Kamienie na szaniec

Autor

"Kamienie na szaniec"

Geneza

Aleksander Kaminski

Książka powstała, by opisać niezwykły czyn młodych – akcję pod Arsenałem. Autor znał opisywane postacie, działał wśród nich, relacje miał od dowodzącego akcją Stanisława Broniewskiego "Orszy". Zośka, nie mogąc pogodzić się ze śmiercią przyjaciela, pisał pamiętnik, który wykorzystał Kamiński. Nie wiadomo, czy Zośka zdołał przeczytać pierwsze wydanie, gdyż wkrótce zginął.

pedagog, wychowawca, profesor nauk humanistycznych, harcmistrz, żołnierz Armii Krajowej oraz jeden z ideowych przywódców Szarych Szeregów, przewodniczący Prezydium Rady Naczelnej Związku Harcerstwa Polskiego.Urodził sie w Warszawie, dzieciństwo i młodość spędził na Ukrainie, by w 1921 powrócić do Warszawy.

O czym będziemy mówić?

Swiat przedstawiony; literatura faktu

Akcje sabotażowe i dywersyjne

Akcja pod Arsenałem

Życie i smierć bohaterów

Temat: O ludziach, którzy potrafili wcielić w życie dwa wspaniałe ideały... – Aleksander Kamiński "Kamienie na szaniec".

CEL:- podzielę się refleksją po przeczytaniu lektury, - będę umiał określić tematykę utworu, - wiem, dlaczego książka ma taki tytuł, - określę świat przedstawiony w utworze.

Przeczytajcie słowa otwierające lekturę:

„Posłuchajcie opowiadania o Alku, Rudym, Zośce i kilku innych cudownych ludziach. O niezapomnianych czasach 1939–1943 roku, o czasach bohaterstwa i grozy. Posłuchajcie opowiadania o ludziach, którzy w tych niesamowitych latach potrafili żyć pełnią życia, których czyny i rozmach wycisnęły piętno na stolicy oraz rozeszły się echem po kraju, którzy w życie wcielić potrafili dwa wspaniałe ideały: BRATERSTWO i SŁUŻBĘ”.

"Kamienie na szaniec" Aleksandra Kamińskiego to książka o:

− wojnie − walce z okupantem − harcerzach, Szarych Szeregach − młodych chłopcach − przyjaźni − bohaterstwie − służbie ojczyźnie − poświęceniu dla ojczyzny − godnym, pięknym życiu

Zastanówcie się nad metaforycznym znaczeniem tytułów rozdziałów:

Słoneczne dni

Wielka gra

W burzy i we mgle

Słoneczne dni zginęły w burzy i we mgle…

Wojna zmieniła wszystko w życiu chłopców.

Uczyniła dawne plany na przyszłość nieaktualnymi. Zmusiła do wypracowania nowej postawy, zajęcia stanowiska wobec wydarzeń rozgrywających się na ich oczach.

Co chłopcy myśleli o nadciągającej wojnie?Przeanalizuj fragment kończący 1. rozdział.

„– Ale, słuchajcie, cóż to z tą wojną będzie? Zacznie się czy nie zacznie? Gotowa nam pokiełbasić wszystkie plany. – Nie bój się, Andrzejku! Pięć razy pan Hitler się obejrzy, nim na nas, na Francuzów i na Anglików skoczy. A jak skoczy, to dostanie w zęby fest. Chłopcy uśmiechnęli się, zapanowała chwila ciszy. Przed oczyma beztroskiej wyobraźni przesuwały się potężne polskie czołgi, niezwyciężone pułki polskiej piechoty, i naród cały zjednoczony i zwarty wokół naczelnego wodza i rządu. Niech no tylko Hitler spróbuje! Odechce się mu wojny już po paru miesiącach”.

Jak wyglądała rzeczywistość?

1 września – początek II wojny światowej (atak Niemiec na Polskę, początek bombardowania Warszawy)

8 września – pierwszy szturm na Warszawę, początek obrony stolicy

Kampania wrześniowa

17 września – atak ZSRR na Polskę

28 września – kapitulacja Warszawy

6 października 1939 – kapitulacja ostatnich oddziałów wojska polskiego

OKUPACJA

Warszawa w 1939 roku

Gestapo – tajna policja

oddział Wehrmachtu czyli oddziały wojskowe armii niemieckiej

Generalna Gubernia - nazwa jednostki administracyjnej utworzonej przez Niemców z części terenów podbitej Polski, które nie zostały wcielone do Rzeszy.

SS – formacja zbrojna niemieckiej partii hitlerowskiej

Temat: O ludziach, których czyny wycisnęły piętno na stolicy.

Wawer kryptonim konspiracyjnej organizacji młodzieżowej, której celem była akcja Małego Sabotażu

DYWERSJA

SABOTAŻ

AKCJE DYWERSYJNE:

Czas akcji

Cel akcji

celestynów

uwolnienie więźniów z Majdanka

19 maja 1943 r.

Efekt

Trudne momenty

spóźnienie się pociągu o około 3 godziny; wyskoczenie gestapowca z pociągu wprost na Maćka

sukces – uwolnienie 49 więźniów wiezionych do Oświęcimia

AKCJE DYWERSYJNE:

czarnocin

Cel akcji

Czas akcji

wysadzenie mostu, najlepiej z pociągiem

czerwiec 1943 r.

Efekt

Trudne momenty

strata samochodu, spóźnienie się Zośki, wysadzenie tylko części mostu, wypadek samochodu, pościg żandarmów, śmierć uczestników

„Pechowa akcja” – jedynie uszkodzenie mostu, duże straty własne

AKCJE DYWERSYJNE:

sieczychy

Czas akcji

Cel akcji

zdobycie posterunku żandarmerii

20 sierpnia 1943 r.

