komunikacja i język

nauka o języku

wszystko, co muszę wiedzieć

matura 2023

spis treści

1.schemat komunikacji

5. style fuknjconalne

2. FUNKCJE TEKSTU

6. ZRÓŻNICOWANIE POLSZCZYZNY

3.zmiany modelu komunikacyjnego

7. NORMA JĘZYKA A BŁĄD

8. artykuły - przeczytaj i pomyśl

4. Słownictwo neutralne a wartościujące

akt komunikacji

Widzisz tego chłopca? Ma on pewną intencję - chce przekazać nam, co wie o schemacie komunikacyjnym. Nim nada tę informację, musi nawiązać z nami kontakt, aby mieć pewność, że ktoś odbierze jego słowa. Pewnie dlatego do nas macha. Dorbze, aby nie mówił do nas jak językoznawca, ale aby posługiwał się zrozumiałym dla nas kodem. kontekst jest też dość ważny - będzie przemawiał do maturzystów, a nie do studentów polonistyki czy przedszkolaków. musi więć uwzględnić wszystkie te apsekty. i żeby mówił jasno, zwięźle, rzeczowo, na temat i grzecznie - w końcu to cechy dobrego stylu. zaczynamy!

KONTEKST / KOD / KONTAKT

nadawca - ktoś kto mówi Musi zawsze pamiętać o tym, aby dostsosować swoją wypowiedź do osoby, do której się zwraca

odbiorca - ktoś do kogo się mówi Należy uwzględnić jego wiek, funkcję, stopień relacji, jaka nas z nim łączy często także kontekst kulturowy

KOMUNIKAT

O MODELU KOMUNIKACJI JAKOBSONA

WYSŁUCHAJ WYKŁADU

- funkcje językowe -

Funkcja informatywna

Funkcja eksrpesywna

Funkcja impresywna

funkcja poetycka

Funkcja fatyczna*

funkcja metajęzykowa*

f. impresywna

perswazja - namawianie do czegoś lub odradzanie czegoś z przytoczeniem odpowiednich argumentówIntencja nadawcy jest dla odbiorcy jasna. Nadawca przedstawia argumenty rzeczowe, logiczne, emocjonalne - ale nie przeinacza faktów, niczego nie zataja, szanuje odbiorcę.

manipulacja - wykorzystywanie jakichś okoliczności, naginanie lub przeinaczanie faktów w celu udowodnienia swoich racji lub wpływania na cudze poglądy i zachowania

czym różni się postrzeganie gzrzeczności językowej przez ludzi z różnych pokoleń?

Czy język angielski jest zagrożeniem dla współczesnej polszczyzny?

1093 1085 etykieta netykieta

11121083

język jest żywy - podlega ciągłym przeobrażeniom. Model komunikacji ulega zmianie ze względu na pojawienie się komunikacji za pośrednictwem internetu oraz zmiany relacji społecznych. zastanów się nad pytaniami - w tym celu przeczytaj fragementy artykułów, które zwracają uwagą na nowe zjawiska.

ZAUWAŻ: ETYKIETA JĘZYKOWA ZOSTAJE UZUPEŁNIONA O NETYKIETĘ. KOMUIKACJA JEST SZYBKA, PRZEZ CO POJAWIA SIĘ CORAZ WIĘCEJ SKRÓTOWCÓW. Internet jest zdominowany przez język angielski. W jaki sposób zmiany te wpływają na polszczyznę? Jak to oceniasz?

Zmiany modelu komunikacyjnego

cechy komunikacji internetowej

masowość

tekst w sieci może odsyłać do innego tekstu (w postaci linku) - autor wypowiedzi rozszerza kontekst. Drugim tekstem może być obraz, zdjęcie, muzyka.

dialogowość

internet daje możliwość udziału w dyskusji - radio i telewizja nie. W internecie możesz być nie tylko odbiorcą, ale i nadawcą komunikatu (fora internetowe, możliwość komentowania postów)

Internet jest ogólnodostępny - kierujemy swoje słowa do masowego odbiorcy (nie znamy go, ani on nie zna nas)

hipertekstowość

multimedialność

anonimowość

Cechy komunikacji internetowej

• kolokwialność
• skrótowość
• ekspresywność
• ekononiczność
• łączenie różnych kodów
• lekceważenie reguł ortografii i interpunkcji
• nadużywanie anglicyzmów

Cechy komunikacji internetowej

Przykład ZADANIA

• W jaki sposób nowe technologie wpływają na formy i sposoby komunikowania się między ludźmi? Omów zagadnienie na podstawie zamieszczonego poniżej materiału oraz wybranego tekstu kultury albo własnych doświadczeń komunikacyjnych.

odp.

