NOWOMOWA

Język propagandy wczoraj i dziś

NOWOMOWA

Pamiętaj, by klikać ruchome elementy!

Ala Krawczyk

Po dzisiejszej lekcji powinieneś umieć:

• przedstawić historyczne i współczesne techniki propagandy,
• zdefiniować nowomowę, podać jej cele, cechy i skutki,
• rozpoznawać techniki propagandy w przekazach medialnych,
• wykazać krytyczna postawę wobec treści medialnych.

Obejrzyj proszę kilka plakatów dotyczących różnych sytuacji historycznych. Zwróć uwagę na fakt, że pokazują one różne mechanizmy propagandowe.

W obejrzanych plakatach powinieneś dostrzec:

techniki propagandowe:

• odczłowieczenie wroga

• jego karykaturyzacja

• budowanie wizualnej opozycji między postaciami pozytywnymi i negatywnymi

• manipulacja emocjami poprzez odwołanie się do symboli historycznych i narodowych

• manipulacja emocjami poprzez odwołanie się do uczuć rodzinnych

• budowanie atmosfery zagrożenia

• prezentowanie jednoznacznego podziału na dobro i zło

Przejrzyj okładki współczesnych czasopism i odnajdź w nich wypisane na poprzednim slajdzie chwyty. Szczególną uwagę zwróć na a. figurę wroga b. budowanie atmosfery zagrożenia c. odwołania historyczne

Metaforyczna nazwa języka propagandy totalitarnej to Jest to oficjalny język polityki i mediów okresu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, czyli PRL-u (1945–1989).

Nowomowa

Ale jak już zauważyłeś, elementy nowomowy w życiu publicznym funkcjonują do dziś.

Warto znać tę powieść.

Termin

pochodzi od angielskiego neologizmu “newspeak”, który stworzył na potrzeby swej powieści "Rok 1984" George Orwell.

Nowomowa

W świadomości społecznej język polityki okresu 1945–1989 jest postrzegany jako zbiór utartych haseł, propagujących doktrynę socjalistyczną. Wybrzmiewały w nich apele nacechowane emocjonalnie, chwalące m.in. dokonania władzy, sojusz państw tzw. Bloku Wschodniego (a więc krajów politycznie podporządkowanych ZSRR), a przy tym szerzące kult władzy (szczególnie w latach 40. i 50. XX wieku wychwalano czołowych dygnitarzy komunistycznych, w tym przede wszystkim Józefa Stalina, a w Polsce - Bolesława Bieruta, Władysława Gomułkę)

Cele nowomowy:

zajęcie jak najszerszych obszarów komunikacji,

wyeliminowanie innych stylów językowych,

uniemożliwienie użytkownikom języka dokonywania językowych wyborów poprzez zubożenie możliwości wyboru wariantów językowych.

Najważniejsze cechy nowomowy:

10

nowomowa

Destruktywny wpływ nowomowy na społeczeństwo:

brak konfrontacji odmiennych systemów wartości

schematyzacja myślenia

ograniczenie poznawcze

podporządkowanie narzuconym dyrektywom

brak zaufania ludzi do języka

powstanie dwumowy – mówienie w sytuacjach nieoficjalnych i w sytuacjach oficjalnych

powstanie dwumyślenia – myślenie kategoriami nieoficjalnymi i kategoriami oficjalnymi

W KONSEKWENCJI...

Nowomowa prowadzi do dewastacji normalnego języka: słowa przez nią przyswojone nabierają specyficznego ograniczonego sensu, tworząc jedynie pozory naturalnej komunikacji. Utrudnia to dyskusję na tematy dla władzy niewygodne oraz budzi u użytkowników nieufność do języka w ogóle.

warto WIEDZIEĆ, że...

Nowomowa została stworzona jako narzędzie zniewolenia umysłu i w ten sposób była wykorzystywana przez państwa totalitarne. Za jej pomocą machiny propagandowe wykreowały nową rzeczywistość, w której oficjalna ideologia przenikała każdy aspekt życia. Marzeniem totalitaryzmów była zaś sytuacja, w której nowomowa stanie się językiem duszy, sytuacja, w której obywatele zaczną sami kontrolować swoje myśli. To właśnie z tego powodu systemom totalitarnym tak zależy, aby obywatele masowo uczestniczyli w życiu politycznym. W trakcie np. kolejnego obowiązkowego pochodu pierwszomajowego, łatwiej jest wpływać na ludzi, karmić ich propagandą i manipulować nimi, niż próbować sterowania biernymi i niezainteresowanymi jednostkami. To właśnie siła nowomowy, moc, z jaką oddziałuje na umysły, stała się powodem, dla którego tak chętnie sięgają do niej politycy. Dla obywateli jednak powinno to stanowić przestrogę, gdyż o ile jednorazowe nowomówienie wygląda na zwyczajne kłamstwo, to jako proces stanowi drogę, na której końcu zawsze czeka na nas TYRAN.

