Samorząd

WOS

Samorząd

Najważniejsze zagadnienia

Rodzaje samorządów

Przypomnienie

Samorząd terytorialny

Zadania gminy

Samorząd gminny

Organy władzy

Powiat

Organy stanowiące i wykonwcze

Radni

Województwo

11

Zadania powiatu

Zadania- samorząd wojewodzki

10

12

Co to jest samorząd?

Przypomnienie wiadomości.

Podział samorządów

Samorząd terytorialny

1. Od 1 stycznia 1999 r. funkcjonuje w Polsce trójszczeblowy samorząd terytorialny: gmina – powiat – województwo.

Samorząd terytorialny

Zarząd komisaryczny

Chcesz wiedzieć więcej. Sprawdź kody QR:

1. Samorządy wykonują swoje zadania w sposób niezależny od Rady Ministrów (rządu), parlamentu i prezydenta. Gdy jednak organy samorządowe nie wywiązują się ze swoich obowiązków, premier ma prawo je zawiesić i ustanowić zarząd komisaryczny.

Samorząd gminny

Obecnie (stan na 01.01.2022 r.) Polska dzieli się na 16 województw, 314 powiatów i 66 miast na prawach powiatu, i 2 477 gmin (302 miejskich, 652 miejsko-wiejskich oraz 1 523 wiejskich).

Art. 15. Ustrój terytorialny Rzeczypospolitej Polskiej zapewnia decentralizację władzy publicznej.

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r.

Zadania gminy

Zadanie własne gminy

Utrzymywanie gminnych dróg, ulic i placów.

Usuwanie odpadów

Prowadzenie szkół podstawowych, żłobków i przedszkoli.

Utrzymywanie sieci wodociągowej i kanalizacyjnej.

Zaopatrzenie w energię elektryczną i cieplną oraz gaz.

0rganizacja ruchu drogowego i lokalnego transportu zbiorowego

Prowadzenie gminnych placówek kulturalnych i sportowych

Zadania zlecone

Zadania zlecone: - wydawanie dowodów osobistych - przeprowadzenie wyborów - przeprowadzenie rejestru ludności.

Skąd gmina bierze pieniądze? Finanse gminy

Fundusze na realizację swoich zadań samorządy gminne uzyskują m.in. z podatków i opłat lokalnych (np. z podatku rolnego, z podatku od nieruchomości, z opłaty targowej.)

Finanse gminy

Gmina ma również zyski z majątku własnego ( np.z wynajmu mieszkań lub ze sprzedaży lokali mieszkalnych i gruntów). Gmina otrzymuje także pieniądze z budżetu państwa. Wszystkie zdobyte środki finansowe składają się na jej dochody.

Środki z UE

1. Dzięki członkostwu Polski w UE gminy mogą pozyskiwać środki unijne. Pieniądze te przeznaczają m.in. na walkę z bezrobociem, budowę oczyszczalni ścieków, wodociągów, dróg i szkół, konserwację zabytków. Fundusze unijne dają gminie szanse na rozwój.

Organy władzy w Gminie

1. . Organami władzy w gminie są
2. 1) rada gminy bądź rada miasta .
3. 2) wójt , burmistrz, prezydent miasta).

Zapamiętaj: o urząd wójta, burmistrza, prezydenta miasta można ubiegać się po ukończeniu 25 lat.

JAK WYBIERAMY RADNYCH?

Budżet obywatelski

Budżet obywatelski, zwany również partycypacyjnym, jest demokratycznym procesem, w ramach którego mieszkańcy współdecydują o wydatkach publicznych w mieście w perspektywie kolejnego roku budżetowego.

Czym jest budżet obywatelski?

- mieszkańcy zgłaszają propozycje zadań do budżetu, które następnie są analizowane przez urzędników pod kątem możliwości realizacji; - propozycje zadań, które pomyślnie przeszły weryfikację poddaje się pod powszechne i bezpośrednie głosowanie; w efekcie projekty, które osiągnęły najlepszy wynik w głosowaniu, aż do wyczerpania puli środków przeznacza się do realizacji - wpisując je do uchwały budżetowej.

Podsumowanie budżetu obywatelskiego w 2021r.

We wszystkich budżetach obywatelskich w 2021 roku mieszkańcy decydowali o wydaniu ok. 627,5 mln zł. Największy nominalny budżet obywatelski w 2021 roku miała Warszawa, która oddała w ręce mieszkańców decyzję o przeznaczeniu ponad 93,5 mln zł. Na kolejnych miejscach znalazły się Kraków, Łódź, Wrocław, Poznań oraz Gdańsk.

Czy tworzenie budżetu jest obowiązkowe?

Co do zasady tworzenie budżetu obywatelskiego w gminach jest dobrowolne (o tym, czy budżet obywatelski zostanie wyodrębniony, czy też nie decyduje rada danej gminy). Jedynie w miastach na prawach powiatu – z woli ustawodawcy – utworzenie budżetu obywatelskiego jest obowiązkowe.

Trochę historii

1. Pierwszy pełny proces tworzenia budżetu partycypacyjnego rozpoczął się w brazylijskim mieście Porto Alegre już w roku 1989. 2. W Polsce budżet obywatelski po raz pierwszy wprowadzono w 2011 w Sopocie

Kwota minimalna budżetu.

Ustawodawca decydując o tym, że miasta na prawach powiatu obligatoryjnie tworzą budżet obywatelski określił także minimalną wysokość środków, które w budżecie na ten cel powinny zostać zarezerwowane. Zgodnie z art. 5a ust. 5 gminnej ustawy ustrojowej wysokość budżetu obywatelskiego w miastach na prawach powiatu wynosi co najmniej 0,5% wydatków gminy zawartych w ostatnim przedłożonym sprawozdaniu z wykonania budżetu.

