GRUDZIŃSKI

GUSTAW HERLING-GRUDZIŃSKI

SPIS TREŚCI

KULTURA PARYSKA

BIOGRAFIA

PORTRETY

LITERATURA ŁAGROWA

FILMY

BIBLIOGRAFIA

ŹRÓDŁA

INNY ŚWIAT

DZIĘKUJĘ

10

QUIZ

PORTRETY

GUSTAW HERLING-GRUDZIŃSKI 1919-2000

• Urodził się 20 maja 1919 roku w Skrzelczycach niedaleko Kielc.
• Pochodził z dość zamożnej rodziny żydowskiej.
• Uczył się w Gimnazjum im. M. Reja w Kielcach.
• Będąc uczniem klasy szóstej zadebiutował na łamach „Kuźni Młodych''.
• Przez dwa lata studiował filologię polską na Uniwersytecie Warszawskim.
• Współpracował z wieloma znanymi czasopismami: „Ateneum”, „Pion”, „Nowy Wyraz”.
• Był redaktorem ,,Orki na Ugorze".
• Brał udział w kampanii wrześniowej.

• 15 października 1939 roku założył Polską Ludową Akcję Niepodległościową (PLAN).
• W 1940 roku został aresztowany przez NKWD podczas próby przedostania się na Litwę.
• Osadzono go kolejno w więzieniach w Witebsku, Leningradzie i Wołogdzie, a następnie trafił do łagru w Jercewie na Dalekiej Północy.
• 20 stycznia 1942 roku został uwolniony na mocy układu Sikorski- Majski.
• Przeżycia, których doświadczył, zostały opisane w „Innym świecie” (1951).
• 12 marca wstąpił do armii generała Andersa i w ten sposób opuścił Rosję.
• Brał udział w bitwie pod Monte Cassino (otrzymał order Virtuti Militari).

• Po wojnie zamieszkał w Londynie i nawiązał współpracę z tygodnikiem „Wiadomości”.
• Wstąpił do Instytutu Literackiego, a także był w stałym kontakcie z Polskim Porozumieniem Niepodległościowym.
• Stał się współzałożycielem i redaktorem „Kultury” wydawanej początkowo w Rzymie, a od 1948 w Paryżu przez Instytut Literacki.
• W 1952 roku przeprowadził się do Włoch.
• Od 1955 roku mieszkał w Neapolu.
• Jego dzieła były w Polsce zakazane do roku 1988.
• Polskim debiutem pisarza była „Wieża i inne opowiadania” (1988).
• Zmarł 4 lipca 2000 roku w Neapolu.

• Wydawnictwo Instytut Literacki zostało założone w Rzymie w 1946 roku przez Jerzego Giedroycia i jego przyjaciół: Józefa Czapskiego, Zygmunta i Zofię Hertzów oraz Gustawa Herlinga-Grudzińskiego.
• Instytut Literacki był głównym centrum kulturalno-politycznym polskiej emigracji po II wojnie światowej.
• W czerwcu 1947 roku ukazał się pierwszy numer pisma ,,Kultura''.
• W lipcu 1947 roku ekipa ,,Kultury'' (z wyjątkiem Gustawa Herlinga-Grudzińskiego) osiedliła się we Francji.
• Jesienią tego samego roku został w tym celu wynajęty domek w Maisons-Laffitte.
• Drugi numer „Kultury” ukazał się w Paryżu w październiku 1947 roku. Od tego czasu pismo ukazywało się jako miesięcznik.
• ,,Kultura'' przestała wychodzić dopiero po śmierci Jerzego Giedroycia w 2000 roku.

• Instytut Literacki w latach 1946-47 opublikował 24 pozycje książkowe.
• Następne książki publikowane były dopiero od 1953 roku, po zdobyciu środków finansowych na ten cel.
• W lecie 1962 roku Instytut Literacki zaczął wydawać kwartalnik ,,Zeszyty Historyczne''.
• W serii „Biblioteki Kultury” ukazało się w sumie 512 tomów.
• Poza książkami całej plejady wielkich pisarzy polskich, których utwory zostały zakazane przez cenzurę (Miłosz, Gombrowicz, Hłasko, Herbert, Herling-Grudziński) były to również przetłumaczone na język polski dzieła pisarzy zagranicznych, znajdujących się na indeksie, jak Borys Pasternak, Aleksander Sołżenicyn, Simone Weil, George Orwell, Aldous Huxley.

