Lasy deszczowe

Lasy deszczowe uznawane są za najstarsze żywe ekosystemy na świecie. Są to wysokie, gęste dżungle, gdzie opady deszczu oraz wysokie temperatury utrzymują się na wysokim poziomie przez cały rok. Klimat lasów deszczowych jest bardzo ciepły i wilgotny – jest to jak gdyby tropikalna szklarnia.

Zajmując jedynie 6% powierzchni Ziemi są schronieniem dla ponad połowy wszystkich gatunków zwierząt i roślin na świecie. Usytuowanie lasów deszczowych determinowane jest poprzez szerokość geograficzną i napotkamy je w:

Mapa lasów deszczowych na świecie

Amazonii - to największy las deszczowy na świecie pokrywający teren dorzecza Amazonki; jest domem dla największej liczby gatunków zwierząt - szacuje się, że żyje tam 1/5 światowej populacji ptaków oraz 1/10 światowej populacji gatunków ssaków.

Ameryce Środkowej - niegdyś pokrywające cały teren Ameryki Centralnej, jednak obecnie duże obszary zostały wykarczowane pod wypas bydła (farmy) oraz plantacje trzciny cukrowej; tak jak inne lasy deszczowe są domem dla roślin i zwierząt endemicznych, słyną z dużej liczby ptaków tropikalnych, w tym wielu gatunków papug.

Afryce - Afryka Centralna przedstawia drugi co do wielkości las deszczowy i zajmuje obszary bagien namorzynowych, zalanych lasów oraz lasów powyżej linii chmur; Madagaskar niegdyś intensywnie zalesiony nadal jest domem dla wielu zwierząt endemicznych.

Azji Południowej - lasy deszczowe Azji rozciągają się od Indii na zachodzie do Malezji, Jawy i Borneo na wschodzie; Bangladesz może pochwalić się największym lasem namorzynowym na świecie; ze względu na położenie klimat zmienia się od gorącego i wilgotnego do subtropikalnego z deszczami monsunowymi i okresami suchszymi.

Australii i Oceanii - miliony lat temu Australia, Nowa Zelandia i Nowa Gwinea były częścią wielkiego południowego lasu kontynentalnego odizolowanego od reszty świata, obecnie wyspy te są domem dla wielu rożnych gatunków zwierząt nie występujących nigdzie indziej - przykładem są już słynne rajskie ptaki (tzw. cudowronki) o oszałamiających kolorach i kształtach); lasy tropikalne Australii leżą na drodze mokrych wiatrów znad Pacyfiku a ich poszycie jest gęste i bujne.

Amazonia – królowa lasów deszczowych

Największym i bez wątpienia najbardziej znanym lasem deszczowym jest Amazonia, która zajmuje obszar 5,5 mln km2, czyli większości doliny Amazonki. Dorzecze tej ogromnej rzeki jest miejscem największej bioróżnorodności na świecie. Wystarczy wspomnieć, że żyje tam 2,5 mln gatunków owadów czy przynajmniej 40 000 gatunków roślin.

Foto: Shutterstock

Jak zwiedzać ten jeden z najpiękniejszych lasów deszczowych? Leży on na terenie dziewięciu państw: Brazylii (58,4 proc. powierzchni Amazonii), Peru (12,8 proc.), Boliwii (7,7 proc.), Kolumbii (7,1 proc.), Wenezueli (6,1 proc.), Gujany (3,1 proc.), Surinamu (2,5 proc.), będącej częścią Francji Gujany Francuskiej (1,4 proc.) oraz Ekwadoru (1 proc.). Amazonię można zwiedzać w każdym z tych krajów, choć z różnych powodów w części z nich jest to łatwiejsze i wygodniejsze.

Foto: istock

Borneo to trzecia największa wyspa na świecie, której większość pokrywa tropikalny las deszczowy – bez wątpienia jeden z najpiękniejszych na świecie. Choć w znacznej części Azji Południwo-Wschodniej (m.in. w kontynentalnej Malezji, na wszystkich wyspach Indonezji czy na Filipinach) można podziwiać lasy deszczowe, to największe wrażenie robi on właśnie na Borneo. Wyspa ta w ok. 73 proc. procentach należy do Indonezji (przez tę część przebiega równik), a jej północna część do Malezji z wyłączeniem terytorium Brunei, które jednak zajmuje tylko 1 proc. Borneo.

Foto: Shutterstock

Szacuje się, że las deszczowy na Borneo istnieje od 140 milionów lat, co oznacza, że był tam już w czasach dinozaurów. Jednak również dziś zaskakuje bogactwem flory i fauny. Jednym z najbardziej znanych gatunków zwierząt żyjących na Borneo jest orangutan borneański, który dziś jest zagrożony wyginięciem.

Gwatemala – las deszczowy z miastami Majów Lasy deszczowe kojarzą się z naturą, nieprzeniknioną zielenią i mnogością zwierząt. Jednak są też takie ciekawe miejsca na świecie, gdzie dawne cywilizacje budowały w dżunglach miasta. Można je zobaczyć w Indochinach, ale też na granicy Meksyku, Gwatemali i Belize. To właśnie tam żyli Majowie i do dziś część ich miast znajduje się głęboko w najpiękniejszych lasach deszczowych.

Foto: Shutterstock

Wbrew pozorom lasy deszczowe nie są nam tak odległe jakby mogło się wydawać, gdyż z lasów deszczowych pochodzi wiele leków oraz produktów żywnościowych. Lasy deszczowe nazywane są płucami planety i stabilizują klimat na Ziemi, utrzymują naturalny cykl obiegu wody w przyrodzie, chronią przed powodziami, suszami oraz erozją.

I tak jak w przypadku innych cennych ekosystemów, lasy deszczowe znikają w zastraszającym tempie głownie przez działalności człowieka (pozyskiwanie drewna, rolnictwo, przesiedlenia ludzi, hodowla zwierząt, produkcja papieru, budowa dróg, eksploatacja surowców mineralnych ziemi).

Ciekawostki

W niedostępnych obszarach lasów równikowych nadal żyją plemiona, które nie mają kontaktu z cywilizacją.

W lasach deszczowych najliczniej występującą grupą zwierząt są owady. Wśród nich można znaleźć bardzo dużo gatunków motyli, chrząszczy czy mrówek.

W dużych ilościach można znaleźć również ptaki, takie jak papugi ary czy kolibry oraz gady, między innymi kameleony, legwany czy boa dusiciele, a także małpy, głównie orangutany, szympansy, goryle.

Ponad 25% surowców kosmetycznych i farmaceutycznych pochodzi właśnie z dżungli. Podobnie jest z popularnymi przyprawami, takimi jak pieprz, wanilia czy cynamon. W przemyśle meblarskim cenione jest natomiast tropikalne drewno - mahoń, heban oraz palisander.

Organizacja Greenpeace prowadzi szereg działań, aby powstrzymać handel drewnem, pochodzącym z amazońskich lasów. W tej chwili wiele firm prowadzi taki handel, zaopatrując Niemcy i Wielką Brytanię.

Lasy równikowe skrywają w sobie kilkaset gatunków roślin oraz zwierząt, które nie zostały jeszcze rozpoznane przez człowieka. Wiele z nich może nie zostać poznanych, z tego względu, że grozi im wyginięcie.

Ich zniknięcie doprowadziłoby do światowej katastrofy zagrażającej ludzkości. Do atmosfery dostałyby się znaczne ilości dwutlenku węgla, a ponadto nastałaby globalna susza. Jeśli zatrzymamy proces wylesiania, mamy szansę temu zapobiec.