Efekt

Trudne momenty

chwila oszołomienia po wybuchu granatu; śmierć Zośki – żandarmi oddali tylko jeden strzał

sukces - zdobycie posterunku żandarmerii

AKCJE DYWERSYJNE:

KRAŚNIK

Cel akcji

Czas akcji

wysadzenie pociągu z dostawą na front

31 grudnia 1942 r.

Trudne momenty

Efekt

brak kilofów – zamarznięta ziemia, pijany przypadkowy przechodzień, zacięcie się zapalnika

sukces –zniszczenie pociągu ze sprzętem wojennym

Obejrzyj

Temat: W imię braterstwai służby. Akcja pod Arsenałem.

- wiem, jak przebiegała akcja pod Arsenałem,- umiem zredagować opis sytuacji.

Przypominijcie okoliczności aresztowania Rudego:

aresztowanie Heńka

zdobycie adresu Rudego

wtargnięcie o 4:30 rano do mieszkaniu Rudego sześciu Niemców z pistoletami maszynowymi

przeszukanie domu, aresztowanie Rudego i jego ojca

Pawiak - więzienie

Pawiak – więzienie śledcze gestapo, największe więzienie polityczne na terenie okupowanej Polski (nazwa pochodzi od ulicy Pawiej, przy której znajdowała się brama wjazdowa) Szucha – w budynku przy al. Szucha 25 mieściła się siedziba hitlerowskiej policji bezpieczeństwa, a w podziemiach – więzienie śledcze gestapo, gdzie zwykle przesłuchiwano więźniów przywożonych z Pawiaka; dziś mieści się tam Mauzoleum Walki i Męczeństwa 1939–1945

Odbicie Rudego

Przypomnij sobie, jaki przebieg miała Akcja pod Arsenałem.

Przebieg akcji:

Odjazd z miejsca walki.

Ostrzeliwanie się ostatniego Niemca zza samochodu.

Zbliżanie się więziennej karetki.

Nieplanowane skręcenie więźniarki w ul. Długą.

Zastrzelenie policjanta przez Zośkę.

Szturm i wypuszczenie więźniów.

Wyskoczenie gestapowców z auta, początek strzelaniny.

Sygnał od obserwującego przejazd łącznika.

Wniesienie Rudego do samochodu.

Rozstawienie ludzi w zaplanowanych miejscach.

10

Obrzucenie auta butelkami z benzyną.

11

Gwizdek dowódcy rozpoczynający akcję.

12

Pełne napięcia oczekiwanie.

13

Jakie emocje towarzyszyły uczestnikom?

pozytywne - rozgorączkowanie bitewne, - radość z sukcesu akcji, - szczęście z odzyskania przyjaciela, - duma z pokonania Niemców, ze zwycięstwa, - zadowolenie z siebie

negatywne - przerażenie stanem Rudego, - obawa o jego życie, - gniew na okrucieństwo wroga, - rozpacz z powodu agonii Rudego i Alka

Opis sytuacji

skręca - zatacza łuk bierze zakręt, wchodzi w zakręt, zmienia kierunek,

samochód - karetka gestapo więźniarka, auto więzienne, kryta buda

uczestnik akcji - bojownik, partyzant

wyciąga pistolet - celuje, mierzy, kieruje broń w stronę

Niemiec - gestapowiec, wróg, okupant

pada martwy - osuwa się na ziemię,zostaje śmiertelnie trafiony

Przebieg akcji:

Wyrażenia opisujące przestrzeń: od strony, zza rogu, naprzeciwko, w oddali, tuż obok, na wprost, z lewej strony, po prawej stronie, w pobliżu

Wyrażenia podkreślające jednoczesność zdarzeń: w tym samym czasie, niemal równocześnie, jednocześnie, w tej samej chwili, nagle, niespodziewanie, znienacka, naraz

Temat: "O ludziach, którzy umieli pięknie żyć i pięknie umierać" - charakterystyka bohaterów.

CEL:- rozumiem cytat, - umiem scharakteryzować głównych bohaterów

Jak rozumiecie zdanie: O ludziach, którzy umieli pięknie żyć...

Wskażcie, jakie czynniki ukształtowały osobowość głównych bohaterów Kamieni na szaniec.

Sposoby nabywania doświadczenia i wiedzy o życiu:

Jakie zajęcia zarobkowe podejmowali?

Marzenia i plany głównych bohaterów:

Miłość

Jak rozumiecie wyrażenie: ...pięknie umierać

Wskażcie fragmenty opisujące ostatnie chwile Rudego i Alka; okoliczności ich śmierci; opiszcie postawy bohaterów

Rudy

Alek

„Rudy i Alek umarli tego samego dnia”. 30 III 1943 r. po wojnie pochowano ich obok siebie, dziś mają wspólny grób i wspólny krzyż

Śmierć Zośki - przypomnijcie okoliczności

Akcja pod Sieczychami

Bohaterowie określili swoje życie jako „wielką grę”. Wiedzieli, że składają swoje życie w ofierze dla przyszłych pokoleń. Zdawali sobie sprawę, że wiele trzeba takich ofiar, aby wywalczyć wolność („kamienie rzucane naszaniec”). Byli dumni ze wszystkiego, co udało im się zrobić dla innych. Chłopcy podjęli wezwanie, byli gotowi do wielu wyrzeczeń i poświęceń dla ojczyzny. Złożyli dla niej ofiarę z własnego życia. Swoją postawą dali innym nadzieję na wolność.