- czy potrafisz odróżnić -

słownictwo neutralne od emocjonalnego? neutralne od wartościującego? oficjalne od swobodnego?

słowa znaczą

słowa kryją w sobie znaczenie. niektóre służą nam do opisu świata, a niektóe mogą wyrażać naszą ocenę lub nasz stosunek do świata. Słowa mogą obrażać innych lub być wyrazem uczuć. Niektórych używamy tylko w sosunku do osób, które dobrze znamy.

zdrobnienia, zgrubienia, ekspresywizmy np. kotek, babsko

nazywają rzeczywistość w sposób obojętny np. dom, drzewo

słowa, któe oceniają np. fantastyczny, beznadziejny

neutralne

emocjonalne

wartościujące

- style funkcjonalne-

wypowiedź ukształtowana jest w taki sposób, aby spełniała określony cel - funkcję. Po co nam styl urzędowy? Aby obywatel mógł załątwić sprawę w urzędzie. Jak powinien więc pisać i mówić? Czy emocjonalnie? Nie. W sposób konkretny, zwięzły, aby ułatwić komunikację - za pomocą róznych szablonów. Czy tak schematyczny powinien być język artystyczny? O nie! Liczy się tu przecież indywidualność autora. Po to właśnie są nam style funkcjonalne.

styl potoczny

styl publicystyczny

styl naukowy oraz styl popularnonaukowy

styl urzędowy

styl artystyczny

na piśmie czy nie?

język mówiony

• spontaniczy - pojawia się, gdy go mówię - zaraz też znika
• słownictwo potoczne i silnie nacechowane emocjonalnie
• mniejsza dbałość o poprawność (często pojawia się np. potok składniowy)
• nastawiony na dialog

język pisany

• tekst trwały
• dbałość o poprawność - jest czas, aby sprawdzić, co napisaliśmy
• pozbawiony znaków pozawerbalnych

ODMIANA TERYTORIALNA

GWARA

MOWA LUDNOŚCI WIEJSKIEJ - WYSTĘUJE W JĘZYKU MÓWIONYM, OBEJMJE TERYTRIUM KILKU/KILKUNASTU WSI. CECHUJE SIĘ INNĄ NIŻ W POLSZCZYŹNIE OGÓLNEJ WYMOWĄ GŁOSEK, WŁĄSNYM SŁOWNICTWEM, ARCHAICZNĄ ODMIANĄ WYRAZÓW.

DIALEKT

OBEJMUJE WIĘKSZY ZASIĘG TERYTORIALNY - NP. CAŁE MAZOWSZE MAZURZY (CYSTY/ CZSTY, SANECKI/SANECZKI) A MAŁOPOLSKA UDŹWIĘCZNIA WYRAZY.

ODMIANA TERYTORIALNA

SŁUŻĄ UTAJNIENIU PRZEKAZYWANYCH TREŚCI

SŁUŻĄ INTEGRACJI GRUPY

WYRAŻAJĄ STOSUNEK DO ŚWIATA (MAJĄ ŁADUNEK EMOCJONLANY)

WSKAZUJĄ PRZYNALEŻNOŚĆ DO ŚRODOWISKA

FUNKCJE GWAR ŚRODOWISKOWYCH

czym jesy błąd?

norma językowa - decyduje o tym, czy wypowiedź jest poprawna.Jest ona skodyfikowana - tzn. zapisana w słownikach i podręcznikach. są to formy zgodne z tradycją i akceptowalne (nie budzą kontrowersji, mogą być użyte w każdej sytuacji). Norma dzieli się na wzorcową i użytkową (w codziennej komunikacji, mniej rygorystyczną).

Błąd!to Niezamierzona zmiana normy językowej np. „wziąść” - jak uzasadnić istnienie takiego potworka?

Od str. 89!

Przejrzyj i przeanalizuj zadania dotyczące języka i zauważ, że trzeba powtórzć: ! Środki językowe ! jak za pomocą środków językowych........ (można oddać stosunek autora do rzeczywistości / grozę wojny / miłość itd.)