Afryka

Afryka

Cele lekcji

Środowisko przyrodnicze Afryki

Notatka

Zadania

Uczeń: -określa położenie matematyczno-geograficzne Afryki na podstawie mapy ogólnogeograficznej -charakteryzuje cechy środowiska przyrodniczego Afryki -omawia związek budowy geologicznej Afryki z powstawaniem rowów tektonicznych -omawia wpływ czynników klimatotwórczych na klimat Afryki -wyjaśnia cyrkulację powietrza w strefie międzyzwrotnikowej -omawia rozmieszczenie opadów atmosferycznych na podstawie mapy klimatycznej -wyjaśnia istnienie strefowości klimatyczno-roślinno-glebowej w Afryce na podstawie map tematycznych -omawia sieć rzeczną i jeziora Afryki na podstawie mapy

Środowisko przyrodnicze Afryki

• Afryka leży na wszystkich czterech półkulach.
• Afryka to kontynent wyżynny, jego najwyższą częścią jest masyw Kilimandżaro.
• W Afryce wschodniej ciągnie się system głębokich rowów tektonicznych zwany Wielkimi Rowami Afrykańskimi.
• Afryka leży w obrębie trzech stref klimatycznych: strefy równikowej, strefy zwrotnikowej, i strefy podzwrotnikowej.
• Klimat kontynentu jest kształtowany przede wszystkim przez położenie geograficzne, prądy morskie i wysokość nad poziomem morza.
• Położenie geograficzne powoduje, że strefy klimatyczno-roślinno-glebowe układają się symetrycznie względem równika.
• Najdłuższą rzeką jest Nil, a najzasobniejszą w wodę - Kongo. W Afryce występują też rzeki okresowe i epizodyczne.

Powierzchnia Afryki wynosi 30,3 mln km2. Jest to drugi pod względem powierzchni kontynent świata.

Położenie geograficzne Afryki

Afryka leży na wszystkich półkulach, ponieważ przecina ją równik i południk 00.

• Równik

Południk 0

Półkula północna

Półkula południowa

Południk 0

Półkula zachodnia

Półkula wschodnia

Punkty skrajne Afryki

Azja

Afryka

Europa

Cieśnina Gibraltarska

Morze Czerwone

Morze Śródziemne

Przesmyk Sueski

Ocean Atlantycki oblewa Afrykę od zachodu

Ocean Indyjski oblewa Afrykę od wschodu

Morze Śródziemne oblewa Afrykę od północy i oddziela od Europy

Linia brzegowa Afryki ma długość 30,5 tys. km (krótszą ma tylko Ameryka Południowa i Australia), co oznacza, że kontynent jest bardzo zwarty (w stosunku do powierzchni), a linia brzegowa jest bardzo słabo rozwinięta. Tylko 2% powierzchni Afryki stanowią wyspy, z których największą jest Madagaskar.

PÓŁWYSEP SOMALIJSKI

ZATOKA ADEŃSKA

CIEŚNINA BAB-EL-MANDAB

MORZE CZERWONE

CIEŚNINA GIBRALTARSKA

KANAŁ SUESKI

WYSPY KANARYJSKIE

ZATOKA GWINEJSKA

KANAŁ MOZAMBICKI

MADAGASKAR

Ukształtowanie powierzchni Afryki

• Afryka to kontynent wyżynny - ponad 75% powierzchni leży na wysokości od 300 do 2000 m n.p.m.;
• Średnia wysokość Afryki to 658 m n.p.m.;
• Największe wyżyny to Wyżyna Abisyńska i Wyżyna Wschodnioafrykańska;
• największe kotliny afrykańskie to: Kotlina Konga, Kotlina Czadu, Kotlina Nilu Białego, Kotlina Kalahari;
• Najwyższe pasma górskie występują na północy Afryki - góry Atlas i na południu kontynentu - Góry Przylądkowe i Góry Smocze;
• Najwyższym szczytem jest Kibo (5895 m n.p.m.) położony w masywie wulkanicznym Kilimadżaro.

Afryka to kontynent wyżynny - ponad 75% powierzchni leży na wysokości od 300 do 2000 m n.p.m.

Największe wyżyny to Wyżyna Abisyńska i Wyżyna Wschodnioafrykańska

Najwieksze kotliny afrykanskie to: Kotlina Konga, Kotlina Czadu, Kotlina Nilu Białego, Kotlina Kalahari

Najwyższe pasma górskie wystepują na północy Afryki - góry Atlas i na południu kontynentu - Góry Przylądkowe i Góry Smocze

Najwyższym szczytem jest Kibo (5895 m n.p.m.) położony w masywie wulkanicznym Kilimadżaro

Średnia wysokość Afryki to 658 m n.p.m.

Kilimandżaro

Kilimandżaro – góra w Tanzanii, leżąca przy granicy z Kenią. Jest najwyższą górą Afryki i jednym z najwyższych samotnych masywów. W jego skład wchodzą trzy szczyty będące pozostałością po trzech wulkanach: szczyt Uhuru na wulkanie Kibo – 5895 m n.p.m. Mawenzi – 5150 m n.p.m. Shira – 3940 m n.p.m.

Jezioro Asal - najniższy punk Afryki (Dżibuti ) - 155 m p.p.m

Jezioro Asal, Assal– bezodpływowe, słone jezioro w Dżibuti. Jezioro ma zmienną powierzchnię, od 50 do ok. 100 km² i jest położone w depresji, 153 m p.p.m., co stanowi najniższy punkt kontynentu afrykańskiego.

