Marek Edelman

(1919 – 2009))

Jak się przyglądasz złu i odwracasz głowę albo nie pomagasz, kiedy możesz pomóc, to stajesz się współodpowiedzialny.

Marek Edelman

Urodził się 1 stycznia 1919 w Homlu w rodzinie żydowskiej.Jego rodzina przeprowadziła się do Warszawy.Już w wieku 15 lat po śmierci matki musiał zarabiać na swoje utrzymanie . Wiosną 1939 zdał maturę.Należał do pokolenia, którego młodość przypada na czasy II wojny światowej.

MAREK EDELMAN

Przedwojenna Warszawa była drugim po Nowym Jorku miejscem skupiającym najwięcej Żydów na świecie. Polacy żydowskiego pochodzenia stanowili prawie 1/3 mieszkańców miasta.

,,Historia warszawkich Żydów to historia naszego miasta"

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit, sed diam nonummy nibh.

Mały Paryż, tak zagraniczni goście nazywali Warszawę lat trzydziestych

II WOJNA ŚWIATOWA1 września 1939 – 2 września 1945

• 1 września 1939 roku na ziemie polskie wkroczyła armia III Rzeszy
• 17 września na ziemie polskie wkroczyła Armia Czerwona

,,Chyba każdy widział Pomnik Bohaterów Getta. Główna ściana pomnika, przed którą stawia się wieńce, przdstawia grupę bojowców w pozie bohaterskiej. Ale ten pomnik ma też drugą stronę, na którą rzadziej zwracamy uwgę . Znajduje się tam płaskorzeźba ,,Pochód na zagładę", przedstawiająca kobiety, dzieci, starca niosącego Torę eskortowanych przez niemieckich żołnierzy z bagnetami na karabinach. Ta druga strona pomnika opowiada historię śmierci i cierpienia setek tysięcy. I od tej właśnie historii należałoby zacząć wypowiedź o gettcie warszawskim..." Krzysztof Persak

GETTO WARSZAWSKIE

NAZISTOWSKIE ZARZĄDZENIA NA POCZĄTKU OKUPACJI

• OZNACZENIE SKLEPÓW ŻYDOWSKICH
• NOSZENIE OPASEK Z GWIAZDĄ DAWIDA
• PRZEJMOWANIE ŻYDOWSKICH ZAKŁADÓW PRACY I PRZEDSIĘBIORSTW
• PRZENIESIENIE ŻYDÓW DO ODIZOLOWANEJ CZĘŚCI MIASTA (ŚRÓDMIEŚCIE PÓŁNOCNE)

W lipcu 1940 roku wydane zostaje zarządzenie (...) dotyczące utworzenia dzielnicy żydowskiej. Z terenów przyszłego getta musiało się wynieść ok. 113 tysięcy Polaków, za mury wepchniętych zostało ok. 138 tysięcy Żydów, mieszkających dotąd w Warszawie ,,aryjskiej”. Dnia 2 października 1940 roku gubernator dystryktu warszawskiego Fischer podpisuje oficjalne zarządzenie (w wigilię żydowskiego Nowego Roku) o utworzeniu getta w Warszawie.Zarządzenie ogłoszono 12 października (w święto Jom Kipur) przez megafony uliczne. prof Jacek Leociak

est. 2019

est. 2019

Głód. Przeludnienie. Łapanki. Każdy dzień mieszkańców największego getta w Europie oznaczał walkę o przetrwanie. Walkę, na wygranie której odcięci od świata i wydani na pastwę nazistowskich oprawców Żydzi praktycznie nie mieli szans. prof . Jacek Leociak

16 listopada 1940 roku getto warszawskie zostaje zamknięte

OSTATECZNE ROZWIĄZANIE KWESTII ŻYDOWSKIEJ -określenie nazistowskiego planu zagłady europejskich Żydów, przedstawionego na konferencji w Wannsee ( 20 stycznia 1942).