WIEDZ TEŻ, ŻE...

Istotną cechą nowomowy była jej MAGICZNOŚĆ Głoszone formuły nie opisywały rzeczywistości, ale miały charakter życzeniowy, mimo że gramatycznie były to zwykle wypowiedzi twierdzące (np.: młodzież zawsze z partią). Slogany partyjne mówiły o rzeczach pożądanych tak, jak gdyby były one już realne; w ten sposób nowomowa predestynowała do kształtowania świata, który opisywała.

Nowomowa wraz z PRLem całkiem nie zanikła. Podobną retorykę można usłyszeć w niektorych oficjalnych wystąpieniach polityków.

Rządy Donalda Tuska to nie jest polityka wyzbyta ambicji. Przeciwnie, ambicje są, i to wielkie: zdezintegrować społeczeństwo, podważając solidarność międzygrupową, międzypokoleniową i międzyregionalną. Zdezintegrować naród, rozbijając system edukacji, politykę kulturalną, w tym historyczną, media publiczne, wreszcie zdezintegrować państwo, likwidując de facto jego unitarny charakter i poddając je na różnych płaszczyznach wpływowi sieci zewnętrznych ośrodków decyzyjnych. Jest to, rzecz jasna, plan kamuflowany, odwołujący się do zmistyfikowanych wartości i interesów partykularnych lub zgoła do indywidualistycznie rozumianego utylitaryzmu, ale w istocie całkiem jasny i godzący zarówno w interesy całej wspólnoty, jak i indywidualne interesy większości Polaków.

Jarosłw Kaczyński w artykule na łamach "Dziennika" (19.09.2008)

Inny przykład:

Jednocześnie [chciałbym] zaprotestować naszą tu obecnością przeciwko siłom zła, atakami fałszu, manipulacji i nienawiści zamierzającymi zniszczyć tę rozgłośnię i jej niezwykle piękne dzieło, jakim jest Wyższa Szkoła Kultury Społecznej i Medialnej w Toruniu. Siły zła ustawionego oligarchicznie, zachęcająco przymilnie i prominentnie, a jakże często niekompetentnie, karierowiczowskiej postawy fałszu, zakłamania, cynizmu i obłudy, za cenę prawdy, wiary i miłości bliźniego, także ojczyzny, słowem poprawności politycznej, nie liczą się z faktem, że z prądem rzeki płyną chore i zdechłe ryby. Nie liczą się z roztropnym, normalnym rozwojem jej i równością praw obywatelskich, odczuwalną rzeczywistość wyżej ...

Wypowiedź anonimowego słuchacza Radia Maryja z 06.12.2007 r.

Popatrz na schemat przemówień, utworzonych w myśl zasad nowomowy:

uniwersalny kod przemówień z czasów prl

Zdanie z pierwszej kolumny łączymy dowolnie ze zdaniem z kolumny drugiej, potem na tej samej zasadzie ze zdaniem z kolumny trzeciej i czwartej.

dla zainteresowanych tematyką nowomowy!

Przeczytaj ciekawy artykuł zgłębiający tajniki nowomowy

Obejrzyj zamieszczone poniżej infografiki i przeczytaj komentarze.

Sprawdź, czy zrozumiałeś istotę nowomowy

Zrób proszę zaproponowanie zadania.

Zadanie 1

Przeczytaj proszę dwa teksty na temat zapinania pasów podczas jazdy samochodem. Zwróć uwagę na to, czym te teksty różnią się.

TEKST 2

TEKST 1

A teraz,

a nastepnie wykonaj zadania.

najpierw przypomnij sobie cztery główne cechy nowomowy,

Źródło tekstów: http://www.naukowy.pl/spoleczenstwo/badanie-wyborcom-pis-i-samoobrony-podoba-sie-nowomowa/

Zadanie 2

Przeczytaj załączony poniżej tekst i odpowidz na pytania zamieszczone obok.

tekst

Zadanie 3

Przeczytaj załączony poniżej tekst i odpowidz na pytania zamieszczone obok.

tekst

Zadanie 4

Zadanie 5

Dziś to już wszystko:)Proszę, abyś dobrze przyswoił materiał z dzisiejszej lekcji , by umieć rozpoznawać to znajwisko we współczesnym nam świecie.

W prezentacji wykorzystałam elementy scenariusza

dr hab. Zuzanny Grębeckiej Język propagandy wczoraj i dziś , media.ceo.org.pl