MITOLOGIA

OPRAC. kLAUDIA jEZNACHkOLOROWY jĘZYK POLSKI

MITOLOGIA

"Najtrudniej poznać samego siebie"TALES Z MILETU "Małe szanse są często początkiem wielkich przedsięwzięć" DEMOSTENES "Jaka jest najlepsza nauka? Oduczyć się złego" ANTYSTENES Z ATEN "Lepsza jest uboga mądrość niż głupie bogactwo" DIOGENES Z SYNOPY

START

MITOLOGIA GRECKA

WIADOMOŚCI WSTĘPNE

MITOLOGIA - TO ZBIÓR MITÓW OPOWIADAJĄCYCH O POWSTANIU ŚWIATA, BOGACH CZY HEROSACH. JEDNA Z NAJWAŻNIEJSZYCH ELEMENTÓW KULTURY I RELIGII GRECKIEJ. pODSTAWOWĄ JEJ CECHĄ JEST POLITEIZM. MITOLOGIA ODZWIERCIEDLAŁA ŻYCIE, ŚWIADOMOŚĆ LUDZI TAMTYCH CZASÓW ORAZ RELACJE SPOŁECZNE, JAKIE MIĘDZY NIMI ZACHODZIŁY. TO POPRZEZ MITY, GRECY TŁUMACZYLI SOBIE FUNKCJONOWANIE ŚWIATA I WSZYSTKO TO, CZEGO NIE BYLI W STANIE ZROZUMIEĆ. MITOLOGIA PRZEDSTAWIA TAKŻE WYDARZENIA HISTORYCZNE - ŹRÓDŁO WIEDZY O WOJNACH, BITWACH W DZIEJACH STAROŻYTNYCH GREKÓW.

A teraz kilka definicji

Zanim zaczniemy...

Znajdź na mapie europy grecję i spróbuj odpowiedzieć na pytania:1. Jak nazywa się półwysep, na którym leży grecja? 2. jakie morza ją otaczają? 3. które miasto jest stolicą grecji? 4. jak nazywa się największa z greckich wysp?

Aby lepiej rozumieć mitologię, należy znać podstawowe pojęcia...

definicje

MITOLOGIA

MIT

ATRYBUT

POLITEIZM

MONOTEIZM

a na początku było tak...

Jan Parandowski, Mitologia. Wierzenia i podania Greków i Rzymian

Na początku był Chaos. Któż zdoła powiedzieć dokładnie, co to był Chaos? Niejedni widzieli w nim jakąś istotę boską, ale bez określonego kształtu. Inni – a takich było więcej – mówili, że to wielka otchłań, pełna siły twórczej i boskich nasieni, jakby jedna masa nieuporządkowana, ciężka i ciemna, mieszanina ziemi, wody, ognia i powietrza. Z tej napełnionej otchłani, kryjącej w sobie wszystkie zarodki przyszłego świata, wyłoniły się dwa potężne bóstwa, pierwsza królewska para bogów. Uranos – Niebo i Gaja – Ziemia. Oni dali początek wielu pokoleniom bogów.

Chaos George Frederic Watts, Chaos, 1875

Spójrz na obraz. zastanów się, co na nim widzisz? Spróbuj opisać go w kilku zdaniach.

Obejrzyj komiks. Jak myślisz z czego wynika humor towarzyszący tej ilustrowanej opowieści?

Narysuj w zeszycie drzewo genealogiczne bogów greckich.

tutaj znajdziesz teskt

RODZINA BOGÓW

drzewo genealogiczne

GAJA

URANOS

REJA

KRONOS

HADES

POSEJDON

ZEUS

HESTIA

DEMETER

HERA

STWORZENIE ŚWIATA WG INNYCH MITOLOGII

jak i gdzie?

Na początku nic nie było poza niebem i morzem, Bogiem, który płynął łodzią i diabłem wyłaniającym się z piany morskiej, który przysiadł się do Boga. Pomysł stworzenia Ziemi podsunął Bogu diabeł, który sam tego nie mógł wykonać. Diabeł zanurzył się i wydobył z dna garść piasku. Bóg rzucił ją na wodę i stworzył zaczątek Ziemi tak szczupły, że obaj ledwo się na niej pomieścili. Bóg i diabeł zamieszkali Ziemię, diabeł zamyślił zepchnąć śpiącego Boga do wody, ale przyczynił się tym do rozrastania lądu od strony Boga, od wschodu i od własnej strony, od zachodu. Obaj stwórcy wszczęli spór, który skończył się odejściem Boga w niebiosa i strąceniem diabła, który też tam podążył, piorunami w otchłań.

