pozytywizm

Wprowadzenie do pozytywizmu

Żadnych marzeń, panowie - car Aleksander II odnośnie marzeń Polaków po odzyskaniu niepodległości

W II p. XIX wieku nastąpił bardzo dynamiczny rozwój Europy z powodu rewolucji przemysłowej.Nazwa pozytywizm pochodzi od dzieła Augusta Comte'a Kurs filozofii pozytywnej, w którym autor zebrał najważniejsze idee pozytywistyczne.Ramy czasowe:1842 - Kurs filozofii pozytywnej1885 - nasilenie rusyfikacjikoniec: lata 90. XIX wieku (nowe tendencje w literaturze)

Rewolucja przemysłowa zapoczątkowała przemiany społeczne.Wzrastała liczba mieszkańców miast, bo mieli bliżej do fabryk.Miasto stało się głównym tematem epoki.realizm - zgodność przedstawionego świata ze światem realnymnaturalizm - bohaterem staje się brutalnie prawdziwy człowiek, nic nie jest upiększone, podkoloryzowane

Pisarze nie idealizowali, tylko opisywali świat taki, jakim jest - często pełen brudu, śmierci, chorób. Powieść to "zwierciadło, które przechadza się po gościńcu".Ważny był ruch emancypacyjny, czyli walka o równouprawnienie kobiet w prawach i dostępie do edukacji.

Te pojęcia kojarzymy z pozytywizmem

scjentyzm - najlepiej poznać i ulepszać świat za pomocą nauk ścisłych, a zwłaszcza matematyki i przyrodyutylitaryzm - romantycy skupiali się na jednostce, a pozytywiści - na społeczeństwie.Społeczeństwo = dla pozytywisty żywy organizm. Miarą wartości człowieka staje się jego użyteczność w społeczeństwie, trzeba wpływać na dobro całej społeczności, nie tylko swoje.praca organiczna - próba odbudowy młodego, silnego państwa polskiego. Popierano tworzenie polskich przedsiębiorstw i instytucji.praca u podstaw - zakłada, że należy nieść wykształcenie do każdej wartswy społecznej, a zwłaszcza do najbietniejszych, do dzieci.asymilacja Żydów - integracja Żydów z polskim społeczeństwem miała wpłynąć na budowę polskiego narodu pozytywnie.

Pozytywizm - zachód europy vs polska

Na Zachodzie: ogromny skok cywilizacyjny, wzrost poziomu życia ludzi ufających w postęp i nieograniczone możliwości jednostkiW Polsce: upadek powstań (styczniowego/listopadowego), represje, rusyfikacja i germanizacja, młode pokolenie zwróciło uwagę na potrzeby społeczne Polaków. Okazało się, że romantyczne idee są niewystarczające.

Eliza Orzeszkowa - orędowniczka kobietKobiety często w tamtych czasach były pozostawione same sobie. Ich mężowie ginęli w powstaniach (styczniowe/listopadowe) i kobiety musiały same troszczyć się o majątek. Prawa kobiet były mocno ograniczone, więc kobiety nie mogły: pracować, głosować, uczyć się. Konieczne było to, aby doszło do emancypacji kobiet i by mogły one stać się niezależne.

Porównajmy:

Romantyzm

Pozytywizm

1. Duchy, zjawy, potwory, wampiry? Jak najbardziej!
2. Nie ma po co się uczyć. Trzeba mieć podstawy wiedzy, ale patrzeć sercem.
3. Tylko genialna jednostka pomoże Polsce odzyskać niepodległość.
4. Literatura jest po to, by przedstawić równoległy świat, by umocnić ówczesnych. Dobrze upiększać, mieszać style.

1. Nie skupiamy się na świecie, którego nie widać gołym okiem.
2. Należy z wiedzą dotrzeć wszędzie, kształcić każdego, za darmo!
3. Tylko silne społeczeństwo pomoże Polsce odzyskać niepodległość.
4. Literatura? Piszemy jak jest, nie upiększamy. Jak ktoś cierpi, to nie ma w tym nic szlachetnego.