22 lipca 1942 Niemcy rozpoczęli wywózki jego mieszkańców do obozu zagłady w Treblince w ramach tzw. akcji „Reinhard”, której celem była fizyczna likwidacja ludności żydowskiej. Jej częścią była akcja likwidacji getta warszawskiego. 22 lipca 1942 roku mieszkańcy getta otrzymali nakaz opuszczenia domów.

Scena ta utkwiła w pamięci Marka Edelmana , a jego życiowym przesłaniem było , aby „nigdy nie dać się wepchnąć na beczkę”, nie dać się poniżyć i ośmieszyć.

Marek Edelman uczestniczył w powstaniu w getcie warszawskim dowodząc powstańcami na terenie tzw. szopu szczotkarzy w rejonie ulic: Świętojerskiej, Wałowej i Franciszkańskiej. Po śmierci Mordechaja Anielewicza 8 maja 1943 został ostatnim przywódcą bojowników ŻOB podczas walk w getcie. Dwa dni później wraz z grupą żydowskich bojowców przedostał się kanałami na ulicę Prostą.

UMRZEĆ Z GODNOŚCIĄPowstanie w getcie warszawskim (19 kwietnia - 16 maja 1943)

MAREK EDELMAN KAŻDEGOROKU W ROCZNICĘ POWSTANIA SKŁADAŁ ŻONKILE POD POMNIKIEM BOHATERÓW GETTA.PO JEGO ŚMIERCI ŻONKIL STAŁSIĘ SYMBOLEM POWSTANIA W GETCIE WARSZAWSKIM

Marek Edelman wziął udział w Powstaniu Warszawskim

W 1962 uzyskał na Uniwersytecie Łódzkim stopień doktora nauk medycznych na podstawie pracy pt. „Pochodne hormonów kory nadnerczy w leczeniu ciężkich postaci niewydolności krążenia”. W 1968 z przyczyn politycznych odrzucona została jego rozprawa habilitacyjna.

W 1951 został absolwentem Akademii Medycznej w Łodzi, specjalizował się następnie w zakresie kardiologii. W latach 1951–1967 pracował w Klinice Chorób Wewnętrznych macierzystej uczelni. W tym okresie był współpracownikiem prof. Jana Molla, pioniera leczenia zawałów serca w Polsce, z którym opracował metodę przeprowadzania operacji kardiologicznych w stanie rozległego zawału.

MAREK EDELMAN JAKO LEKARZ

Marek Edelman od jesieni 1980 był członkiem Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”. Został delegatem na I WZD Regionu Ziemia Łódzka oraz delegatem na I KZD. W 1981 wszedł w skład Społecznego Komitetu Budowy Pomnika Powstania Warszawskiego.13 grudnia 1981, po wprowadzeniu stanu wojennego, został internowany w ośrodku odosobnienia w Łęczycy.

Występował w obronie prześladowanych przez władze izraelskie Palestyńczyków

W 1999 był wraz z Jackiem Kuroniem współautorem listu otwartego do prezydenta Czech Václava Havla przeciw budowie płotu w Uściu nad Łabą, mającego odgrodzić czeskich mieszkańców od domów zamieszkałych przez Romów

W 1999 wystosował apel o rozpoczęcie interwencji NATO w Kosowie

W 1993 był uczestnikiem konwoju z pomocą humanitarną do Sarajewa

W OBRONIE KRZYWDZONYCH I SŁABSZYCH

A pokój niech będzie z nami

,, DLA NIEGO ŻYDEM BYŁ KAŻDY, KTO BYŁ PRZEŚLADOWANY"

(Parafraza słów Piotra Cywińskiego)

Prawdziwi bohaterowie nie dawali "lajków", nie pisali protest-songów, nie podpisywali petycji on-line. Oni dokonywali nieskończonego dobra w dramatycznych warunkach, ratując konkretnego człowieka.

1. Jakie cechy i umiejętności wykształcił w sobie Marek Edelman?2. Czy Edelman może być autorytetem dla współczesnej młodzieży?3. Jak rozumiesz słowa ,, być zawsze po słonecznej stronie życia"? 4. Czy zgadzasz się ze słowami Marka Edelmana, że nawet w najtrudniejszych sytuacjach trzeba szukać jasnych stron?