Ludowa wersja słowiańskiej opowieści o stworzeniu świata, pochodząca z końca XIX wieku z okolic Sieradza

Stworzenie Ziemi, Maksim Suchariew

SŁOWIAŃSZCZYZNA

jak i gdzie?

Na początku było tylko bezkresne morze i światło. Nad tą otchłanią pod postacią łabędzia krążył Świętowit. Dokuczała mu samotność, dlatego kiedy zobaczył na wodzie swój cień, postanowił oddzielić go od siebie. Tak narodzili się Perun, który zamieszkał świat ponad taflą morza, oraz Weles nurkujący w wielkim oceanie. Jednakże im także znudził się ten pusty świat. Wtedy to Weles postanowił wyłowić z dna morza garść piachu. Dopiero za trzecim razem, gdy poprawnie wypowiedział zaklęcie ”z mocą Peruna i moją”, udało mu się wyciągnąć piach nad powierzchnię wody, poprzednio ukrywszy odrobinę dla siebie w ustach. Perun rzucił piasek na powierzchnię wody, a ten zaczął rosnąć. Weles wtedy zakrztusił się powiększającym w ustach piachem i wypluł go. Tak powstały góry. Stworzony ląd był niewielki, dlatego Weles ponownie postanowił nie dzielić się z bratem ziemią i zabrać wszystko dla siebie. Gdy zmęczony Perun zasnął, Weles postanowił zepchnąć brata do morza. Wziął go delikatnie na ręce, a gdy tylko zaczął zbliżać się do brzegu, ziemia zaczęła się rozrastać w zastraszającym tempie. Obudzony tym Perun przestraszył się, że braknie dla niego nieba, więc posłał pszczołę, która miała zbadać tę sprawę. Ta poleciała podsłuchać rozmowę Welesa ze stworzonym przez niego kozłem. Przekazała ona usłyszaną wiadomość, że aby ląd przestał się rozrastać, trzeba wyznaczyć kierunki świata. Perun ukręcił z fal morskich kij i nim wyznaczył cztery kierunki świata. W ten sposób powstał ląd, który znamy. Bracia kłócili się o to, kto ma panować nad światem. Wtedy ponownie pojawił się Świętowit i podzielił między nimi sprawiedliwie świat. Perun dostał we władanie niebo i ziemię, a Weles panował nad Nawią.

STWORZENIE ŚWIATA WG BIBLII

jak? gdzie?

Najpierw Bóg stworzył niebo i ziemię. Ziemia jednak była niewidoczna i niewyposażona. Ciemność zalegała nad otchłanią, a tchnienie Boga niosło się nad wodami. Bóg zatem rzekł: "Niech się stanie światło", i światło nastało. I widział Bóg, że ono jest dobre i piękne. Wtedy oddzielił Bóg światło od ciemności. Światło nazwał Bóg dniem, a ciemność nazwał nocą. Minął wieczór i minął poranek - dzień pierwszy I rzekł Bóg: "Niech powstanie sklepienie między wodami, by oddzielało jedne wody od drugich. Stworzył Bóg sklepienie i oddzielił wody, które były pod sklepieniem, od wód znajdujących się nad sklepieniem. To sklepienie Bóg nazwał niebem. I widział Bóg, że ono jest dobre i piękne.

Stworzenie Adama, Michał Anioł

cytat pochodzi z Biblii Pierwszego Kościoła

Czym różni się bibilijny opis powstania świata od mitologicznego? Podaj 3 różnice. Odpowiedź zapisz w zeszycie.

12 tronów

Z WIZYTĄ NA OLIMPIE

ZEUS (DZEUS)

władca nieba i ziemi nazywany "ojcem bogów i ludzi" atrybuty: piorun, orzeł, tarcza (zwana egidą)

HERA

bogini małżeństw, patronka macierzyństwa, opiekunka ogniska domowego żona Zeusa często przedstawiana z owocem granatu w ręce (symbol płodności) lub z lilią według Parandowskiego Hera na głowie nosiła także diadem z gwiazd

ATENA

bogini mądrości, sztuki, sprawiedliwej wojny atrybuty: włócznia i tarcza

AFRODYTA

bogini miłości i piękna atrybuty: rydwan zaprzężony w gołębie, róża, jabłko oraz mirt

Czy wiesz jak została stworzona najpiękniejsza z bogiń antycznych?

