NAJWAŻNIEJSZE POJĘCIA EPOKI ROMANTYZMU

NAJWAŻNIEJSZE POJĘCIA EPOKI ROMANTYZMU

MAŁGORZATA GĄDEKKAMILA WIDŁO

ABSOLUT

PIERWSZY BYT, KTÓREGO PRAWA RZĄDZĄ ŚWIATAEM: MOŻNA SIĘ DO NIEGO ZBLIŻYĆ DZIĘKI UCZUCIU, INTUICJI I WIERZE, POPRZEZ KONTAKT Z NATURĄ.

ANTYNOMIA

TO SPRZECZNOŚĆ. ROMANTYCY WIDZĄ ŚWIAT JAKO JEDNOŚĆ SKŁADAJĄCĄ SIĘ Z SPRZECZNOŚCI (DUCH-MATERIA,JEDNOSTKA-ZBIOROWOŚĆ,UCZUCIE -ROZUM,SŁOWO-CZYN).

BAJRONIZM

POSTAWA ZAPOCZĄTKOWANA PRZEZ BIOGRAFIĘ I TWÓRCZOŚĆ GEORGE'A BYRONA. CECHY BOHATERA BAJRONICZNGO TO TAJEMNICZOŚĆ, INDYWIDUALIZM, WEWNĘTRZNE ROZTERKI, BUNT PRZECIWKO ŚWIATU, SAMOTNOŚĆ, DUMA. BYRON STWORZYŁ TAKIEGO BOHATERA - ALE SAM WOKÓŁ SIEBIE STWORZYŁ MIT TAKIEJ POSTACI.

FANTASTYKA

CZYLI OGÓŁ NADPRZYRODZONYCH, NIEZWYKŁYCH ,, WYPRODUKOWANYCH'' PRZEZ WYOBRAŹNIĘ TWÓRCY ZJAWISK I ISTOT, KTÓRE POJAWIAJĄ SIĘ W ROMANTYCZNEJ LITERATURZE.

FRENEZJA ROMANTYCZNA

TO CHARAKTERYSTYCZNA DLA JEDNEGO Z NURTÓW LITERATURY ROMANTYCZNEJ SKŁONNOŚĆ PRZESYCANIA ŚWIATA PRZEDSTAWIONEGO MOTYWAMI OKROPNOŚCI, ZBRODNI SZALEŃSTWA, NIOKIEŁZANYCH NAMIETNOŚCI.

GOTYCYZM

TO OSIEMNASTOWIECZNE ODKRYCIE NIEDOCENIANEJ DOTĄD PRZESZŁOŚCI HISTORYCZNEJ, ZWŁASZCZA ŚREDNIOWIECZA. CECHY CHARAKTERYSTYCZNE GOTYCYZMU W LITERATURZE I SZTUCE: ATMOSFERA ODLEGŁEJ PRZESZŁOŚCI, ELEMENTY GROZY, CUDOWNOŚCI I TAJEMNICZOŚCI.

HISTORYCYZM

ZAINTERESOWANIE HISTORIĄ, CZERPANIE Z NIEJ TEMATÓW I INSPIRACJI. ROMANTYCY LUBILI POWRACAĆ DO CZASÓW ŚREDNIOWIECZNYCH, UMIESZCZAĆ ,, W HISTORII '' AKCJE UTWORÓW, CZERPAĆ TEMATY Z HISTORYCZNYCH KRONIK.

IDEALIZM

PRZYZNANIE PIERWSZEŃSTWA W POZNANIU ŚWIATA WARTOŚCIOM DUCHOWYM, PIERWIASTKOM METAFIZYCZNYM, TAJEMNICZYM, PIERWOTNYM.

IRONIA ROMANTYCZNA

DYSTANS MIĘDZY TWÓRCĄ I JEGO ŚWIATAEM A RZECZYWISTOŚCIĄ DZIEŁA I JEGO BOHATERÓW, CO PROWADZI DO DEMASKACJI UTWORU PRZEZ SAMEGO AUTORA. MISTRZEM IRONII ROMANTYCZNEJ W POLSCE BYŁ J. SŁOWACKI ( BENIOWSKI, BALLADYNA).

IRRACJONALIZM

WIARA W POZAROZUMOWE METODY POZNANIA ŚWIATA, W POSZUKIWANIE PRAWDY DROGĄ UCZUCIA, WIARY, WIZJI - INACZEJ NIŻ DROGĄ NAUKOWEGO EKSPERYMENTU ( RACJONALNIE ).

LUDOWOŚĆ ROMANTYCZNA

POJĘCIE ZWIĄZANE Z MISTYCYZMEM. ROMANTYCY UWAŻALI, ŻE LUD W SZCZEGÓLNY SPOSÓB OBDARZONY JEST TAKIMI WŁAŚCIWOŚCIAMI, JAK: ,, CZUCIE ‘’, WIARA, INTUICJA, PONIEWAŻ ŻYJE W ZWIĄZKU NATURĄ, NIESKAŻONĄ CYWILIZACJĄ. DLA ROMANTYKÓW POLSKICH LUD POSIADAŁ JESZCZE JEDNĄ, BARDZO WAŻNĄ CECHĘ: TU ZACHOWAŁA SIĘ SPECYFICZNA KULTURA DUCHOWA – ŚWIADECTWO ODRĘBNOŚCI NARODOWEJ.

