Pan Tadeusz

Pan Tadeusz

Adam Mickewicz

Adam Mickiewicz należy do największych twórców literatury polskiej. Jego życie jest przykładem klasycznej biografii romantycznej, typowej dla całego pokolenia. Określały ją m.in. sytuacja panująca w kraju, światopogląd romantyczny oraz echo powstania. Mickiewicz urodził się 24 grudnia 1798 roku w Zaosiu koło Nowogródka. Jego rodzina wywodziła się z drobnej szlachty, ojciec pracował w sądzie w Nowogródku. W tamtych okolicach upłynął pierwszy okres życia małego Adama, który tam chodził do szkoły prowadzonej przez dominikanów. W 1812 roku Mickiewiczowi umarł ojciec. W 1815 roku Adam udał się do Wilna, gdzie na tamtejszym uniwersytecie rozpoczął studia.

Opracowanie

Geneza

czas i miejsce akcji

Bohaterowie

Epopeja

Plan wydzrzen

Spis treści

czas i miejsce akcji

Tło historyczne

Akcja Pana Tadeusza rozgrywa się na Litwie w dworku Soplicowie oraz w Dobrzynie, rozpoczyna się latem 1811 roku (obejmuje pięć dni), kończy się wiosną roku 1812 (jeden dzień). Retrospekcje, czyli przypomnienia sięgają do ostatniego ćwierćwiecza osiemnastego wieku.

Kampania napoleońska (marsz wojsk Napoleona na Moskwę), bardzo wyraźny jest kult Bonapartego, z którym Polacy na początku dziewiętnastego wieku wiązali ogromne nadzieje na odzyskanie niepodległości.

Bohaterowie

Tadeusz Soplica – młody szlachcic, powracający do Soplicowa z Wilna, gdzie kształcił się, bratanek Sędziego, syn Jacka Soplicy. Ksiądz Robak – Jacek Soplica, ojciec Tadeusza, w młodości nieszczęśliwie zakochany w Ewie Horeszkównie, upokorzony po podaniu czarnej polewki; zabija Stolnika, ojca Ewy. Po haniebnym czynie wyjeżdża z kraju, walczy w Legionach polskich u boku Napoleona, wstępuje do zakonu bernardynów, przygotowywał powstanie na Litwie. Sędzia – stryj Tadeusza, brat Jacka, dobry gospodarz i poważny obywatel, hołdujący starym obyczajom. Zosia – wychowanica Telimeny, córka Ewy Horeszkówny, młodziutka dziewczyna, wchodząca dopiero w życie. Telimena – daleka krewna Zosi, kobieta w średnim wieku, ale jeszcze bardzo piękna, zawzięcie polująca na męża. Hrabia – daleki krewny Horeszków ze strony matki, marzyciel, wychowywany z cudzoziemska. Wojski – przyjaciel Sędziego, daleki jego krewny, wirtuoz gry na rogu.

Bohaterowie cz.2

Rejent – przyjaciel Sędziego, należy do niego pies Kłusy, przedmiot sporu z Asesorem – właścicielem charta, Sokoła. Asesor – przyjaciel Sędziego. Stolnik – ostatni z rodu Horeszków, zwolennik Konstytucji 3 maja, przeciwnik Targowicy, zabity przez Jacka Soplice. Ewa – jedyna córka Stolnika, matka Zosi, ukochana Jacka Soplicy, zmarła na Syberii. Gerwazy – Klucznik zamku, stary i wierny sługa Horeszków, świadek śmierci Stolnika, ogarnięty chęcią zemsty na Soplicach. Jankiel – właściciel karczmy w Soplicowie, Żyd, patriota, szanowany i lubiany przez wszystkich, niezrównany cymbalista. Podkomorzy – przyjaciel Sędziego, szanowany obywatel, ma rozstrzygnąć spór o zamek. Maciej Dobrzyński – przedstawiciel i wódz rodu Dobrzyńskich, mądry, roztropny, rozważny.

Plan wydarzeń

księga I

księga IX

księga V

księga II

księga X

księga VI

księga XI

księga VII

księga III

księga VIII

księga XII

księga IV

Gospodarstwo

• Do Soplicowa przyjeżdża z Wilna Tadeusz. W swoim dawnym pokoju spotyka Zosię. Zapada wieczór. Tadeusz z Wojskim idą pod las na spotkanie Sędziego i jego gości.
• Powitanie Tadeusza z Sędzią. Uczta w starym zamku. Sędzia daje wykład na temat zasad dobrego wychowania. Telimena uwodzi Tadeusza, Asesor kłóci się z Rejentem (o to, który z chartów pochwycił zająca).
• Do Sędziego przychodzi ks. Robak, prawdopodobnie z tajemniczymi wiadomościami.

