Moja piosnka II

Motyw romantycznej nostalgii w wierszu Cypriana Norwida "Moja piosnka [II]"

Sprzeciw wobec romantycznych wzorców

Cyprian Norwid (1821‒1883) należał do tzw. drugiego pokolenia romantyków, którego literacki debiut przypadł na okres po upadku powstania listopadowego. Od samego początku polemizował z dziedzictwem polskiego romantyzmu, tworząc własną i odrębną poetykę. Jednak zapotrzebowanie czytelników na poezję w stylu narodowych wieszczów jasno wskazywało, że przedsięwzięcie Norwida jest skazane na niepowodzenie. Mimo to autor nie zmieniał poglądów na temat zadań literatury i sztuki, zachowywał konsekwencję i odwagę w swych sądach. Jego twórczość była z założenia polemiczna - poeta prowadził ciągły dialog ideowy z dziedzictwem wielkich poprzedników. Chciał podkreślić swój indywidualizm, dlatego zamiast wpisywać się w tematykę narodowowyzwoleńczą, która była ważną częścią polskiego paradygmatu romantycznego, spoglądał krytycznie na romantyków, buntował się przeciw obowiązującej ramie ideowej oraz romantycznemu modelowi literatury. Obce mu były gloryfikacja męczeństwa, apoteoza zemsty i nastroje rewolucyjne, co w konsekwencji doprowadziło do niezrozumienia wśród odbiorców, którzy oczekiwali wyraźnej kontynuacji koncepcji mesjanizmu zapoczątkowanej w Dziadach cz. III Adama Mickiewicza.

Norwid na fragmencie z portretu P. Szyndlera z 1882 Źródło: domena publiczna

Cyprian Norwid pozostawał skłócony z emigracją, zawsze stał obok, działał na przekór innym, ale w ten sposób walczył o swoją oryginalność. Miał konserwatywne poglądy; uznawano go za ortodoksyjnego katolika. Poeta wierzył w boskie przeznaczenie człowieka, społeczeństwa i narodu. Myśl Norwida określa się mianem chrześcijańskiego personalizmu, ponieważ uznawał jednostkę za uczestnika wspólnoty wierzących, dla której celem życia powinno być czynienie dobra. Tym samym przeciwstawiał się zarówno romantycznemu indywidualizmowi, jak i kultowi tzw. racji zbiorowej. Poeta uważał, że Polacy wykazują nieuzasadnioną skłonność do spontanicznych zrywów i wielkich czynów, dokonywanych często bez refleksji i nierozsądnie

Pisarz prawd gorzkich

Artur Grottger, Modlitwa wieczorna rolnika, 1865 Źródło: domena publiczna.

Cyprian Kamil Norwid Moja piosnka [II]

Tekst znajdziesz rówież w podręczniku na stronie 150!

KTO TĘSKNI?

• człowiek pozbawiony ojczyzny, emigrant; • człowiek wyobcowany; • ktoś, kto nie chce (nie potrafi) zaakceptować reguł rządzących światem, który go otacza; • wieczny wędrowiec, podróżnik, tułacz.

DO CZEGO TĘSKNI?

DO KRAJU TEGO, GDZIE... ... okazuje się szacunek dla darów bożych, np. dla kruszyny chleba, ... szanuje się przyrodę (nie niszczy się bocianich gniazd), ... ludzie okazują głęboką wiarę i codzienną pobożność, przestrzega się chrześcijańskich obyczajów (powitanie odbywa się w imię boże: „Bądź pochwalony!”), • czyli do Polski, ale wyidealizowanej, ukazanej poprzez rozpoznawalne symbole (szacunek dla chleba, bocianie gniazda, pozdrowienie „Bądź pochwalony!”); DO RZECZY INNEJ... – do uczciwości, prostoty – przejrzystego systemu wartości, – do czyjejś troski, opieki, miłości, przyjaźni – do poczucia, że komuś na nas zależy, • czyli do świata porządku moralnego (bez-tęsknota, bez-myślenie – poczucie wyciszenia, uspokojenia, wewnętrzna harmonia)

Interpretacja

Neologizm jest nowym elementem językowym, który został użyty jednostkowo – w konkretnym tekście przez jedną osobę. Pojęcie to odnosi się do wyrazów, związków frazeologicznych i form gramatycznych. Niektóre neologizmy upowszechniają się, to znaczy, że zaczynają być stosowane przez liczniejszą grupę osób, w większej liczbie tekstów, inaczej mówiąc – wchodzą na stałe do języka ogólnego. Tego typu neologizmami są m.in. wyrazy „wyobraźnia” (zastąpiła pochodzącą z łaciny „imaginację”), „komputer” i „zmywarka” oraz frazeologizmy „pirat drogowy” lub „wczasy pod gruszą”. Szczególnym rodzajem neologizmów są wyrazy, którym nadaje się nowe znaczenie – nazywamy je neosemantyzmami, np. „okno” to nie tylko oszklony otwór w ścianie, ale również termin informatyczny. Neologizmy pojawiają się w stylu naukowym, potocznym (tworzą je głównie dzieci), w prasie i literaturze (m.in. w utworach Bolesława Leśmiana, Juliana Tuwima lub Mirona Białoszewskiego).

neologizm

motyw arkadyjski

To przedstawienie idealnej krainy, bogatej we wszystkie dobra natury, o sprzyjającym klimacie, w której ludzie żyją spokojnie, szczęśliwie i bez trosk. Nazwa wywodzi się od Arkadii, krainy starożytnej Grecji.

Podręcznik: 151 s.