MIŁOŚĆ ROMANTYCZNA

ROMANTYCY UWAŻALI, ŻE ISTNIEJĄ DUSZE SOBIE PRZEZNACZONE, POKREWNE, BLIŹNIACZE. WYŁĄCZNIE MIĘDZY NIMI JEST MOŻLIWA IDEALNA MIŁOŚĆ – KOMUNIA DUSZ, DAJĄCA POCZUCIE RAJU NA ZIEMI, WIERZYLI, ŻE TAKIE DUSZE SPOTYKAJĄ SIĘ RÓWNIEŻ W NIEBIE. ROMANTYCY NADAWALI MIŁOŚCI BOSKIE POCHODZENIE, STĄD CZĘSTO MISTYCZNE CECHY KOCHANEK W LITERATURE ROMANTYCZNEJ. MIŁOŚĆ ROMANTYCZNA NAJCZĘŚCIEJ JEST NIESZCZĘSLIWA, NIESPEŁNIONA, PROWADZI DO ŚMIERCI, NA DRODZE KOCHANKÓW ZWYKLE STAJĄ KONWENANSE, NIERÓWNOŚĆ SPOŁECZNA ITP.

MISTYCYZM

( GREC. MISTIKOS – TAJEMNY, UKRYTY) – PRĄD RELIGIJNO – FILOZOFICZNY, KTÓREGO GŁÓWNYM ZAŁOŻENIEM BYŁA MOŻLIWOŚĆ PONADZMYSŁOWEGO KONTAKTU CZŁOWIEKA Z BÓSTWEM ZA POMOCĄ INTUICJI. ROMANTYCY UZNAWALI ISTNIENIE WEWNĘTRZNEGO ,, WIDZENIA ‘’ I ,, SŁYSZENIA ‘’, KTÓRE DAJE MOŻLIWOŚĆ KOMUNIKOWANIA SIĘ.

Natura

WEDŁUG ROMANTYKÓW TO PIERWOTNY BYT, TAJEMNICZY, NIEZBADANY, WIECZNIE ŻYWY. JEJ NAJWAŻNIEJSZĄ CECHĄ JEST MOŻLIWOŚĆ ODRADZANIA SIĘ. CZŁOWIEK JEST CZĘŚCIĄ NATURY, A KONTAKT Z NIĄ UMOŻLIWIA SAMOPOZNANIE I AKCEPTACJĘ SIEBIE I ŚWIATA.

ORIENTALIZM

JEDEN Z WAŻNIEJSZYCH NURTÓW LITERACKICH ROMANTYCZNEJ FASCYNYZACJĄCA EGZOTYKĄ WSCHODU, KTÓRA OBEJMOWAŁA OBYCZAJOWOŚĆ, JĘZYK, KULTURĘ, RELIGIĘ, PEJZAŻ. JEJ WYRAZENIEM BYŁY LICZNE PODRÓŻE ARTYSTÓW NA WSCHÓD, M.IN. BYRONA ,MICKIEWICZA, SŁOWACKIEGO, A EFEKTEM M.IN. ,,SONETY KRYMSKIE'' A.MICKIEWICZA.

POETA I POEZJA

POEZJA BYŁA PRZEZ ROMANTYKÓW TRAKTOWNANA JAKO TAJEMNICZY "GŁOS WNĘTRZA",EFEKT ZETKNIĘCIA SIĘ NATCHNIONEGO POETY Z ABSOLUTEM, DLATEGO WEDŁUG NICH PRAWDZIWA POEZJA JEST TWÓRCZA, A ARTYSTA TO KREATOR. KAŻDY AKT TWÓRCZY JEST ANALOGIĄ PIERWSZEGO AKTU-STWORZENIA ŚWIATA, KAŻDY POETA -NAŚLADOWCY BOGA. ROMANTYCZNY POETA TO KAPŁAN,PRZEWODNIK, UMIEJĄCY PORUSZAĆ TŁUMY, GENIUSZ; NATOMIAST LITERATURA ROMANTYCZNA TO LITERATURA BĘDĄCA SIŁĄ POLITYCZNĄ.

TOWIANIZM

IDEA HISTORIOZOFICZNA STWORZONA PRZEZ ANDRZEJA TOWIAŃSKIEGO. UWAŻAŁ ON, ŻE NADESZŁA "EPOKA CHRYSTUSA", W KTÓREJ POLSKA MA DO SPĘŁNIENIA MISTYCZNĄ ROLĘ ODKUPIENIA INNYCH NARODÓW. IDEA TOWIANIZMU WYWARŁA OGROMNY WPŁYW NA ADAMA MICKIEWICZA , KTÓREMU TOWIAŃSKI POSTAWIŁ ŻYCIORYS MISTYCZNY.

TYRTEIZM

IDEA BOHATERSTWA, WALKI O WOLNOŚĆ, NIEPODLEGŁOŚĆ. TERMIN WYWODZI SIĘ OD PATRIOTYCZNEJ POEZJI TYRTAJASA. ECHA TYRTEIZMU POBRZMIEWAJĄ W TWÓRCZOŚCI MICKIEWICZA, SŁOWACKIEGO I KRASICKIEGO.

WIESZCZ

GENIUSZ TWÓRCZY, ROMANTYCZNY KREATOR, KTÓREGO POEZJA TO ZAPIS DOŚWIADCZENIA, JAKIM JEST SPOTKANIE Z ABSOLUTEM, TYM CO TAJEMNICZE, METAFIZYCZNE, MISTYCZNE.

DZIĘKUJEMY!