Archaizmy

Archaizmy

Słowa nieobecne, przestarzałe czy nadal istniejące?

ARCHAIZMY to wyrazy, wyrażenia, ich znaczenia i konstrukcje składniowe, które wyszły z użycia. Współcześnie tych wyrazów się nie używa bądź są stosowane nadal, ale w zmienionej formie gramatycznej lub znaczeniu. Najczęściej archaizmy można spotkać w tekstach pisanych wiele lat temu. Współcześni autorzy również używają archaizmów w celach stylizatorskich lub ekspresywnych.

Wyrazy, które wyszły z użycia: ochędóstwo = ubranie świekra = teściowa

Wyrazy, które zmieniły formę gramatyczną lub znaczenie: zamkniona = zamknięta dziewka = dziewczyna mdły =[dawniej: słaby, pozbawiony sił; ] obecnie: pozbawiony smaku

Co w języku może być archaiczne?

• sposób odmiany wyrazów

• słowa

np. chędogi = schludny

np. będziem = będziemy

• sposób wymowy słów

np. jam jest = ja jestem

• budowa zdań

np. inteligientny = inteligentny

Rodzaje archaizmów

Archaizmy fonetyczne

Archaizmy leksykalne

np. sumnienie = sumienie

np. rąbek = chusta

Archaizmy znaczeniowe

Archaizmy fleksyjne

np. sklep = dawniej: piwnica znajdująca się pod podłogą domu

np. ptacy = ptaki

Podział archaizmów

Archaizmy całkowite

Archaizmy częściowe

Słowa zrozumiałe dla współczesnego użytkownika języka w całości lub częściowo, lecz mogą być postrzegane za przestarzałe. np.jenerał = generał, inszy = inny

Wyrazy niezrozumiałe dla większości użytkowników języka. np. jątrew = bratowa

Czy wiesz, że...

We współczesnej polszczyźnie istnieje wiele wyrazów, które choć występują w takiej samej postaci jak dawniej, mają inne znaczenie.

flejtuch - dziś: człowiek brudny, zaniedbany; dawniej: opatrunek zakładany z maścią na rany; grat - dziś: zniszczony sprzęt, rupieć; dawniej: każdy zprzęt w domu, mebel, itp. pustynia - dziś: obszerny piaszczysty teren; dawniej: synonim słowa puszcza, pustkowie

Sprawdź się!

zadanie 1

zadanie 2

zadanie 3