Narodziny Wenus, Sandro Botticelli

APOLLO

bóg muzyki i sztuki był najprzystojniejszym bogiem spośród mężczyzn atrybuty: łuk i lira

ARTEMIDA

bogini łowów atrybuty: łuk, strzały, kołczan

HEFAJSTOS

bóg ognia, kowali i złotników opiekun rękodzielników atrybuty: młot i kowadło

POSEJDON

bóg mórz, jezior, rzek, trzęsień ziemi, żeglarzy, rybaków atrybuty: trójząb

ARES

bóg krwawej i okrutnej wojny jest patronem m.in. szpiegów, katów i bezwzględnych dowódców atrybuty: miecz, zbroja i tarcza

DEMETER

bogini urodzaju, ziemi uprawnej, zbóż, rolnictwa Demeter była przedstawiana jako poważna kobieta z wieńcem kłosów na głowie. atrybuty: sierp, pochodnia, kosz owoców

DIONIZOS

bóg wina i winnej latorośli, bóg płodnoości atrybuty: gałąź winorośli, tyrs (laska), maski tragiczne

HERMES

bóg dróg, podróżnych, kupców, pasterzy, złodziei, posłaniec bogów atrybuty: kaduceusz, podróżny kapelusz ze skrzydłami (petasos), sandały ze skrzydłami, dzięki którym przemieszczał się z miejsca na miejsce

często mówiono o nim "bożek" lub "boski posłaniec"

HESTIA

opiekunka ogniska domowego, podróżnych, nowożeńców i sierot najłagodniejsza z bogów, nigdy nie brała udziału w sporach i nigdy nie schodziła na Ziemię (stale obecna na Olimpie) atrybuty: pochodnia i ognisko

HADES

bóg podziemnego świata zmarłych -> z czasem zaczęsto nazywać Hadesem także jego krainę atrybuty: berło i klucze u jego boku zawsze stał Cerber - trójgłowy pies

12 tronów ...14 bogów... Jak to mozliwe?

BOGOWIE ZAMIESZKIWALI GÓRĘ OLIMP. BYŁO ICH 12, JEDNAKŻE SKŁAD OWEJ 12 NIE ZAWSZE BYŁ JEDNAKOWY - ZALEŻAŁ OD ŻRÓDŁA, Z KTÓREGO CZERPIEMY INFORMACJE O STAROŻYTNEJ gRECJI.BOGOWIE, KTÓRZY BYLI OBECNI ZAWSZE TO: AFRODYTA, APOLLO, ARES, ARTEMIDA, ATENA, HEFAJSTOS, HERA, HERMES, POSEJDON, ZEUS. POZOSTAŁE DWA MIEJSCA, W ZALEŻNOŚCI OD ŹRÓDEŁ NALEŻĄ DO: hADESA, DEMETER, DIONIZOSA ORAZ HESTII

GÓRA OLIMP

Najwyższy masyw górski w Grecji. W mitologii greckiej Olimp uważany był za siedzibę bogów greckich, w tym najważniejszego: Zeusa. Z tego miejsca bogowie mieli kierować ludzkimi losami. Wierzono, że ilekroć jakiś człowiek próbował tam wejść, spadał z niego.

IKAROWE LOTY

MIT O DEDALU I IKARZE

Przeczytaj tekst

Sprawdź się! Co zapamiętałeś/aś z tekstu?

MIT

NOWE SŁOWO

Czy znasz inne tekstu kultury, które odnoszą się do tego mitu?

Pieter Bruegel starszy "Pejzaż z upadkiem Ikara"

Marc Chagall, Upadek Ikara

DEMETER I PERSEFONA

Jak powstają pory roku?

ilustracja

TEKST

ZADANIE DODATKOWE

pytania do tekstu

Frederic Leighton, Powrót Persefony

IInnes Fripp, Demeter żegna Persefonę, powracającą do Hadesu

Spójrz na 4 obray zamieszczone w kolejnych slajdach. Opisz przedstawione pejzaże. Wskaż, którą część mitu mógłby ilustrować każdy z nich.

Stanisław Gałek, Potok w zimie, 1920

KAZIMIERZ SICHULSKI, KWITNĄCE DRZEWA, 1917

Vincent van Gogh, Zamknięte pole z chłopem, 1889

Ilja Ostrouchow, Złota jesień, 1887

HERAKLES

HEROSI

Kliknij, aby dowiedzieć się więcej

Kliknij na książkę i przeczytaj tekst

Tutaj znajdziesz zadanie na wyobraźnię :)

Przyjrzyj się znanym z seriali animowanych bohaterom. Jak myślisz, co wspólnego mogą mieć z Heraklesem?

