Poglądy Kartezjusza

Jak zwątpić we wszystko co istnieje? René Descartes -Kartezjusz

Kartezjusz podzielał platoński pogląd, że wiedza, którą zdobywamy poprzez obserwację świata nas otaczającego jest niedoskonała, gdyż poznajemy ten świat za pomocą zmysłów, które często nas zwodzą, gdyż dzięki nim poznajemy rzeczywistość tylko w aktualnym stanie rzeczy. Przedmioty w każdej chwili mogą ulec zmianie, a ich postrzeganie przez jednostkę zależy tylko od położenia patrzącego. Kartezjusz po głębszej analizie stwierdzenia sformułowanego przez Platona zaczął poddawać wątpliwości poznanie racjonalne. Obawiał się, że idee tworzone przez rozum, zwodzony przez zmysły, mogą nieść nieprawdziwe informacje. Ta podejrzliwość doprowadziła do zwątpienia, czy aby na pewno wszystko co widzi jest prawdziwe. Rozważał on, czy to nie jest przypadkiem swego rodzaju złudzenie, bądź sen. Jednocześnie wskazał na istnienie rozumnego porządku, w którym rzeczy mają trwałe właściwości, a w przyrodzie można odkryć powtarzające się właściwości.

Racjonalizm kartezjusza

01

Według Kartezjusza bez odpowiedniej metody badania naukowe nie mają sensu, gdyż skutki w nich przedstawione odbiegają od świata realnego. Najważniejszym aspektem filozofii Kartezjusza stała się, więc metoda, zapewniająca niezawodność. Tym co niezawodne stały się "jasność: i "wyraźność", od tej pory sądził, że jasne i wyraźne jest to co jest proste, czyli niezagmatwane. Myśli złożone uważał bowiem za błędne, czyli ciemne i bezużyteczne.

Metoda

02

Kartezjusz wynalazł sceptyzym metodologiczny podczas swoich poszukiwań stwierdzenia, które może się oprzeć wszelkim wątpliwościom. Metoda ta polegała na próbowaniu obalenia tezy scepytyckimi argumentami. Argumenty oscylowały zawsze na trzech zwątpieniach, a mianowicie: złudzenie zmysłów, brak wyraźnej granicy między jawą, a snem i możliwości, że jakaś potężniejsza od nas istota wprowadza nas w błąd. Dwa pierwsze argumenty mogły zekwestionować naszą wiedzę o rzeczach zewnętrznych, natomaist trzeci czynił nawet prawdy matematyczne wątpliwymi.

Sceptycyzm metodologiczny

03

Skrajne zwątpienie, któremu poddawał się Kartezjusz o dziwo doprowadził go do bardzo ciekawego stwierdzenia. Wydawałoby się bowiem, że skoro nic nie jest pewne to i nasze życie także może być iluzją, jednak Descartes sądził, że skoro istnieje umysł, który wątpi to bez najmniejszego wątpienia muszą istnieć myśli, pojęcią i idee, pojawiające się w tym umyśle. Jeśli z kolei istnieje myśl to musi istnieć podmiot nadrzędny, który ją tworzy, czyli w tym przypadku człowiek. Niektóre idee nie mają nic wspólnego ze światem zewnętrznym, można zatem wywnioskować, że istniały w rozumie od zawsze, są to np. obiekty i prawa matematyczne. Kartezjusz nazwał je ideami wrodzonymi.

"Cogito ergo sum"- Myślę, więc jestem

04

Idee wrodzone, czyli te, które są obecne w rozumie od momentu narodzin człowieka. Są one idealne i niezmienne, od razu przychodzi więc nam na myśl, że nie mogły zostać stworzone przez człowieka, gdyż jak wiadomo jest on istotą niedoskonałą, podatną na zwątpienie, a tylko byt doskonały i wieczny jest w stanie je stworzyć. Stąd też Kartezjusz ma pewność co do istnienia Boga. Stwórca według niego jest drugim, obok osoby wątpiącej, pewnym punktem, na którym można oprzeć obraz świata konstruowany w ramach myślenia. To on uformował rzeczywistość, którą znamy i nadał jej porządek. Rzeczy stworzonych przez Boga możemy być absolutnie pewni, gdyż jest on idealny i nigdy nie kłamie, nie mógł zawieść człowieka w kwestii istnienia natury, jej praw jak i istnienia ciał. Skoro mamy skłonność do uznawania za realne ciała, a ową realność zaszczepił w nas Bóg, to jest to argument za tym, że one istnieją.

Istnienie boga i istnienie ciał

05

Według Kartezjusza, główną własnością Boga jest jego nieskończność, szczególny nacisk kładł na to, że jest on przede wszystkim wolą, gdyż jako jedyna z władz dzuchowych jest nieograniczona. NIe ogranicza jej prawda i reguły dobra, gdyż Bóg ustala sam co jest prawdą i dobrem. h przedmiotów.Najważniejszą własnością duszy jest myślenie. Przez to, że nie jest powiązana z ciałem nie może sama stanowić życia. W starożytności uklasował się podział na istoty żywe i martwe, co Kartezjusz przemienił na istoty świadome i nieświadome. Świadomość oznacza brak powiązania z czynnościami organicznymi, a więc duszę posiada teraz tylko i wyłącznie istota świadoma.Główną własnością ciała jest natomiast rozciągłość, czyli ciało podlega zmianom mechanicznym. Według niego życie to proces czysto mechaniczny, powodowany przez materialne impulsy wytwarzane we krwi, ciała nie mogą się poruszać, a nadany im z zewnątrz przez Boga ruch nie może być przez nich ani spowalniany ani przyspieszany.

Własności boga, duszy i ciała

06

Kolejnym z poglądów Kartezjusza jest to, że we wszechświecie istnieją dwie substancje. Substancja rozciągła, czyli ciało i substancja myśląca, czyli dusza. Tutaj można pokusić się o stwierdzenie, że się wzajemnie uzupełniają. Ciała bowiem posiadają rozciągłość, choć są nieświadome, a dusze są świadome, ale za to pozbawione rozciągłości.

Dualizm duszy i ciała

07

Kartezjusz miał podobne zdanie, jak Platon, w niektórych kwestiach, m.in. odkrył sferę wiecznych bytów, zaisanych w pamięci rozumu, które tylko dzięki sile umysłu można odkrywać i poznawać. Jednak obaj panowie czasami mieli inne koncepcje, pierwszą z nich było to, że grecki filozof umieścił w centrum świata idealnego pojęcie Dobra, natomiast jego francuski następca ulokował w tym samym, zaszczytnym miejscu Boga. Druga odmienność dotyczyła natomiast poglądu na naturę poznania, Platon uważał, że jedynym istotnym celem aktywności rozumu jest przypomnienie sobie wiecznych pojęć i odtworzenie idealnej rzeczywistości, natomiast zwątpienie Kartezjusza nie oznaczało tak radykalnego zerwania ze światem rozciągającym się poza umysłem.

kartezjusz i platon

08

Kartezjusz, czyli René Descartes (1596-1650)

Przygotowały: Milena Szczepaniak, Weronika Andrzejewska, Amelia Sadowska, Natalia Bieniek, Małgorzata Król, Wiktoria Zakrzewska, Martyna Witusińska

Dziękujemy za uwagę!