Buddyzm

Buddyzm - nonteistyczny system filozoficzny i religijny.

Siddhartha Gaudama

Założycielem buddyzmu był Siddhartha Gautama. Przyszedł on na świat około 566 r. p.n.e. w miejscowości Lumbini, w małym księstwie na pograniczu Indii i Nepalu. Jego ojciec był królem, dlatego Siddhartha dorastał w dostatku, otoczony przepychem i bogactwami. Gdy dorósł, pewnego dnia, znudzony wystawnym życiem w pałacu, postanowił wyjść poza mury rezydencji. Spotkał wówczas, jak głosi legenda, czterech ludzi:

Konfrontacje z nimi wywarły ogromny wpływ na Siddharthe. Od tego wydarzenia postanowił porzucić dotychczasowe życie (w tym żonę i syna) i udać się w podróż w poszukiwaniu prawdy. Przez wiele lat oddawał się medytacji, umartwieniom i skrajnej ascezie, co doprowadziło go niemal do śmierci. Pobierał również nauki u różnych napotkanych mędrców. Nie zdołał jednak uwolnić się od cierpienia i osiągnąć wyzwolenia. Legenda głosi, że pewnego dnia usiadł pod drzewem figowym zwanym Bodhi w miejscowości Gaja i przyrzekł nie wstawać, dopóki zdobędzie duchowego oświecenia. Udało mu się to po 7 tygodniach medytacji. Odkrył wówczas tajemnicę życia, śmierci i kolejnych wcieleń oraz drogę do wyzwolenia – został Buddą (Oświeconym). Według tradycji stało się to w 531 p.n.e. Obecnie w tym miejscu znajduje się Świątynia Wielkiego Przebudzenia.

Świątynia Wielkiego Przebudzenia

Po osiągnięciu oświecenia Gautama udał się do miejscowości Sarnach, gdzie wygłosił swoje pierwsze kazanie. Przedstawił w nim Cztery Szlachetne Prawdy, które stanowią podstawę buddyzmu, oraz Ośmioraką Ścieżkę. Następnie założył pierwszą gminę buddyjską (sangha). Sam nigdy nie spisał swojej nauki, zajęli się tym jego uczniowie. Przez 45 lat Budda prowadził życie wędrownego kaznodziei, misjonarza i nauczyciela, przemierzając północne Indie i pozyskując wielu wyznawców. Zmarł ok. 486 r. p.n.e. Po jego śmierci doszło do spotkania pierwszych wyznawców, którzy razem zebrali dotychczasowe nauki Buddy. Wtedy też doszło do ich podziału na: sutry – czyli słowa Buddy, abhidharma- filozofię oraz vinaya – reguły klasztorne.

Nowa religia rozwijała się powoli aż do momentu objęcia rządów w Indiach przez cesarza Aśokę (ok. 264-227 p.n.e.) z dynastii Maurjów, który sam przeszedł na buddyzm i stał się jego gorącym propagatorem. W ten sposób buddyzm zaczął z Indii docierać do sąsiednich krain, przede wszystkim, na Sri Lankę, do Tajlandii, Birmy, później także Indonezji. Transmisja buddyzmu do Chin Jedwabnym Szlakiem rozpoczęła się na przełomie I/II w. n.e. W VI w. dotarł do Japonii, a w VIII w. na tereny Tybetu i Mongolii. Pierwsze wspólnoty buddyjskie w Europie powstały dopiero w XX w.

Cesarz Aśoka z dynastii Maurjów

Cztery Szlachetne Prawdy I Szlachetna Prawda - o Cierpieniu II Szlachetna Prawda - o Przyczynie Cierpienia III Szlachetna Prawda - o Ustaniu Cierpienia IV Szlachetna Prawda - o Ścieżce Prowadzącej do Ustania Cierpienia

Szlachetna Ośmioraka Ścieżka 1) Właściwy pogląd 2) Właściwa intencja 3) Właściwa mowa 4) Właściwe działanie 5) Właściwy sposób życia 6) Właściwy wysiłek 7) Właściwa uważność 8) Właściwa medytacja

Symbole Buddyzmu

Sutta o Wprawieniu w Ruch Koła Dhāmmy Narodziny są dukkha, starzenie się jest dukkha, śmierć jest dukkha; rozpacz, lament, ból i napięcie są dukkha; powiązanie z niechcianym jest dukkhą; rozłąka z upragnionym jest dukkha; nieosiągnięcie pożądanego jest dukkha. Pokrótce, pięć znikających zespołów jest dukkha.

