ADHD

Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi

Jaś lat 5- drugi rok w Przedszkolu

Co to jest zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi?

Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi, czyli ADHD to rozwojowe zaburzenie samokontroli, które rozpoczyna się we wczesnym dzieciństwie i obejmuje trzy główne grupy objawów: • nadmierną ruchliwość (czyli aktywność ruchowa, która znacznie przewyższa aktywność ruchową innych dzieci, będących na tym samym etapie rozwoju. Charakteryzuje się między innymi: chodzeniem i bieganiem bez celu, niemożnością pozostawania w miejscu, ciągłym wykonywaniem drobnych, bezcelowych ruchów i gadatliwością), • zaburzenia koncentracji uwagi (czyli osłabienie zdolności skupienia się na powierzonym zadaniu i skrócenie czasu, przez jaki dziecko potrafi pozostać skoncentrowane na jednej czynności.) • nadmierną impulsywność (z którą wiąże się trudność w kontrolowaniu swojego zachowania, natychmiastowe realizowanie swoich pomysłów i potrzeb, bez zastanowienia się nad skutkami działania;). Przejawia się również upośledzeniem woli oraz zdolności długoterminowego kontrolowania własnego zachowania, czyli nie pozwala uwzględnić celów poszczególnych działań i ich przyszłych konsekwencji

Badania wskazują, że ADHD ma podłoże biologiczne i genetyczne. Nie wynika więc z błędów wychowawczych popełnianych przez rodziców, braku dyscypliny czy ich nieumiejętności zapanowania nad dziećmi. Jest rozpoznaniem nie tylko psychologicznym, ale i medycznym, problemem, którego źródło zlokalizowane jest w ośrodkowym układzie nerwowym. Rozpoznanie ADHD stawia się najczęściej na podstawie kryteriów diagnostycznych klasyfikacji ICD-10. Aby spełnić kryteria rozpoznania objawy muszą wystąpić przed 7 rokiem życia dziecka, trwać przez co najmniej 6 miesięcy, utrudniać codzienne funkcjonowanie i pojawiać się przynajmniej w dwóch różnych środowiskach, w których dziecko funkcjonuje (np. w przedszkolu i w szkole).

Opis konkretnego przypadku

Jaś dołączył do mojej grupy w styczniu 2020r. Obecnie chodzi do przedszkola drugi rok i znajduje się w grupie 5-latków. Obserwację dziecka rozpoczęłam tuż po zakończeniu jego okresu adaptacyjnego w grupie 4-latków. Chłopiec bardzo szybko zwrócił moją uwagę, nadmierną ruchliwością i impulsywnością. Pozostawał niemal cały czas w ruchu. Szybko tracił zainteresowanie wykonywaną czynnością. Nadmierną ruchliwość obserwowałam w różnych sytuacjach i miejscach, chłopiec nie umiał dostosować swojego zachowania do okoliczności (np. podczas wycieczek czy występów dla rodziców). Miał trudność z utrzymaniem uwagi przy zabawach i podczas zajęć. Chłopiec sprawiał wiele trudności podczas zabaw z rówieśnikami. Przyczyniał się do konfliktów z dziećmi, zaczepiał swoich kolegów, wtrącał się do zabawy, nie zwracał uwagi na to, co one robią i czy chcą aby Jaś do nich dołączył. Przejmował aktywność, rozkazywał innym, często postępował wbrew woli innych, dezorganizując zabawę. Dzieci, które rozpoczynały z nim zabawę szybko od niego odchodziły, skarżąc się, że Jaś je bije. Chłopiec zwykle nie zastanawia się, tylko od razu działa. Podczas zabawy przy stolikach często zachowuje się nieadekwatnie, głośno, nie umie odpoczywać w ciszy i spokoju.

