Kamienie na szaniec

Kamienie na szaniec

Aleksander Kamiński

Temat: O ludziach, którzy potrafili wcielić w życie dwa wspaniałe ideały: braterstwo i służbę ojczyźnie!

Zośka

Alek

Rudy

+info

+info

+info

Rodziny Alka, Rudego i Zośki

rodzina Alka ojciec, też Aleksy, jako dyrektor fabryki karabinów odmówił współpracy z Niemcami i został rozstrzelany w listopadzie 1939 r.; matka Janina aresztowana w 1942 r., przeżyła obóz koncentracyjny rodzina Rudego ojciec Stanisław Bytnar urodził się w chłopskiej rodzinie, był harcerzem, żołnierzem I Brygady Legionów Piłsudskiego (kultywował w rodzinie tradycje patriotyczne), pełnił funkcję kierownika Szkoły Specjalnej dla dzieci niepełnosprawnych; matka też pracowała w szkolnictwie rodzina Zośki ojciec był profesorem Politechniki Warszawskiej, wybitnym uczonym i inżynierem, działał w Radzie Wychowawczej Szarych Szeregów, przyjaźnił się z Aleksandrem Kamińskim

Kiedy rozpoczyna się właściwa akcja Kamieni na szaniec ?

Jest to przełomowy moment w życiu bohaterów: koniec szkoły (dzieciństwa) = wejście w dorosłość

Temat: W okupowanej Warszawie.

Zwróćcie uwagę na metaforyczne tytuły rozdziałów. Przywołują one skojarzenia ze słowami: słońce, burza, mgła. Wyjaśnijcie ich znaczenie.

Jaką zmianę w życiu bohaterów spowodowała wojna?

Słoneczne dni zginęły w burzy i we mgle...

Jak chłopcy myśleli o nadciągającej wojnie? Dokonajcie analizy fragmentu kończącego rozdział pierwszy:

„– Ale, słuchajcie, cóż to z tą wojną będzie? Zacznie się czy nie zacznie? Gotowa nam pokiełbasić wszystkie plany. – Nie bój się, Andrzejku! Pięć razy pan Hitler się obejrzy, nim na nas, na Francuzów i na Anglików skoczy. A jak skoczy, to dostanie w zęby fest. Chłopcy uśmiechnęli się, zapanowała chwila ciszy. Przed oczyma beztroskiej wyobraźni przesuwały się potężne polskie czołgi, niezwyciężone pułki polskiej piechoty, i naród cały zjednoczony i zwarty wokół naczelnego wodza i rządu. Niech no tylko Hitler spróbuje! Odechce się mu wojny już po paru miesiącach”.

Reakcje Polaków na klęskę wrześniową:

Temat: O ludziach, których czyny wycisnęły piętno na stolicy. W służbie Małego Sabotażu.

Akcje Małego Sabotażu

Rozbijanie szyb fotografom, którzy wystawiali zdjęcia niemieckich żołnierzy. Po kilku miesiącach fotografie niemieckich żołnierzy zniknęły z wystaw. Przymilający się Niemcom fotografowie zostali ukarani i zniechęceni. Akcja zniechęcająca Polaków do chodzenia do kina. – pisanie na murach hasła „Tylko świnie siedzą w kinie” i rozlepianie ulotek; – gazowanie kin. Mimo różnorodnych działań Polacy nadal chodzili do kina, akcje były nawet dla nich dodatkową atrakcją.

Akcja przeciwko kolaborantowi Paprockiemu. PAPROCKI – właściciel restauracji pośredniczący w prenumeracie niemieckich propagandowych gazet. Działania: 1. Posyłanie perswazyjnych listów. 2. Wybicie szyb. 3. Rozlepianie ogłoszeń o sprzedawaniu słoniny. 4. Nękanie telefonami. 5. Ogłoszenia o sprzedawaniu węgla. 6. Wypisywanie obelg na murach domów. 7. Nalepienie klepsydry żałobnej o zgonie Paprockiego. 8. Kolejne rozbicie szyb. Działania harcerzy przyniosły skutek – Paprocki zaprzestał niegodnej działalności.