Obejrzyj krótki filmik i stwórz w zeszycie notatkę na temat 12 prac Heraklesa

W wolnej chwili możesz zobaczyć jeszcze inną realizację na temat mitu o Heraklesie

W LABIRYNCIE MITU

TEZEUSZ

Przeczytaj mnie :)

następna strona

następna strona

1. W imieniu Ariadny opowiedz o tym, co wydarzyło się na Krecie po przybyciu Tezeusza. 2. Opowiedz, jak zakończyła się historia córki króla Minosa. 3. Porównaj mit o Tezeuszu z opowieścią o Heraklesie. Która historia wydaje ci się ciekawsza?

WYMIEŃ WSZYSTKICH BOHATERÓW MITU. PRZYPORZĄDKUJ DO NICH PONIŻSZE INFORMACJE.

WYKONAJ Z NICI LUB Z WŁÓCZKI PORTRET ARIADNY.

Zapisz pod nim znaczenie wyrażeń: NIĆ ARIADNY, PO NITCE DO KŁĘBKA.

WSKAŻ NA OBRAZIE BOHATERÓW MITU

Campana Cassoni, Tezeusz i Minotaur, 1510-1520

CZAS NA SYZYFA

Wykonaj zadania

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit, sed diam nonummy nibh euismod tincidunt ut laoreet dolore magna aliquam erat volutpat.

Przeczytaj mit

Zabawmy się!

CZAS NA SĄD!

sYZYF - WŁADCA KORYNTU ZASŁUGUJE NA SUROWĄ KARĘ!

Podzielmy się na oskarżycieli i obrońców i stańmy przed Wysokim Sądem Olimpijskim

pRZYGOTUJCIE SWOJE MOWY, ZAPISZCIE ARGUMENTY I WNIOSKI KOŃCOWE...

TEN, KTÓRY DAŁ LUDZIOM ŚWIATŁO!

MIT O PROMETEUSZU

WARTO WIEDZIEĆ

PRZECZYTAJ

Opisz obraz francuskiego malarza. Skorzystaj z podanego planu.

PLAN 1. Krótka informacja o dziele i jego autorze. 2. Temat obrazu. 3. Pierwszy plan. 4. Drugi plan. 5. Tło. 6. Nastrój, jaki wywołuje obraz.

GUSTAVE MOREAU, PROMETEUSZ, 1868R.

ODSZYFRUJ UKRYTE SŁOWA

Jeśli nie pamiętasz szyfru, zajrzyj tutaj :)

W jaki sposób Prometeusz stworzył człowieka?

opowiedz o tym wydarzeniu w trzech, czterech zdaniach

Co zyskał człowiek, kiedy otrzymał ogień od Prometeusza?

KORZYŚCI Z OGNIA

1. Co i dlaczego uczyniłbyś/uczyniłabyś, gdybyś został/została Prometeuszem? 2. Na jakie 3 pytania chciał sobie odpowiedzieć człowiek żyjący w starożytności, gdy tworzył mit o Prometeuszu? 3. Podaj przykład znanej osoby, którą można by nazwać współczesnym Prometeuszem.

ORFEUSZ I EURYDYKA

POZNAJ HISTORIĘ PRAWDZIWEJ MIŁOŚCI ORAZ MAGIĘ POEZJI I MUZYKI

"Orfeusz był synem jednej z 9 muz (opiekunek sztuki i nauki) - Kaliope i boga rzecznego Ojagrosa. Po ojcu odziedziczył dar pięknego śpiewu i grania na lirze i harfie. Za żonę miał śliczną nimfę Eurydykę. Jej uroda budziła miłość u każdego mężczyzny".

TUTAJ PRZECZYTASZ O HISTORII ORFEUSZA I EURYDYKI

Fragment "Ilustrowanej księgi mitów greckich" Nikos i Ares Chadzinikolau

CZYM DLA CIEBIE JEST MIŁOŚĆ?

POSŁUCHAJ

1. Co to znaczy, że Orfeusz był czarodziejem? Podaj przykłady jego magii. 2. Czy znasz jeszcze kogoś, kto swoją pieśnią czarował naturę? 3. Jaki był warunek uwolnienia Eurydyki? Dlaczego Hades wystawił Orfeusza na taką próbę? Co sprawiło, że Orfeusz nie podołał temu zadaniu?

Michael Willmann, Orfeusz grający zwierzętom, ok. 1670r.

Przed tobą ostatnie trzy zadania:)

A TERAZ COŚ PRZYJEMNEGO :) Kliknij i posłuchaj...

DZIĘKUJĘ!