W czasie prowadzonych zajęć chłopiec często przerywał (jego wypowiedzi były zwykle nieadekwatne do sytuacji, wyrzucał z siebie różne myśli, które w ogóle nie dotyczyły tematu rozmowy) lub przeszkadzał innym, wyrywał się zanim zostało sformułowane pytanie, miał tez kłopoty z oczekiwaniem na swoją kolej, dokończeniem zadań i wypełnianiem zleconych obowiązków. Ignorował prośby i polecenia nauczycieli. wyglądał, jakby nie słuchał, co się do niego mówi; często trzeba kilkakrotnie powtórzyć komunikat lub polecenie, żeby Jaś zareagował.

Terapia, formy leczenia.

Leczenie ADHD wymaga złożonych metod postępowania, dostosowanych do wieku dziecka, nasilenia objawów i ewentualnego współwystępowania innych zaburzeń. W terapii należy wziąć pod uwagę nie tylko trzy główne objawy tego zespołu: nadruchliwość, impulsywność i zaburzenia koncentracji uwagi, ale także całe spektrum związanych z nimi zaburzeń w tym także współwystępujące zaburzenia psychiczne (m.in. zaburzenia zachowania). Leczenie ADHD powinno być wielokierunkowe, prowadzone przez zespół terapeutyczny. W pracy z dziećmi z ADHD stosuje się wiele form terapii. Aby odniosła ona rezultaty musi być rozpoczęta odpowiednio wcześnie i systematycznie prowadzona. Podstawą terapii i nauczania dziecka jest dobór odpowiedniej metody, a następnie nawiązanie kontaktu, zdobycie sympatii i zaufania dziecka. Terapią dziecka nadpobudliwego powinien zająć się doświadczony specjalista, który nie będzie się trzymał się sztywno jednej koncepcji, ale dobierze terapię do specyficznych potrzeb dziecka i jego indywidualnej sytuacji, z uwzględnieniem funkcjonowania całej rodziny.

• ćwiczenia koncentracji uwagi

Na chwilę obecną Jaś nie jest objęty farmakoterapią- zostanie ona włączona do terapii gdy podjęte rodzaje terapii nie przyniosą pożądanych rezultatów.

• treningu umiejętności społecznych, treningi radzenia sobie ze złością i agresją

• terapii rodzinnej- poprawienie relacji pomiędzy rodzicami.

• psychoterapii indywidualnej dziecka

• psychoedukacji czyli przekazania informacji na temat objawów i podstawowych sposobów postępowania z dzieckiem przez psychologa.

Mama Jasia została skierowana z chłopcem do Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej i obecnie korzysta z :

Jako nauczyciel w przedszkolu ogólnodostępnym, wykorzystuję narzędzia, dzięki którym mogę wesprzeć Jasia, a sobie znacznie ułatwić pracę. Polegają one w dużej mierze na rozpoznaniu potrzeb dziecka i wyjściu im naprzeciw oraz na dostosowywaniu stawianych dziecku oczekiwań do jego indywidualnych możliwości.

Zasady stosowane przez osoby pracujące w przedszkolu dzieckiem:

Dzielenie zadań na mniejsze. Trudności w koncentracji powodują, że duże skomplikowane zadanie przekracza możliwości Jasia. Podzielenie go na mniejsze części ułatwia osiągnięcie mu celu – całkowicie albo chociaż częściowo.

Jasne zasady. Jaś nie radzi sobie z chaosem. Ustalenie i wyjaśnienie zasad pozwala mu na rozpoznanie, jakie zachowania są adekwatne, nawet jeśli miewa problem z kontrolowaniem swoich reakcji. Nawiązywanie do ustalonych wcześniej zasad okazuje się pomocne w sytuacjach trudnych, konfliktowych. Mamy 5 jasno sformułowanych zasad i są one regularnie przypominane.

Akceptacja dziecka Bardzo istotne jest to, by dziecko wiedziało, że jest akceptowane i doceniane, mając jednocześnie świadomość, że w przedszkolu obowiązują pewne zasady, do których trzeba się dostosować. Już samo zaprzestanie ciągłego zwracania uwagi Jasiowi (siedź spokojnie, nie wierć się, zabierz się do pracy/jedzenia) pomoże zapobiec eskalacji problemu i daje dziecku szansę na zaspokojenie potrzeby akceptacji.