Góry

Wyżyny

Kotliny

Cała mapa

GÓRY SMOCZE

GÓRY PRZYLĄDKOWE

ATLAS

WYŻYNA WSCHODNIOAFRYKAŃSKA

WYŻYNA ABISYŃSKA

WYŻYNA SOMALIJSKA

KOTLINA KONGA

KOTLINA CZADU

KOTLINA NILU BIAŁEGO

KOTLINA KALAHARI

Wielkie Rowy Afrykańskie

Afryka położona jest na Afrykańskiej płycie tektonicznej (nazywanej też Płytą Nubijską), z której wyodrębnia się Płyta Somalijska na wschodzie kontynentu. Fragmenty Afryki znajdują się także na płycie Euroazjatyckiej i Arabskiej. Efektem pękania kontynentu są Wielkie Rowy Afrykańskie – rowy tektoniczne najczęściej wypełnione wodą w postaci jezior tektonicznych. Szacuje się, że w ciągu kilkudziesięciu milionów lat, Płyta Somalijska oderwie się od Płyty Nubijskiej i powstanie osobny kontynent. W wyniku powstawania ryftu dochodzi do trzęsień ziemi i zjawisk wulkanicznych Budowa skalna Afryki ma pochodzenie prekambryjskie. W okresie orogenezy hercyńskiej powstały Góry Przylądkowe, a góry Atlas w orogenezie alpejskiej.

Wielkie Rowy Afrykańskie

We wschodniej części Afryki, od Morza Czerwonego do ujścia rzeki Zambezi biegną Wielkie Rowy Afrykańskie. To zapadliska tektoniczne częściowo wypełnione wodami głębokich jezior , np. jezioro Tanganika ma 34,4 tys.km 2 powierzchni i 1435 m głębokości.

Wulkan Meru 4567 m n.p.m.

Region Afryki Wschodniej jest niestabilny tektonicznie, występują tu częste trzęsienia ziemi i znajdują się czynne wulkany.

Wulkan Karisimbi 4507 m n.p.m.

położenie geograficzne

prądy morskie

wysokość nad poziomem morza

cyrkulacja powietrza w strefie międzyzwrotnikowej

Klimat - czynniki wpływające na klimat Afryki

Afryka leży symetrycznie po obu stronach równika

Chłodny Prąd Benguelski(powstanie pustyni Namib)

Ciepły Prąd Mozambicki

Prądy morskie

Chłodny Prąd Benguelski powoduje odniżenie temperatury powietrza i zmniejszenie ilości opadów. Jego oddziaływanie przyczyniło się do powstania pustyni Namib

Ciepły Prąd Mozambicki zwiększa ilość opadów i podwyższa temperaturę powietrza.

Krążenie powietrza w strefie międzyzwrotnikowej

Opady atmosferyczne

Najwyższa suma opadów występuje nad równikiem od 2000 do 3000 mm rocznie

Na obszarach okołorównikowych suma opadów wynosi już tylko 1000 do 2000 mm, występuje tam pora sucha i deszczowa.

Na obszarach zwrotnikowych opady są bardzo małe

Strefowość klimatyczno-roślinno-glebowa

Rzeki i jeziora w Afryce

Nil

Kongo

Niger

Limpopo

Zambezi

J. Czad

J. Wiktorii

J.Tanganika

J.Niasa

Nil jest jedyną stałą rzeką w strefie klimatów zwrotnikowych. Jest to najdłuższa rzeka Afryki (6671 km), a według niektórych źródeł najdłuższa rzeka świata.

Kongo to rzeka najzasobniejsza w wodę, płynie na terenach leżących w zasięgu klimatu równikowego.

Niger i Zambezi leżą w zasięgu klimatu podrównikowego, stan wody w tych rzekach waha się w związku z występowaniem pory deszczowej i pory suchej. Mniejsze rzeki w tej strefie klimatycznej to rzeki okresowe. Ich koryta wypełniają się tylko podczas pory deszczowej.

Niger i Zambezi leżą w zasięgu klimatu podrównikowego, stan wody w tych rzekach waha się w związku z występowaniem pory deszczowej i pory suchej. Mniejsze rzeki w tej strefie klimatycznej to rzeki okresowe. Ich koryta wypełniają się tylko podczas pory deszczowej.

Limpopo i Zambezi to rzeki płynące do Oceanu Indyjskiego

W strefie klimatów zwrotnikowych występują suche koryta rzeczne (wadi lub ued), które wypełniją się wodą tylko po ulewnych deszczach, tworząc rzeki epizodyczne.

Jezioro Czad

Jezioro Czad jest szczególnym zbiornikiem, znajduje się na południu Sahary Zależnie od pory roku zmienia ono swoją powierzchnię - od 1 tys. do 26 tys. km2

• Na północ – Przylądek Ras al-Ghiran (Biały) (37°20’N)
• Na południe – Przylądek Igielny (34°50’S)
• Na zachód – Przylądek Almadi (17°33’W)
• Na wschód – Przylądek Hafun (nowa nazwa – Raas Xaafuun) (51°23’E)

Połącz liniami nazwy przylądków z odpowiednimi punktami na mapie Afryki

k. podrównikowy

k. równikowy

k. zwrotnikowy

k. podzwrotnikowy

Dopasuj klimatogramy do stacji klimatycznych i przyporządkuj odpowiednio nazwy stref

k. zwrotnikowy

k. zwrotnikowy

Podpisz nazwy prądów morskich i zaznacz odpowiednio kolorem czerwonym prądy ciepłe, a kolorem niebieskim prądy chłodne.Narysuj kolorem żółtym położenie pustyni Namib.

Dziękuję za obejrzenie prezentacji

Bibliografia

Podręcznik i zeszyt ćwiczeń Wyd. Nowa Era https://gozych.edu.pl/podzial-geografii/geografia-regionalna/afryka/ https://epodreczniki.pl/a/afryka---strefowosc-klimatyczna-roslinna-i-glebowa/DaMi72Fls