Cztery Szlachetne Prawdy I Szlachetna Prawda - o Cierpieniu II Szlachetna Prawda - o Przyczynie Cierpienia III Szlachetna Prawda - o Ustaniu Cierpienia IV Szlachetna Prawda - o Ścieżce Prowadzącej do Ustania Cierpienia

Pierwsza szlachetna prawda o cierpieniu Głównym pojęciem, którym Budda zajmuje się w swoim nauczaniu i swojej filozofii, jest dukkha. W pierwszej szlachetnej prawdzie o cierpieniu oznajmia, że to, czego doświadczamy, w gruncie rzeczy przynosi nam cierpienie. W przeciwieństwie do filozofii europejskiej i niektórych filozofii Wschodu, w których ego jest trwałym bytem, dla Buddy jest ono zespołem procesów, a ponieważ procesy te są nietrwałe, ego jest złudzeniem. W zależności od tego, jak silne jest to złudzenie, Budda rozróżnia trzy stopnie cierpienia.

Założenia buddyzmu

Buddyzm zalicza się do religii nonteistycznych, czyli takich, które nie wykluczają istnienia Boga, ale również nie wykluczają jego nieistnienia. Jest systemem autosoteriologicznym, gdyż wskazuje drogę do samowyzwolenia, która jest dostępna dla każdego, kto tylko zechce ją praktykować. Nie odwołuje się przy tym do Boga – Zbawcy. Również Budda nie jest w oczach buddystów ani Bogiem, ani zbawicielem. Uważają go natomiast za mistrza duchowego, za nauczyciela. Każdy człowiek natomiast – w świetle nauki buddyzmu – ma naturę Buddy, tj. dyspozycje, dzięki którym może się wyzwolić własnym wysiłkiem z cierpienia i osiągnąć oświecenie.

Koło Dharmy Pierwsze kazanie, jakie Budda wygłosił po przebudzeniu, dotyczyło czterech szlachetnych prawd. Ten moment buddyści nazywają wprawieniem w ruch koła Dharmy.

Cztery Szlachetne Prawdy głoszone przez Buddę:

1. Pierwsza Szlachetna Prawda o Cierpieniu – życie ludzkie jest cierpieniem. Jak to głosił Budda: „Narodziny są cierpieniem, starzenie się jest cierpieniem, śmierć jest cierpieniem. Smutek, lament, ból, zgryzota i rozpacz są cierpieniem. Towarzystwo nielubianych jest cierpieniem, rozłąka z ukochanymi jest cierpieniem. Niemoc uzyskania tego, co się chce, jest cierpieniem. Pokrótce – pięć skupisk istnienia związanych z przywiązaniem jest cierpieniem.”

2. Druga Szlachetna Prawda o Przyczynie Cierpienia – źródłem cierpienia jest pragnienie, które zamyka człowieka w kręgu wcieleń (reinkarnacja); manifestuje się ono w 3 postaciach: 1) pragnienia doznawania przyjemności zmysłowych, 2) pragnienia istnienia, 3) pragnienia niszczenia.

3. Trzecia Szlachetna Prawda o Ustaniu Cierpienia – ustanie cierpienia to całkowite zaniknięcie i ustanie, wyrzeczenie się, zaniechanie, wyzwolenie się ze wszystkich postaci pożądania

4. Czwarta Szlachetna Prawda o Ścieżce Prowadzącej do Ustania Cierpienia – ustanie cierpienia można osiągnąć przez podążanie tzw. Ośmioraką Ścieżką, na którą składają się: słuszny pogląd, słuszne myślenie, słuszne słowo, słuszny czyn, słuszne zarobkowanie, słuszne dążenie, słuszne skupienie i medytacja.

Symbole Buddyzmu