"I śmiech niekiedy może być nauką" - bajki I. Krasickiego

"I śmiech niekiedy może być nauką..." - Ignacy Krasicki "Bajki"

Lidia Nykiel

Ignacy Krasicki - książę poetów polskich

Polecenia

I. Zapoznaj się z treścią bajek. Ustal temat każdej z nich, przedstaw treść, wymień bohaterów oraz ich cechy. Następnie zastanów się, jaki morał i pouczenie płynie z każdego utworu. Na koniec określ rodzaj bajki.

II. Korzystając z materiałów zamieszczonych w prezentacji, zapisz w zeszycie notatkę na temat omawianych bajek. Możesz skorzystać z poniższego schematu:

schemat

"Lew pokorny"

Źle zmyślać, źle i prawdę mówić w pańskim dworze. Lew, chcąc wszystkich przeświadczyć o swojej pokorze, Kazał się jawnie ganić. Rzekł lis: «Jesteś winny, Boś zbyt dobry, zbyt łaskaw, zbytnie dobroczynny». Owca widząc, że kontent, gdy liszka ganiła, Rzekła: «Okrutnyś, żarłok, tyran». — Już nie żyła. [1] zbytnie (daw. forma przysł.) — zbytnio.

"Szczur i kot"

«Mnie to kadzą» — rzekł hardzie do swego rodzeństwa Siedząc szczur na ołtarzu podczas nabożeństwa. Wtem, gdy się dymem kadzidł zbytecznych zakrztusił Wpadł kot z boku na niego, porwał i udusił. [1] hardo, dumnie. [2] kadzidł — dziś popr.: kadzideł. [3] zbytecznych — zbyt obfitych.

"Żółw i mysz"

Że zamknięty w skorupie niewygodnie siedział, Żałowała mysz żółwia; żółw jej odpowiedział: «Miej ty sobie pałace, ja mój domek ciasny; Prawda, nie jest wspaniały — szczupły, ale własny». [1] szczupły — tu: ciasny, o niewielkiej przestrzeni. [2] ciasny, ale własny — wyrażenie to weszło do przysłów.

"Wół i mrówki"

Wół się śmiał, widząc mrówki w małej pracy skrzętne [1];Wtem usłyszał od jednej te słowa pamiętne; "Z umysłu pracujących szacunek roboty! Ty pracujesz, bo musisz; my, mrówki - z ochoty". [1] skrzętny - zapobiegliwy, gospodarny

"Malarze"

Dwaj portretów malarze słynęli przed laty: Piotr dobry, a ubogi, Jan zły, a bogaty. Piotr malował wybornie, a głód go uciskał, Jan mało i źle robił, więcej jednak zyskał. Dlaczegóż los tak różny mieli ci malarze? Piotr malował podobne, Jan piękniejsze twarze. .

"Dzieci i żaby"

Koło jeziora Z wieczora Chłopcy wkoło biegały I na żaby czuwały: Skoro która wypływała, Kamieniem w łeb dostawała. Jedna z nich, śmielszej natury, Wystawiwszy łeb do góry, Rzekła: «Chłopcy, przestańcie, bo się źle bawicie! Dla was to jest igraszką, nam idzie o życie». Chłopcy (…) biegały (daw.) — dziś popr. chłopcy biegali. czuwać — tu: czyhać, czatować.

"Mądry i głupi"

Nie nowina, że głupi mądrego przegadał; Kontent więc, iż uczony nic nie odpowiadał, Tym bardziej jeszcze krzyczeć przeraźliwie począł; Na koniec, zmordowany, gdy sobie odpoczął, Rzekł mądry, żeby nie był w odpowiedzi dłużny: «Wiesz, dlaczego dzwon głośny? Bo wewnątrz jest próżny».

"Kruk i lis"

Bywa często zwiedzionym, Kto lubi być chwalonym. Kruk miał w pysku ser ogromny; Lis, niby skromny, Przyszedł do niego i rzekł: «Miły bracie, Nie mogę się nacieszyć, kiedy patrzę na cię! Cóż to za oczy! Ich blask aż mroczy! Czyż można dostać postać? A pióra jakie! Szklniące {1}, jednakie. A jeśli nie jestem w błędzie, Pewnie i głos śliczny będzie.» Więc kruk w kantaty{2}; skoro pysk rozdziawił, Ser wypadł, lis go porwał i kruka zostawił. {1} szklniący (daw.) — lśniący, błyszczący jak szkło. [2] w kantaty — zaczął śpiewać; od kantata (z wł.): utwór muzyczno-wokalny o charakterze uroczystym.

ABC... bajek

pouczenie występujące w bajce, wniosek; czasem rozpoczyna bajkę, czasem ją kończy (puenta), a często niewypowiedziany jest wprost, lecz wynika z treści bajki

Morał

przenośne znaczenie utworu; w bajkach alegoriami ludzkich cech są zwierzęta, np. wilk oznacza drapieżność, pies - wierność

Alegoria

sposób przedstawiania polegający na zestawieniu ze sobą elementów wyraźnie przeciwstawnych, który służy uwydatnieniu charakterystycznych cech opisywanych osób, rzeczy,zjawisk

Kontrast

to takie ukształtowanie wypowiedzi, które ma wywołać u odbiorcy wesołość; może wynikać np. z nieoczekiwanego splotu zdarzeń lub sposobu przedstawienia bohatera

Komizm

ABC... bajek

Bajka epigramatyczna

krótka, zwięzła, bez zbędnych środków stylistycznych

dłuższa, dokładnie przedstawieni bohaterowie, ściślej nakreślona scenka, więcej środków stylisycznych

Bajka narracyjna

dydaktyczna - bajka ma pouczać czytelnika

Funkcja bajek

ponadczasowe znaczenie bajki, jej aktualność w różnych czasach

Uniwersalność bajek

ZAPAMIĘTAJ!

Rodzaj - epigramatyczna - narracyjna

Gatunek wywodzący się ze starożytności

BAJKA

Rodzaj -epika (zasadniczo)

Gatunek dydaktyczny

Bohaterowie - alegoria - zwierzęta - ludzie - przedmioty

Przesłanie - morał wyrażony wprost - ukryte

Quiz

Dziękuję za uwagę - Lidia Nykiel