BIBLIOGRAFIA

1960

1951

1945

1969

1963

Inny świat (Londyn)

Drugie Przyjście oraz inne opowiadania i szkice (Paryż)

Upiory rewolucji (Paryż)

Skrzydła ołtarza (Paryż)

Żywi i umarli (Rzym)

BIBLIOGRAFIA

1984

1988

1980

1989

1973

Dziennik pisany nocą 1973–1979 (Paryż)

Wieża i inne opowiadania (Poznań)

Dziennik pisany nocą 1984-1988 (Warszawa)

Dziennik pisany nocą 1980-1983 (Paryż)

Dziennik pisany nocą 1971–1972 (Paryż)

BIBLIOGRAFIA

1994

1999

1990

1997

1995

Sześć medalionów i Srebrna Szkatułka (Warszawa)

Gorący oddech pustyni (Warszawa)

Biała noc miłości (Warszawa)

Portret wenecki. Trzy opowiadania (Lublin)

Dziennik pisany nocą 1989-1992 (Warszawa)

BIBLIOGRAFIA

2000

2000

2005

2007

Najkrótszy przewodnik po sobie samym (Kraków)

Wiek biblijny i śmierć (Kraków)

Wędrowiec cmentarny (Warszawa)

Podzwonne dla dzwonnika (Warszawa)

LITERATURA ŁAGROWA

LITERATURA LAGROWA

literatura obozowa opisująca losy więźniów sowieckich obozów i więzień(ros. łagier = obóz)

literatura obozowa opisująca losy więźniów nazistowskich obozów i więzień(niem. lager = obóz)

VS

FILMY

"...STĄD WYRUSZYŁEM W DROGĘ..." FILM DOKUMENTALNY

WRĘCZENIE DOKTORATU HONORIS HAUSA 1991 r.

INNY ŚWIAT

1. GENEZA UTWORU I GATUNEK

2. CZAS AKCJI

3. MIEJSCE AKCJI

4. BOHATEROWIE

GENEZA UTWORU I GATUNEK

• Jedna z najbardziej wstrząsających książek literatury łagrowej.
• Ma charakter wspomnieniowy.
• Opisuje warunki życia więźniów sowieckich obozów.
• Wyrasta z przeżyć i doświadczeń więziennych oraz obozowych Gustawa Herlinga-Grudzińskiego i jego współtowarzyszy niedoli w nieludzkim świecie.
• Napisana w latach 1948-1950, po raz pierwszy została wydana w języku angielskim w roku 1951 w Londynie, a w języku polskim dwa lata później, również w Londynie.
• Głównym założeniem utworu jest ukazanie roli obozów w państwie totalitarnym.

CZAS AKCJI

• Akcja utworu obejmuje pięć lat – rozpoczyna się w ostatnich dniach lata 1940 roku, a kończy w czerwcu 1945.
• Akcja właściwa trwa dwa lata, w czasie których główny bohater utworu, Gustaw, odbywa wyrok w sowieckim obozie pracy przymusowej.
• Epilog dzieła przenosi akcję do roku 1945.
• Fabuła obejmuje także lata trzydzieste XX wieku, do których odwołują się często losy bohaterów, przybliżone przez narratora.

MIEJSCE AKCJI

• Miejsce akcji jest dokładnie określone.
• Obejmuje drogę Gustawa Herlinga-Grudzińskiego przez więzienia: w Grodnie, Witebsku, Leningradzie i Wołogdzie do obozu w Jercewie.
• Większość wydarzeń rozgrywa się w Jercewie, należącym do systemu łagrów kargopolskich, umiejscowionych nad Morzem Białym koło Archangielska.
• Następne miejsca: Świerdłowsk, Buj, Czelabińsk, Kazachstan, Krasnowodsk, Pahlevi w Persji i Rzym - to droga do wolności.
• Autor wspomina także o Drugiej Aleksiejewce, Kołymie, Kruglicy, Mostarnicy i Niandomie, gdzie również znajdowały się sowieckie łagry.