Największe budżety

Największy nominalny budżet obywatelski w 2021 roku miała Warszawa, która oddała w ręce mieszkańców decyzję o przeznaczeniu ponad 93,5 mln zł. Na kolejnych miejscach znalazły się: Kraków (35 mln zł); Łódź (26 mln zł); Wrocław (25 mln zł); Poznań (22 mln zł); Gdańsk (20,8 mln zł); Szczecin (16,7 mln zł); Katowice (15,6 mln zł); Bydgoszcz (15,4 mln zł); Lublin (12,5 mln zł); Białystok (12 mln zł).

Tegoroczna edycja budżetu w Warszawie- harmonogram

Zgłaszanie

• od 1 grudnia 2023
• do 25 stycznia 2024

Ocenianie

• od 26 stycznia
• do 31 maja 2024
• Głosowanie
• od 15 czerwca
• do 30 czerwca 2024

Wyniki

• od 1 lipca
• do 16 lipca 2024

Wnioski i dokumenty

Powiat

• Powiat obejmuje kilka gmin i posiada własne, niezależne władze samorządowe.
• Organami powiatu są rada powiatu i wybierany przez nią zarząd, na czele którego stoi starosta.

Zadania powiatu

Finansowanie szkolnictwa średniego

Ochrona środowska

Utrzymywanie dróg powiatowych

Przeciwdziałanie bezrobociu w powiecie

Prowadzenie szpitali powiatowych i rejonowych

Ochrona praw konsumenta

Organy powiatu

• Organem stanowiącym i kontrolnym jest rada powiatu
• W jej skład wchodzi od 15 do 29 radnych
• Kadencja: 5 lat
• Na czele rady stoi przewodniczący ( radni wyłaniają go spośród siebie)

Organy powiatu

• Organem wykonawczym jest powołany przez radę kilkuosobowy zarząd powiatu
• Na czele zarządu stoi starosta
• Kompetencje starosty;

Powiat

Odwołanie rady powiatu

Odwołanie organów rady

Referendum przeprowadza się z inicjatywy organu stanowiącego danej jednostki samorządu terytorialnego lub na wniosek co najmniej:10% uprawnionych do głosowania mieszkańców gminy albo powiatu, 5% uprawnionych do głosowania mieszkańców województwa.

Zadania organów powiatu

• Rada powiatu:
• Podejmuje uchwały określające zasady funkcjonowania powiatu (m.in. uchwala powiatowy budżet)
• Wybiera zarząd powiatu i ma prawo go odwołać.
• Kontroluje pracę zarzadu powiatu i starostwa powiatowego, a także innych instytucji podległych władzom powiatowym (np. szkół średnich, szpitali)

Zarząd powiatu

1.Wykonuje uchwały podjęte przez radę powiatu (np. realizuje budżet). 2.Przygotowuje projekty uchwał, które są następnie rozpatrywane przez radę powiatu. 3.Zatrudnia pracowników starostwa i innych jednostek podległych powiatowi. 4.Wypełnia zadania zlecone powiatowi przez administracje rządową.

Województwo

1. Największą jednostką podziału terytorialnego jest województwo. 2. Stolicą województwa jest zazwyczaj najbardziej rozwinięte gospodarczo miasto regionu. 3. We wszystkich województwach działają jednocześnie władze samorządowe i organy administracji rządowej z wojewoda na czele

Wojewoda

Wojewoda Mazowiecki-

Samorząd wojewódzki

Marszałek województwa mazowieckiego- Adam Struzik.

Samorząd wojewódzki

Sejmik województwa: - zasiada w nim conajmniej 30 radnych wybranych przez mieszkańców na 5- letnią kadencję. - organizowaniem pracy sejmiku zajmuje się jego przewodniczący; Zarząd województwa: W skład zarządu województwa, liczącego 5 osób, wchodzi marszałek województwa jako przewodniczący, wicemarszałek lub 2 wicemarszałków i pozostali członkowie.

Zadania zarządu województwa

Do najważniejszych zadań zarządu województwa należy wprowadzanie w życie uchwał sejmiku, przygotowywanie i realizowanie budżetu oraz zarządzanie własnością województwa. Obowiązki te zarząd wykonuje przypomocy pracowników urzędu marszałkowskiego.

Odwołanie organów samorządu wojewódzkiego

Sejmik może zostać odwołany przez mieszkańców w referendum lokalnym, natomiast zarząd w wyniku, głosowania w sejmiku.

Zadania samorządu wojewódzkiego

Drogi wojewódzkie

Wojewódzkie muzea, teatry i biblioteki

Szpitale specjalistyczne

Edukacja publiczna, w tym szkolnictwo wyższe

Zagospodarowanie przestrzene

Rozdziela środki z UE

Chcesz wiedzieć więcej: Skanuj QR kod

Ćwiczenia podsumowujące

Określ, które z wymienionych zadań są wykonywane przez samorząd gminny, które przez samorząd powiatowy, a które- przez samorząd wojewódzki. A. prowadzenie przedszkoli B. rejestracja bezrobotnych C. budowa oczyszczalni ścieków D. prowadzenie szpitali specjalistycznych E. ochrona praw konsumenta F. rozdzielanie środków z UE

Pytania podsumowujące

1. Jak nazywa się organ wykonawczy powiatu? 2. Kto reprezentuje rząd w województwie? 3. Jak nazywa się organ, który uchwala budżet gminy?

Bibliografia

Źródła

Dziękuję:)

Samorząd- stan prawny 2022