Zamek

• Przygotowania do polowania.
• Klucznik Gerwazy opowiada Hrabiemu historię zamku (wersja wydarzeń Gerwazego na temat historii miłości Jacka Soplicy i Ewy oraz zabójstwa Stolnika).
• Śniadanie, flirty Tadeusza z Telimeną, opowieści damy o Petersburgu, dalszy ciąg kłótni Asesora z Rejentem.
• Postanowienie o wyprawie na grzyby.

Umizigi

• Hrabia spotyka Zosię karmiącą ptactwo - jest zachwycony jej urodą.
• Grzybobranie, Telimena odchodzi do „Świątyni dumania”. Tadeusza podąża za nią.
• Sędzia rozmawia z Telimeną o planach ożenienia Tadeusza z Zosią.
• Nadchodzi Hrabia, a potem Tadeusz, rozmawiają z Telimeną, Tadeusz dostaje klucz do jej pokoju.

Dyplomatyka i łowy

• Polowanie. Rozmowy w karczmie Jankiela - Robak opowiada o Napoleonie, radzi „dom oczyścić z śmieci” - przygotowywać się do walki, torować drogę zwycięskim wojskom francuskim.
• Przygoda na polowaniu - niedźwiedź atakuje Hrabiego, na szczęście stojący w pobliżu Robak celnie strzela ratują Hrabiemu życie.
• Gra Wojskiego na roku, uczta z litewskim bigosem, Wojski opowiada historię Domejki i Dowejki.

Kłótnia

• Matrymonialne plany Telimeny (Tadeusz, czy Hrabia?). Zosia zostaje wprowadzona do towarzystwa i przedstawiona Tadeuszowi.
• Tadeusz olśniony Zosią, Telimena jest w rozpaczy, oddala się do „Świątyni dumania”, za nią podąża Tadeusz, przygoda z mrówkami.
• Kolacja w zamku. Tadeusz w rozterce (odkrywa defekty urody Telimeny i widzi jak Hrabia i Zosia wesoło rozmawiają).
• Zjawia się Gerwazy (dawny sługa Horeszków), zawstydza Hrabiego, który brata się z Soplicami, obraża Sędziego, rozpoczyna się regularna bitwa. Goście w popłochu opuszczają zamek. Gerwazy doradza Hrabiemu zorganizowanie „zajazdu” na Soplicowo.

Zaścianek

• Sędzia i Protazy przygotowują pozew sądowy. Robak zawiadamia Sędziego, że zbliżają się wojska Napoleona, radzą jak się przygotować na ich przyjęcie (powstanie na Litwie).
• Zaścianek dobrzyński i jego mieszkańcy (przywódca Maciek nad Maćkami; inni Bartek Prusak, Bartek Brzytewka, Maciej Konewka, Maciej Kropiciel).

Rada

• W domostwie Maćka odbywa się rada, w jaki sposób przygotować Litwę na przyjęcie Francuzów, szlachta chce walczyć z Rosjanami.
• Pojawia się Gerwazy, który wykorzystując wojownicze nastroje mieszkańców zaścianka, rzuca hasło zajazdu na Soplicowo.
• Rozgniewany Maciek nad Maćkami wyprasza całe towarzystwo. Mimo to decyzja zajazdu już zapadła.

Zajazd

• Robak wyznaje Sędziemu, że jest jego bratem i odkrywa mu swój plan zorganizowania powstania, który niszczy Gerwazy.
• Tadeusz pragnie wyjechać, jest zakochany w Zosi, ma wyrzuty sumienia z powodu Telimeny, odbywa z nią burzliwą rozmowę.
• Zajazd na dwór Sopliców - wielka bitwa, uczta zwycięzców na zamku.

Bitwa

• Przybywają Rosjanie, szlachta dobrzyńska zostaje uwięziona.
• Podstęp Robaka. Major Płut zaleca się do Telimeny, Tadeusz jej broni. Dobrzyńscy uwolnieni. Rozpoczyna się walka, Robak zostaje ciężko ranny.

Emigracja, Jacek

• Litwini biorący udział w walce postanawiają opuścić Soplicowo i dołączyć do polskiego wojska.
• Hrabia czule żegna Telimenę. Tadeusz i Zosia wyznają sobie miłość. Pożegnanie.
• Robak ujawnia swoje prawdziwe nazwisko. Gerwazy mu przebacza. Jacek umiera.

Rok 1812

• Wojska Napoleona wkraczają na Litwę. W Soplicowie przebywają generałowie: Dąbrowski, Kniaziewicz, Małachowski, Giedrojć, Grabowski.
• Poranna msza i rehabilitacja Jacka Soplicy.
• Między Horeszkami a Soplicami dochodzi do zgody.
• Zaręczyny Zosi i Tadeusza, Asesora i Tekli Hreczeszanki, Rejenta i Telimeny.

