Zdanie złożone współrzędnie i podrzędnie. Klasa 6

Temat: Jak rozpoznać zdania złożone współrzędnie i podrzędnie?

Zdanie pojedyncze

W zdaniu pojedynczym występuje tylko jedno orzeczenie.

Przykład: Byłem wczoraj na zakupach.

ZDANIE ZŁOŻONE

składa się z dwóch lub więcej zdań pojedynczych, które nazywane są zdaniami składowymi.W zdaniu złożonym jest tyle zdań składowych, ile orzeczeń.

Przykład: Kasia zjadła obiad i przeczytała książkę. W powyższym zdaniu są dwa orzeczenia, co oznacza, że jest to zdanie złożone, które zawiera dwa zdania składowe.

DWA TYPY ZDAŃ ZŁOŻONYCH

ZDANIE ZŁOŻONE WSPÓŁRZĘDNIE

ZDANIE ZŁOŻONE PODRZĘDNIE

Składa się ze zdania nadrzędnego (może ono istnieć samodzielnie) i podrzędnego (nie może istnieć samodzielnie). Zdanie podrzędne odpowiada na pytanie wynikające z treści zdania nadrzędnego. Zdania składowe mogą być połączone za pomocą takich spójników, jak np.: że, żeby, ponieważ, który, aby, kiedy, gdzie, mimo że, jeżeli.

Składa się ze zdań, które mogą istnieć samodzielnie (niezależnie od siebie). Łączą się one za pomocą spójników (takich, jak: i, oraz, albo, lub, czy, bądź, ale, lecz, jednak, natomiast, zaś, a, więc, zatem, toteż, dlatego) lub bezspójnikowo. Na wykresie zdania współrzędne umieszcza się na tym samym poziomie.

Słucham muzyki,| gotuję obiad.| Pojadę nad morze| lub wybiorę się w góry.|

Spotkam się z kolegą,| kiedy odrobię lekcje.|

kiedy?

JAK POPRAWNIE NARYSOWAĆ WYKRES ZDANIA ZŁOŻONEGO

1. Podkreśl orzeczenia w zdaniach składowych.2. Oddziel je pionową kreską i ponumeruj (kreskę postaw przed spójnikiem lub po przecinku, jeśli zdanie połączone jest bezspójnikowo).3. Ustal, czy zdania składowe mogą istnieć samodzielnie (są równorzędne), czy też jednoz nich jest podrzędne względem drugiego (odpowiada na pytanie wynikające z jego treści).4. Narysuj prawidłowy wykres zdania.

Przykłady: Obejrzę film| albo przeczytam książkę.| Zakwitną kwiaty,| kiedy nadejdzie wiosna.|

kiedy?

Podkreśl w zdaniach orzeczenia oraz oddziel zdania składowe. 1. Pójdę do sklepu i kupię pieczywo.2. Pilnie się uczę, więc mam dobre oceny.3. Pójdę na spacer, kiedy skończę odrabiać lekcje.4. Pójdę do kina albo wybiorę się do teatru.5. Ciężko trenowałem, dlatego zdobyłem medal.6. Czytam książkę, którą pożyczyłam od koleżanki.

Połącz zdania pojedyncze za pomocą właściwych spójników, aby otrzymać zdania złożone współrzędnie: a) Kupiłem czerwoną koszulkę. Chyba wymienię ją na niebieską.b) Nie chcę się spóźnić na spotkanie. Wyjdę wcześniejz domu.c) Siedzę na kanapie. Czytam książkę.

Przeprowadź analizę podanych zdań współrzędnie złożonych: 1. Przeczytam książkę albo obejrzę film przyrodniczy. 2. Nie przyznano mu żadnej nagrody, toteż musiał obejść się smakiem. 3. Przeczytam książkę oraz obejrzę film przyrodniczy. 4. Wcześnie poszedłem spać, lecz rano z trudem wstałem do szkoły. 5. Niebo się chmurzy, więc będzie padać deszcz. 6. Poczytam gazetę lub posłucham radio. 7. Ta sztuka nie schodzi z afisza już 3 tygodnie, ale krytycy ciągle źle ją oceniają. 8. Dyrektor udzielił mu nagany i obniżył ocenę z zachowania.

W poniższych zdaniach wskaż zdania podrzędne. Zapisz pytania, na jakie odpowiadają. 1. Pojadę do babci, gdy skończę odrabiać lekcje.2. Kiedy odrobię lekcje, pójdę na spacer z psem.3. Wyruszyliśmy w podróż, o której wszyscy marzyliśmy.4. Wstanę wcześniej, żeby obejrzeć wschód słońca.

ZDANIE ZŁOŻONE - interpunkcja

Zdania współrzędne > przecinek przed: lecz, a, ale, więc, jednak, natomiast, zatem. > bez przecinka przed: i, oraz, ani, albo, lub, bądź. (chyba, że spójnik się powtarza)

Zdania podrzędne > zawsze! oddzielamy przecinkiem

Czas na ćwiczenia Zeszyt ćwiczeń, str. 56-62

Zapamiętaj

Dziękuję!

Agnieszka Pociask