Znaki malowane na murach przez członków organizacji "Wawer". Żółwie na murach – propagowały powolną pracę w zakładach działających na rzecz okupanta. Rekordzistą w rysowaniu żółwi był Rudy. Miał zdolności artystyczne, wymyślił schemat żółwia „łączący w sobie [...] ekspresję wyrazu i szybkość pociągnięcia kredą”.

Akcja sabotażowa Alka - zdjęcie niemieckiej tablicy z pomika Mikołaja Kopernika.

W 1940 w czasie okupacji niemieckiej dokonano zasłonięcia napisów wyrytych na cokole. W miejscu NICOLAO COPERNICO GRATA PATRIA umieszczono tablicę z napisem STA SOL NE MOVEARE (Stój, Słońce, powstrzymaj swój bieg), a napis MIKOŁAYOWI KOPERNIKOWI RODACY zasłonięto tablicą z napisem w języku niemieckim DEM GROSSEN ASTRONOMEN NIKOLAUS KOPERNIKUS (Wielkiemu astronomowi Mikołajowi Kopernikowi). 11 lutego 1942 Maciej Aleksy Dawidowski „Alek” z Organizacji Małego Sabotażu „Wawer” zdjął z pomnika tablicę z niemieckim napisem i ukrył ją w pobliskiej zaspie śniegu. Warto zwrócić uwagę, że monument znajduje się na otwartej przestrzeni, na wprost budynku, w którym swoją siedzibę miała granatowa policja.

Co pomogło w skutecznym przeprowadzeniu akcji, jakich umiejętności, cech charakteru wymagały od bohaterów?

Jakie były skutki działań Małego Sabotażu?

Temat: O ludziach, których czyny rozeszły się echem po kraju... Akcje dywersyjne.

W 1942 r. nastąpiła zmiana sytuacji na wojnie.

Jakie zmiany zaszły w bohaterach?

Akcje dywersyjne

Temat: W imię braterstwa i służby. Akcja pod Arsenałem.

Okoliczności aresztowania Rudego:

👉 aresztowanie Heńka 👉 zdobycie przez gestapo adresu Rudego 👉 wtargnięcie o 4:30 rano do mieszkaniu Rudego sześciu Niemców z pistoletami maszynowymi 👉 przeszukanie domu, aresztowanie Rudego i jego ojca

Temat: "Jakaż to wielka była gra!". Pokolenie Kolumbów.

Jak wyglądały ostatnie chwile Rudego i Alka? Wskażcie okoliczności ich śmierci. Opiszcie postawy bohaterów.

„Rudy i Alek umarli tego samego dnia”. 30 III 1943 r. Po wojnie pochowano ich obok siebie, dziś mają wspólny grób i wspólny krzyż.

POKOLENIE KOLUMBÓW

„Alek gasł. [...] Rozumiał już, że gra jego życia dobiega końca. Rozumiałi nie przestawał się uśmiechać. Jakaż to wielka była gra”. Bohaterowie określili swoje życie jako „wielką grę”. Wiedzieli, że składają swoje życie w ofierze dla przyszłych pokoleń. Zdawali sobie sprawę, że wiele trzeba takich ofiar, aby wywalczyć wolność („kamienie składane na szaniec”). Byli dumni ze wszystkiego, co udało im się zrobić dla innych.

Znaczenie tytułu powieści.

Juliusz Słowacki "Testament mój": Lecz zaklinam: niech żywi nie tracą nadziei I przed narodem niosą oświaty kaganiec; A kiedy trzeba, na śmierć idą po kolei, Jak kamienie, przez Boga rzucane na szaniec...

Bohaterowie podjęli wezwanie, byli gotowi do wielu wyrzeczeń, poświęceń dla ojczyzny, złożyli dla niej ofiarę z własnego życia. Swoją postawą dali przyszłym pokoleniom nadzieję na wolność.