Kochajmy się

Staropolska uczta, koncert Jankiela na cymbałach. Polonez.

Geneza

GENEZA: Pan Tadeusz powstał w czasie pobytu Adama Mickiewicza w Paryżu, w okresie, kiedy poeta przyglądał się z niepokojem sporom, jakie dzieliły polską emigrację polistopadową. Utwór miał się stać dla Mickiewicza sposobem na zapomnienie o kłótniach i bezustannych oskarżeniach, jakimi obrzucali się emigranci. Pisanie Pana Tadeusza było również dla poety pewnego rodzaju powrotem do kraju lat dziecięcych, do ojczyzny.

Epopeja

Dzieło Adama Mickiewicza to epopeja. Jest to utwór dużych rozmiarów, pisany wierszem (trzynastozgłoskowcem), ukazujący losy wybranej grupy bohaterów (są nimi zwykli, przeciętni ludzie, przedstawiciele głównie średniej szlachty, choć pojawia się również arystokracja oraz drobna szlachta zaściankowa) na tle ważnych, przełomowych dla całego narodu wydarzeń. Narrator jest wszechobecny, wszechwiedzący i obiektywny. Pojawiają się liczne opisy, zarówno statyczne, jak i dynamiczne, mające na celu opóźnienie, czyli retardację rozwoju wydarzeń i wzmożenie ciekawości czytelnika.

Spis treści

Księga I : Audiobook : https://www.youtube.com/watch?v=N6c5G7lTylE T: https://pl.wikisource.org/wiki/Pan_Tadeusz_(wyd._1921)/Ksi%C4%99ga_pierwsza:_Gospodarstwo Księga II : Audiobook : https://www.youtube.com/watch?v=iwQKEZxjHLw T: https://pl.wikisource.org/wiki/Pan_Tadeusz_(wyd._1921)/Ksi%C4%99ga_druga:_Zamek Księga III: Audiobook : https://www.youtube.com/watch?v=EdbMtWBlPPk T: https://pl.wikisource.org/wiki/Pan_Tadeusz_(wyd._1921)/Ksi%C4%99ga_trzecia:_Umizgi Księga VI : Audiobook : https://www.youtube.com/watch?v=yq4SBBdvrzs T:https://pl.wikisource.org/wiki/Pan_Tadeusz_(wyd._1921)/Ksi%C4%99ga_czwarta:_Dyplomatyka_i_%C5%82owy Księga V : Audiobook : https://www.youtube.com/watch?v=wJWlptGL4x4 T:https://pl.wikisource.org/wiki/Pan_Tadeusz_(wyd._1921)/Ksi%C4%99ga_pi%C4%85ta:_K%C5%82%C3%B3tnia Księga VI : Audiobook : https://www.youtube.com/watch?v=y9iTznYHbq4 T:https://pl.wikisource.org/wiki/Pan_Tadeusz_(wyd._1921)/Ksi%C4%99ga_sz%C3%B3sta:_Za%C5%9Bcianek

Spis treści cz.2

Księga VII : Audiobook : https://www.youtube.com/watch?v=j92O5pTkdX0 T: https://pl.wikisource.org/wiki/Pan_Tadeusz_(wyd._1921)/Ksi%C4%99ga_si%C3%B3dma:_Rada Księga VIII : Audiobook : https://www.youtube.com/watch?v=CJyYOPWAqas T: https://pl.wikisource.org/wiki/Pan_Tadeusz_(wyd._1921)/Ksi%C4%99ga_%C3%B3sma:_Zajazd Księga IX : Audiobook : https://www.youtube.com/watch?v=UEBLyDVpdac T: https://pl.wikisource.org/wiki/Pan_Tadeusz_(wyd._1921)/Ksi%C4%99ga_dziewi%C4%85ta:_Bitwa Księga X : Audiobook : https://www.youtube.com/watch?v=L95SC_LIm9Y T:https://pl.wikisource.org/wiki/Pan_Tadeusz_(wyd._1921)/Ksi%C4%99ga_dziesi%C4%85ta:_Emigracja._Jacek Księga XI : Audiobook : https://www.youtube.com/watch?v=V8BF46fN5oU T: https://pl.wikisource.org/wiki/Pan_Tadeusz_(wyd._1921)/Ksi%C4%99ga_jedenasta:_Rok_1812 Księga XII: Audiobook : https://www.youtube.com/watch?v=dWu02DsW1mM T:https://pl.wikisource.org/wiki/Pan_Tadeusz_(wyd._1921)/Ksi%C4%99ga_dwunasta:_Kochajmy_si%C4%99

Dziękuję za uwagę !

Emilia Klasa 8