Przemiany społeczne w Polsce

Przemiany społeczne i gospodarcze w Polsce

Społeczeństwo Polskie przed 1989 rokiem

Kierowniczą i uprzywilejowaną rolę w państwie miała nomenklatura partyjna, czyli wysocy działacze Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR).

W okresie rządów komunistycznych (1945-1989) w Polsce wykształciło się się spoleczeństwo industrialne (przemysłowe) podzielone na następujące klasy społeczne:

• robotnicy - pracowali w budowanych przez państwo wielkich fabrykach przemysłowych
• chłopi - w odróżnieniu od innych państw komunistycznych większość z nich posiadało ziemię na własność
• inteligencja - osoby lepiej wykształcone, wykonujące zawody wymagające wyższych kwalifikacji

Gospodarka PRL

PKB na mieszkańca PRL względem Hiszpanii i Grecji

W czasach PRL funkcjonował model gospodarki centralnie sterowanej. To państwo decydowało o tym co jest produkowane, w jakiej ilości i jakiej cenie. Dominowały firmy państwowe, którymi rządzili niekompetentni członkowie partii PZPR.

Cechą PRL były ogromne kolejki w sklepach

Transformacja

Plan Balcerowicza - Ekonomista Leszek Balcerowicz opracował plan transformacji gospdoarczej. Zakładał on terapię szokową - natychmiastowe przestawienie gospodarki na model wolnorynkowy. Wszedł on w życie w 1990 roku

Rok 1989 był początkiem przemian politycznych, gospodarczych i społecznych. Polska stała się krajem demokratycznym, ale największym wyzwaniem była transformacja gospodarcze. Trzeba było porzucić model komnistycznej gospodarki centralnie sterowanej na rzecz systemu wolnorynkowego.

VS

gospodarka wolnorynkowa

gospodarka centralnie sterowana (realny socjalizm)

• większość przedsiębiorstw jest w rękach prywatnych
• to przedsiębiorcy decydują jaką działalnością się zajmują
• o cenach dedcyduje prawo popytu i podaży (chociaż zwykle największe firmy kontrolujące rynek

• większość przedsiębiorstw jest własnością państwa
• władze, a nie przedsiębiorcy decydują co produkować
• państwo ustala ceny
• państwo decyduje o zatrudnieniu i zwalcza bezrobocie

Skutki społeczne transformacji

Reformy gospodarcze początkowo były bardzo bolesne dla polskiego społeczeństwa. Zmiana systemu wywołała hiperinflscję. W trudnej sytuacji znaleźli się szczególnie robotnicy przemysłowi i rolne. Wiele zakładów przemysłowych oraz Państwowe Gospodarstwa Rolne zostało zamkniętych z różnych powodów. Pojawił się problem ogromnego bezrobocia. Później jednak Polska weszła na drogę szybkiego rozwoju.

Czy terapia szokowa była konieczna?

Plan Balcerowicza do dziś wzbudza kontrowersje. Jego zwolennicy twierdzą, że była to konieczna i najlepsza decyzja, a bez terapii szokowej Polska byłaby na poziomie Ukrainy, natomiast krytycy wskazują, że były bardziej łagodne alternatywy, które nie spowodowałyby masowego bezrobocia i popadnięcia w nędzę milionów robotników przemysłowych i rolnych bez uszczerbku na wzroście gospodarczym.

Ostatecznie Polska weszła na drogę wzrostu gospodarczego

bezrobocie

hiperinflacja

Wygrani i przegrani - adaptacja do nowej rzeczywistośco

Całe polskie społeczeństwo stanęło przed koniecznością adaptacji do nowej rzeczywistości.

• dawna nomenklatura partyjna dzięki swoim układom i władzy znalazła miejsce zarówno w polityce jak i w biznesie
• Awans społeczny stał się udziałem dużej grupy wyszkałconych pracowników, zatrudnianych przez zagraniczne firmy, które inwestowały w Polsce
• Wiele ludzi otworzyło swoje własne biznesy
• Przegranymi transformacji byli głównie robotnicy i rolnicy, nie wszyscy przystosowali się do nowych warunków gospodarki rynkowej i ulegli degradacji społecznej
• Powszechna stała się emigracja zarobkowa do krajów Europy Zachodniej

Rola inteligencji jako warstwy społecznej

Inteligencja we współczesnym polskim społeczeństwie

Inteligencja

• zbiorowość ludzi trudniących się zawodowo pracą umysłową lub twórczą
• Jej przedstawiciele często zajmują wysoką pozycję w strukturze społecznej
• Przedstawiciele inteligencji powinni odznaczać się wysokimi walorami intelektualnymi i moralnymi

przedsiębiorcy i menedżorowie

inteligencja zdeklasowana

przedstawiciele wolnych zawodów

inteligencja etosowa

Kategorie społeczno-zawodowe polskiego społeczeństwa

właściciele dużych firm, elity polityczne, osoby o najwyższych kwalifkacjach

pracownicy fizyczni niewykwalifikowani

specjaliści średniego szczebla, lekarze, prawnicy, programiści

rolnicy

artyści, celebryci, sportowcy

urzędnicy, nauczyciele, pracownicy biurowi

mali przedsiębiorcy, rzemieślnicy

pracownicy fizyczni wykwalifikowani

Współczesna Polska - garść statystyk

PKB na mieszkańca na rok 2019

(w dolarach amerykańskich)

37,97 mln

mieszkańców

Wzrost PKB na mieszkańca w ostatnich 30 latach

4094 zł

średnia pensja netto

6,1 %

stopa bezrobocia w Polsce