BOHATEROWIE

BOHATEROWIE

GŁÓWNY BOHATER

BOHATEROWIE JEDNOSTKOWI

BOHATER ZBIOROWY

• Głównym bohaterem i narratorem jest sam autor, występujący w utworze pod własnym imieniem i nazwiskiem.

• Bohater relacjonuje własne przeżycia oraz opisuje doświadczenia innych.

• Autor formułuje pytania i stawia tezy dotyczące moralnego, filozoficznego i egzystencjalnego aspektu życia więźnia w warunkach obozowych, a także w ogóle człowieka, znajdującego się w sytuacjach ekstremalnych.

• Bohaterem zbiorowym jest cała społeczność więźniów. Należą do niej ludzie różnych narodowości, wywodzący się z odmiennych grup społecznych.
• W Jercewie znajdowali się Polacy, Niemcy, Żydzi, Rosjanie, Bałtowie, Finowie, Ukraińcy, mieszkańcy środkowej Azji (tzw. „nacmani”) i inni.

• Wśród różnych kategorii więźniów Grudziński wymienia „bezprizornych”, „urków” - kryminalistów, recydywistów, „bytowników”, „inteligencję rewolucyjną”, „iteerowców”, „stachanowców” „słabosiłków”, „aktirowkę”, „więźniów politycznych”.

• Pułkownik Paweł Iwanowicz (przed aresztowaniem pracował w wywiadzie na granicy polsko-sowieckiej),

• Dimka (współwięzień Grudzińskiego),

• „Zabójca Stalina” (dawniej wysoki urzędnik, skazany na dziesięć lat za strzelanie do portretu Stalina),

• Gorcew (prawdopodobnie były enkawudzista, ofiara zemsty więźniów),

• Michał Aleksiejewicz Kostylew (zafascynowany literaturą Zachodu, na znak protestu wobec przymusowej pracy w łagrze przypalił sobie rękę w ogniu, zmarł od poparzeń, oblawszy sobie ciało wrzątkiem),

• Michaił Stiepanowicz W. (rosyjski aktor filmowy),

• lekarz obozowy Jegorow,

• siostra Jewgienia Fiodorowna,

• profesor literatury francuskiej Borys Lazarowicz N., skazany wraz z żoną Olgą za prowadzenie salonu literackiego w Moskwie,

• Natalia Lwowna (pracownica w biurze rachmistrzów obozowych, szukała nadziei w Zapiskach z martwego domu Dostojewskiego),

• Machapetin (swoim donosem opóźnił zwolnienie Grudzińskiego),

• Sadowski (zdeklarowany komunista),

• Polacy, przyjaciele autora B. T. i M., Tania (śpiewaczka opery moskiewskiej skierowana do pracy w lesie).

VS

ŹRÓDŁA

Bolecki W., Ciemna miłość. Szkice do portretu Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, Wydawnictwo Literackie 2018

1.

2.

Herling-Grudziński G., Inny świat, Wydawnictwo Literackie 2019

3.

Herling-Grudziński G., Najkrótszy przewodnik po sobie samym, Wydawnictwo Literackie 1998

4.

Herling-Grudziński G., Piętno. Zapamiętane, opowiedziane, Instytut Książki 2019

Kudelski Z., Gustaw Herling-Grudziński i Kultura paryska, Towarzystwo Naukowe KUL 2016

5.

Śniedziewska M., Nuta autobiograficzna o twórczości Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, Instytut Literatury 2018

6.

ŹRÓDŁA

https://culture.pl/pl/tworca/gustaw-herling-grudzinski

1.

2.

https://culture.pl/pl/dzielo/gustaw-herling-grudzinski-inny-swiat-zapiski-sowieckie

3.

https://kulturaparyska.com/pl/article/history

4.

https://klp.pl/wspolczesnosc/a-9235.html

7.

https://ninateka.pl/audio/gustaw-herling-grudzinski-finezje-literackie-1-5

5.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Gustaw_Herling-Grudzi%C5%84ski

6.

7.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kultura_(miesi%C4%99cznik)

8.

https://www.youtube.com/watch?v=FcSE1zn1pEI

9.

https://www.youtube.com/watch?v=7KMsZ9Wqtxw&t=3s

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ!

MICHAŁ KALINOWSKI