława Wajs "Papusza" (Polska) - poetka (obecnie Ukraina 1910? - Polska, 1987) - Sofia Vasilyevna Kovalevskaya (Rosja)– matematyk, pierwsza kobieta z tytułem profesorskim w Skandynawii (Moskwa, Rosja 15/1/1850 - Sztokholm, Szwecja 10/2/1891) - Tony Gatlif (Francja/Algieria) – scenarzysta, reżyser, kompozytor, producent (Al-Jazair, 10/9/1948) - Yul Brynner (Rosja) - aktor Władywostok, Rosja, 7/7/1915 - Nowy Jork, USA 10/10/1985) - Sir Charles Chaplin (Wielka Brytania) - aktor, jedna z największych i najbardziej uwielbianych gwiazd kina niemego (Walworth, Londyn, 16/4/1889 - Vevey, Szwajcaria, 25/12/1977) - Elvis Presley (Stany Zjednoczone) – piosenkarz, król rock & rolla (East Tupelo, Mississippi, 8/1/1935 - Memphis, Tennessee, 16/8/1977)

Ciekawostki o Romach

Główne organizacje: - Główni romscy beneficjenci „Programu na rzecz społeczności romskich” - Związek Romów Polskich - Centrum Doradztwa i Informacji dla Romów w Polsce - Stowarzyszenie Kulturalno-Społeczne - Centrum Kultury Romów w Polsce - Stowarzyszenie Romów w Krakowie Nowej Hucie - Stowarzyszenie Romów we Wrocławiu „Romani Bacht” - Związek Romów Polskich w Gorzowie Wielkopolskim - Towarzystwo Krzewienia Kultury i Tradycji Romskiej „Kałe Jakha” - Stowarzyszenie Romów Polskich „Parno Foro”,

Ciekawostki o Romach

Antycyganizm – uprzedzenie w stosunku do Romów, niekiedy także do innych narodów, zaliczanych do zbiorczej kategorii Cyganów, wiążące się z okazywaniem wobec nich postaw i zachowań antyspołecznych.

motywowany religijnie opierający się na pewnych elementach kultury judeochrześcijańskiej, np. na rzekomym pochodzeniu Romów od biblijnego bratobójcy Kaina, na przekazach, jakoby nie przyjęli oni uciekającej do Egiptu Świętej Rodziny czy też wykuli gwoździe, którymi przybito Chrystusa do Krzyża. Bardziej rozpowszechnione są podobnej natury oskarżenia o domniemane konszachty Cyganów z diabłem, dzięki którym mieliby oni posiadać wyjątkowe umiejętności magiczne. motywowany społecznie

Alfabet Romski

Język romski to indoeuropejski język z podrodziny indoaryjskiej. Wywodzi się z sanskrytu – języka literackiego starożytnych, średniowiecznych i wczesnonowożytnych Indii. Kształtował się od około XI wieku w wyniku kolejnych fal migracji z Azji Środkowej w kierunku zachodnim. Zróżnicowanie dialektów tego języka jest bardzo duże, dlatego nie posiada on obecnie jednolitego, powszechnie uznanego standardu literackiego. Wszystkie dialekty języka posługują się alfabetem łacińskim.

Prześladowania Z czasem, gdy migracje Romów nasilały się, dochodziło do zatrzymań, prześladowań, często krwawych napadów i zniewolenia całych taborów. Powstał mit mówiący o tym, że Cyganie pochodzą z rodu Kaina, który za zabicie Abla został skazany na tułaczkę.

Eksterminacja Romów Wraz z upływem czasu powstawały najrozmaitsze dekrety, odmawiające lub dające Romom prawa. Jednym z ważniejszych i najbardziej tragicznych momentów romskiej historii jest II Wojna Światowa. Gdy mieszkańcy Europy zostali podzieleni na różne gatunki ludzi, Cyganów oznaczono czarnymi trójkątami z literą Z jak Zigenuer (Cygan) i poddano planowej eksterminacji. Szacuje się, że w czasie II Wojny Światowej zginęło około 150-600 tys. Romów.

Team

Kamil

jasiu

Karol

Tymek

Dawid

Dziękujemy za uwage!