Stworzenie warunków, w których przedszkolak może zaspokoić swoja potrzebę ruchu. Zabawy ruchowe powinny być przeplatane spokojnymi: rysowaniem, lepieniem

Zadbanie o różnorodność. Zróżnicowanie aktywności, zadań, tonu głosu, atrybutów i miejsca pracy pozwalają dłużej podtrzymać zainteresowanie Jasia.

• Przyzwyczajanie dziecka do doprowadzania rozpoczętych czynności do końca, aby nie rezygnowało z zadania, nie rzucało go w połowie. (Cierpliwie należy dziecku wskazywać nawet wiele razy, jak można zlepić np. wycinankę, zamalować obrazek itp)
• Unikanie dodatkowych pobudzających bodźców, nadmiaru zabawek.
• Zapewnienie dobrej organizacji powszedniego dnia, a w dni szczególne np. uroczyste, świąteczne, uzbroić się w cierpliwość, rozumiejąc, że pobudzone zachowanie dziecka jest wynikiem sytuacji, w której jest nadmiar bodźców - a nie jego złej woli.

Nadpobudliwość jest jednym z najczęstszych, najbardziej stałych oraz trudnych w leczeniu zaburzeń zachowań w wieku dziecięcym, dlatego tylko systematyczna, cierpliwa współpraca przedszkola i rodziny ukierunkowana na dziecko przynieść wyraźne efekty.

Współpraca z rodzicami dziecka.

Stosowanie wzmocnień pozytywnych- głównie społecznych- za przejaw pożądanego zachowania.

Spokój, konsekwencja i indywidualne podejście to klucz do nawiązania dobrej, wspierającej relacji z Jasiem- dzieckiem przejawiającym trudności w kontroli swoich zachowań i utrzymaniu koncentracji.

Indywidualizacja- Dostosowanie warunków kształcenia do możliwości psychofizycznych i tempa pracy Jasia.

Elementy Metody Ruchu Rozwijającego W. Sherborne

Metoda Dobrego Startu

Metody, które często wykorzystuje w swojej pracy

Elementy Kinezjologii Edukacyjnej – metoda P. Dennisona,

Zabawy sensoryczne,

Bajkoterapia.

Rokowania

Prognoza negatywna: - w przypadku zaniechania działań intensywnie wspierających rozwój chłopca opóźnienia uniemożliwią mu optymalny dla niego rozwój; - w nauce szkolnej (dziecko podejmie obowiązek szkolny za 1,5 roku) Jaś osiągnie wyniki poniżej swoich realnych możliwości, będzie miał również opinię „łobuza“ i „źle wychowanego“, może spotkać się z odrzuceniem ze strony grupy rówieśniczej. Skutkiem tego będzie niska samoocena i problemy emocjonalne, które narastając w miarę upływu czasu i w okresie dojrzewania jako nastolatek może doświadczać trudności w funkcjonowaniu społecznym, wchodzić w konflikty z prawem, sięgać po substancje psychoaktywne (alkohol, narkotyki), podejmować inne działania autodestrukcyjne (czyli celowe zachowania przynoszące samemu sobie szkodę).

Prognoza pozytywna: Przy systematycznej pracy rodziców, terapeutów i nauczycieli uda się stymulować i wspierać rozwój dziecka. Stosowanie najistotniejszych zaleceń, uzupełnionych własnymi doświadczeniami, spowoduje, że przejawy nadpobudliwości można stopniowo wyciszać. Efektem tego będą zmiany w zachowaniu Jasia.

VS

Green C., Chee K., Zrozumieć ADHD, Warszawa 2011.

Russel A. Barkley, ADHD podjąć wyzwanie, Kraków

Chrzanowska B., Święcicka B., Osoić ADHD, Warszawa 2011.

Pfiffner L.J., Wszystko o ADHD, Poznań

Kamińska M, Zrozumieć dziecko z ADHD i pomóc mu, Gdańsk 2010.

BIBLIOGRAFIA

Dziękuję za uwagę!

Agnieszka Nilek