Afryka

Afryka

Środowisko przyrodnicze Afryki

Zadania

Cele lekcji

Notatka

Powierzchnia Afryki wynosi 30,3 mln km2. Jest to drugi pod względem powierzchni kontynent świata.

Południk 0

Położenie geograficzne Afryki

Półkula północna

• Równik

Afryka leży na wszystkich półkulach, ponieważ przecina ją równik i południk 00.

Półkula południowa

Południk 0

Półkula zachodnia

Półkula wschodnia

Punkty skrajne Afryki

Azja

Afryka

Europa

Cieśnina Gibraltarska

Morze Czerwone

Morze Śródziemne

Przesmyk Sueski

Morze Śródziemne oblewa Afrykę od północy i oddziela od Europy

Ocean Atlantycki oblewa Afrykę od zachodu

Ocean Indyjski oblewa Afrykę od wschodu

Linia brzegowa Afryki ma długość 30,5 tys. km (krótszą ma tylko Ameryka Południowa i Australia), co oznacza, że kontynent jest bardzo zwarty (w stosunku do powierzchni), a linia brzegowa jest bardzo słabo rozwinięta. Tylko 2% powierzchni Afryki stanowią wyspy, z których największą jest Madagaskar.

Ukształtowanie powierzchni Afryki

• Afryka to kontynent wyżynny - ponad 75% powierzchni leży na wysokości od 300 do 2000 m n.p.m.;
• Średnia wysokość Afryki to 658 m n.p.m.;
• Największe wyżyny to Wyżyna Abisyńska i Wyżyna Wschodnioafrykańska;
• największe kotliny afrykańskie to: Kotlina Konga, Kotlina Czadu, Kotlina Nilu Białego, Kotlina Kalahari;
• Najwyższe pasma górskie występują na północy Afryki - góry Atlas i na południu kontynentu - Góry Przylądkowe i Góry Smocze;
• Najwyższym szczytem jest Kibo (5895 m n.p.m.) położony w masywie wulkanicznym Kilimadżaro.

Najwyższym szczytem jest Kibo (5895 m n.p.m.) położony w masywie wulkanicznym Kilimadżaro

Afryka to kontynent wyżynny - ponad 75% powierzchni leży na wysokości od 300 do 2000 m n.p.m.

Największe wyżyny to Wyżyna Abisyńska i Wyżyna Wschodnioafrykańska

Średnia wysokość Afryki to 658 m n.p.m.

Najwyższe pasma górskie wystepują na północy Afryki - góry Atlas i na południu kontynentu - Góry Przylądkowe i Góry Smocze

Najwieksze kotliny afrykanskie to: Kotlina Konga, Kotlina Czadu, Kotlina Nilu Białego, Kotlina Kalahari

Kilimandżaro

Jezioro Asal - najniższy punk Afryki (Dżibuti ) - 155 m p.p.m

Góry

Wyżyny

Kotliny

Cała mapa

Wielkie Rowy Afrykańskie

Afryka położona jest na Afrykańskiej płycie tektonicznej (nazywanej też Płytą Nubijską), z której wyodrębnia się Płyta Somalijska na wschodzie kontynentu. Fragmenty Afryki znajdują się także na płycie Euroazjatyckiej i Arabskiej. Efektem pękania kontynentu są Wielkie Rowy Afrykańskie – rowy tektoniczne najczęściej wypełnione wodą w postaci jezior tektonicznych. Szacuje się, że w ciągu kilkudziesięciu milionów lat, Płyta Somalijska oderwie się od Płyty Nubijskiej i powstanie osobny kontynent. W wyniku powstawania ryftu dochodzi do trzęsień ziemi i zjawisk wulkanicznych Budowa skalna Afryki ma pochodzenie prekambryjskie. W okresie orogenezy hercyńskiej powstały Góry Przylądkowe, a góry Atlas w orogenezie alpejskiej.

Wielkie Rowy Afrykańskie

We wschodniej części Afryki, od Morza Czerwonego do ujścia rzeki Zambezi biegną Wielkie Rowy Afrykańskie. To zapadliska tektoniczne częściowo wypełnione wodami głębokich jezior , np. jezioro Tanganika ma 34,4 tys.km 2 powierzchni i 1435 m głębokości.

Region Afryki Wschodniej jest niestabilny tektonicznie, występują tu częste trzęsienia ziemi i znajdują się czynne wulkany.

Wulkan Meru 4567 m n.p.m.

Wulkan Karisimbi 4507 m n.p.m.

Klimat - czynniki wpływające na klimat Afryki

Afryka leży symetrycznie po obu stronach równika

położenie geograficzne

Chłodny Prąd Benguelski (powstanie pustyni Namib)

prądy morskie

Ciepły Prąd Mozambicki

wysokość nad poziomem morza

cyrkulacja powietrza w strefie międzyzwrotnikowej

Prądy morskie

Chłodny Prąd Benguelski powoduje odniżenie temperatury powietrza i zmniejszenie ilości opadów. Jego oddziaływanie przyczyniło się do powstania pustyni Namib

Ciepły Prąd Mozambicki zwiększa ilość opadów i podwyższa temperaturę powietrza.

Krążenie powietrza w strefie międzyzwrotnikowej

Opady atmosferyczne

Na obszarach zwrotnikowych opady są bardzo małe

Na obszarach okołorównikowych suma opadów wynosi już tylko 1000 do 2000 mm, występuje tam pora sucha i deszczowa.

Najwyższa suma opadów występuje nad równikiem od 2000 do 3000 mm rocznie

Strefowość klimatyczno-roślinno-glebowa

Rzeki i jeziora w Afryce

Nil

J. Czad

Niger

J. Wiktorii

Kongo

J.Tanganika

J.Niasa

Zambezi

Limpopo

W strefie klimatów zwrotnikowych występują suche koryta rzeczne (wadi lub ued), które wypełniją się wodą tylko po ulewnych deszczach, tworząc rzeki epizodyczne.

Jezioro Czad jest szczególnym zbiornikiem, znajduje się na południu Sahary Zależnie od pory roku zmienia ono swoją powierzchnię - od 1 tys. do 26 tys. km2

Jezioro Czad

Połącz liniami nazwy przylądków z odpowiednimi punktami na mapie Afryki

• Na północ – Przylądek Ras al-Ghiran (Biały) (37°20’N)
• Na południe – Przylądek Igielny (34°50’S)
• Na zachód – Przylądek Almadi (17°33’W)
• Na wschód – Przylądek Hafun (nowa nazwa – Raas Xaafuun) (51°23’E)

Dopasuj klimatogramy do stacji klimatycznych i przyporządkuj odpowiednio nazwy stref

k. zwrotnikowy

k. równikowy

k. podrównikowy

k. podzwrotnikowy

k. zwrotnikowy

k. zwrotnikowy

Podpisz nazwy prądów morskich i zaznacz odpowiednio kolorem czerwonym prądy ciepłe, a kolorem niebieskim prądy chłodne. Narysuj kolorem żółtym położenie pustyni Namib.

Dziękuję za obejrzenie prezentacji

Bibliografia