ELIZA ORZESZKOWA "NAD NIEMNEM"

"NAD NIEMNEM"

LEKTURA UZUPEŁNIAJĄCA

WYBRANE FRAGMENTY

ELIZA ORZESZKOWA

"Nad Niemnem" to epicka trzytomowa powieść, która przedstawia panoramę polskiego społeczeństwa lat 80. XIX w., w części nawiązuje również do czasów powstania styczniowego (23 lata po powstaniu). Wydarzenia w powieści obejmują lato 1886 roku, ale w utworze istnieje podwójna perspektywa czasowa. Obok wydarzeń współczesnych równie ważne są zdarzenia wcześniejsze, powracające we wspomnieniach bohaterów i legendach. Czas przedakcji sięga do XVI w. (legenda o Janie i Cecylii), obejmuje także najważniejsze fakty polityczne i historyczne XIX w.: wyprawę Napoleona na Rosję w 1812 r., powstania listopadowe i styczniowe. Akcja rozgrywa się w okolicach głównej rzeki Grodzieńszczyzny – Niemna.

ELIZA ORZESZKOWA

01

INFORMACJE WSTĘPNE

02

NADNIEMEŃSKA EPOPEJA

03

MIEJSCE AKCJI

04

Przestrzeń i czas w „Nad Niemnem” są niezwykle ważne i tworzą skomplikowaną strukturę; w teraźniejszość i świat realny zostały wpisane elementy czasu i przestrzeni mitycznej, historycznej.

CZAS AKCJI "NAD NIEMNEM"

05

Czas w powieści Orzeszkowej można podzielić na przeszły i teraźniejszy. Jest jeszcze czasokres martwy nie związany ze światem wartości i bohaterów.

Czas przeszły – to czas sakralny (podobnie jak przestrzeń), wyznaczony w oparciu o przywoływane zdarzenia, funkcjonuje w powieści w przekazie ustnym. Należą do niego wspomnienia zdarzeń łączące się z wartościami i kształtujące postawy bohaterów:

Teraźniejszość – czas współczesny w powieści (właściwy czas akcji).

GŁÓWNI BOHATEROWIE - KORCZYŃSCY

06

GŁÓWNI BOHATEROWIE - BOHATYROWICZE

07

POZOSTAŁE WAŻNE POSTACIE

O CZYM TO POWIEŚĆ?

08

W SZLACHECKIM DWORKU

09

Jan Kochanowski (np. „Pieśń Świętojańska o Sobótce”, „Na dom w Czarnolesie”)

Adam Mickiewicz „Pan Tadeusz”

Eliza Orzeszkowa „Nad Niemnem”

Czy „Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej można określić- podobnie jak „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza - mianem epopei?

ŁĄCZENIE GATUNKÓW

10

Orzeszkowa starała się połączyć elementy dwu wielkich nurtów twórczości epickiej: epopei heroicznej (rycerskiej, bohaterskiej) i powieści. W literaturze europejskiej gatunki te znajdują się na dwu krańcach – początku i końcu– linii rozwojowej wielkich form narracyjnych. Podobieństwa między klasycznym eposem bohaterskim a powieścią dają się sprowadzić tylko do cech najogólniejszych: epickiego, tzn. narracyjnego i fabularnego charakteru obu gatunków oraz ich dużych rozmiarów, co w obu przypadkach wyraża się wielowątkowością i rozległą akcją.

11

"NAD NIEMNEM" A "PAN TADEUSZ"

RÓŻNICE

RÓŻNICE

PODOBIEŃSTWA

PODOBIEŃSTWA

MIĘDZY POKOLENIAMI - WITOLD I BENEDYKT

12

PYTANIA DO TEKSTU 1

PYTANIA DO TEKSTU 2

MIĘDZY POKOLENIAMI - ZYGMUNT KORCZYŃSKI I ANDRZEJOWA KORCZYŃSKA

13

WITOLD A ZYGMUNT

14

Porównaj Witolda z Zygmuntem jako przedstawicieli młodego pokolenia. Uzupełnij informacje.

WYCHOWANIE I EDUKACJA

STOSUNEK DO LUDZI

WYZNAWANE WARTOŚCI

Napisz charakterystykę porównawczą Witolda i Zygmunta.

MEZALIANS I JEGO KONSEKWENCJE

15

Jan i Cecylia

Justyna Orzelska i Jan Bohatyrowicz

Marta Korczyńska i Anzelm Bohatyrowicz

W IMIĘ MIŁOŚCI

16

ZADANIA DO TEKSTU 1

ZADANIA DO TEKSTU 2

ZADANIA PODSUMOWUJĄCE

HISTORIA ZATOCZYŁA KOŁO

17

EMILIA KORCZYŃSKA

JUSTYNA ORZELSKA

MARTA KORCZYŃSKA

CECYLIA- PROTOPLASTKA RODU BOHATYROWICZÓW

ZYGMUNT CZY JAN?

18

Justyna miała romans z Zygmuntem Korczyńskim. W jakiej sytuacji postawiłoby bohaterkę kontynuowanie tego związku? Jaki świat wartości prezentują Zygmunt i Jan? Jakie konsekwencje poniesie Justyna wiążąc się z którymś z nich?

JAN BOHATYROWICZ

ZYGMUNT KORCZYŃSKI

DWA MODELE PATRIOTYZMU - PRACA I WALKA

16

JAN I CECYLIA

17

POWSTAŃCZA MOGIŁA

18

WPŁYW POWSTANIA NA BOHATERÓW

19

wpływ powstania na losy Bohatyrowiczów

wpływ powstania na losy rodu Korczyńskich

stosunek młodego pokolenia do powstania

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ!