Wiatry na Ziemi

Wiatry na Ziemi

Wykonała: Emilia Piszczatowska kl. 1GN

Wiatr to poziomy ruch powietrza wynikający z różnicy ciśnienia. Istnieją różne rodzaje wiatrów: stałe, okresowo-zmienne, a także lokalne (w tym górskie). Część z nich to skutek ogólnej cyrkulacji atmosfery, inne wynikają z ukształtowania powierzchni lub czynników lokalnych.

Wiatry stałe

Wiatry stałe są skutkiem globalnej cyrkulacji atmosferycznej w komórce Hadleya. Zaliczamy do nich wiatry: • pasat – wiatr wschodni (a dokładniej północno-wschodni i południowo-wschodni w zależności od półkuli) wiejący ze zwrotników w kierunku równika; • antypasat – wiatr zachodni dający początek pasatowi, będący strumieniem ciepłego powietrza na wysokości około 3000 m.n.p.m. wiejący od równika w kierunku zwrotników.

Schemat cyrkulacji pasatowej

Wiatry okresowo (sezonowo) zmienne

Niektóre wiatry zmieniają się w rytmie rocznym lub dobowym. Należą do nich: monsun – wiatr w Azji południowej i południowo-wschodniej, zmienny w rytmie rocznym. Latem jest wiatrem wiejącym od strony oceanu w kierunku lądu, zimą od strony lądu w kierunku oceanu. Występuje monsun letni i monsun zimowy. Czynnikiem powodującym cyrkulację monsunową jest różnica w nagrzewaniu lądu i oceanu.

Monsum letni- schemat powstawania

Latem (szczyt w okresie czerwiec-sierpień) ląd nagrzewa się szybciej niż woda. Prowadzi to do powstawania różnicy temperatury – cieplejszej Azji i chłodniejszego Oceanu Indyjskiego. Ciepłe powietrze nad Azją unosi się, zmniejszając nacisk powietrza na teren, co powoduje powstawanie niżu. W tym samym czasie chłodniejsze powietrze zalega nad Ocean, zwiększając nacisk i tworząc wyż. Aby wyrównać różnice ciśnienia z nad Oceanu w kierunku Azji (z wyżu do niżu) wieje wiatr (monsun letni), który przynosi ze sobą wilgoć znad Oceanu. Prowadzi to do powstawania olbrzymich opadów deszczu nad Azją.

Monsum zimowy - schemat powstawania

Zimą (szczyt w okresie grudzień-luty) ląd wychładza się szybciej niż woda. Prowadzi to do powstawania różnicy temperatury – cieplejszego Oceanu Indyjskiego i chłodniejszej Azji. Ciepłe powietrze nad Oceanem unosi się, zmniejszając nacisk powietrza na teren co powoduje powstawanie niżu. W tym samym czasie chłodniejsze powietrze zalega nad Azją, zwiększając nacisk i tworząc wyż. Aby wyrównać różnice ciśnienia z nad Azji w kierunku Oceanu (z wyżu do niżu) wieje wiatr (monsun zimowy). Nad Azją nie ma wilgoci i nie występują opady. Prowadzi to do długiego okresu suszy w Azji.

Monsun letni i zimowy w Azji południowej

Bryza – jest wiatrem o mechanizmie powstawania zbliżonym do monsunowego, jednak w skali mikro (ogranicza się wyłącznie do strefy przybrzeżnej) oraz w rytmie dobowym – dnia i nocy. Występuje bryza dzienna i bryza nocna. Podobnie jak w przypadku monsunu, powstawanie bryzy jest spowodowane różnicą w nagrzewaniu lądu i morza.

Schemat powstawania bryzy

Bryza dzienna (morska) – ląd nagrzewa się szybciej niż woda. Nad lądem unosi się ciepłe i gorące powietrze (powstaje niż), natomiast nad morzem zalega chłodniejsze i cięższe powietrze – powstaje wyż. Wiatr wieje z nad morza w kierunku lądu. Bryza nocna (lądowa) – ląd wychładza się szybciej niż woda. Nad lądem zalega chłodne i ciężkie powietrze – powstaje wyżej. Nad wodą unosi się lżejsze i cieplejsze powietrze – powstaje niż. Wiatr wieje z nad lądu w kierunku morza

Wiatr górski i wiatr dolinny – to lokalne wiatry występujące na zboczach gór, będące efektem różnicy temperatur stoków i doliny górskiej w ciągu dnia i w nocy.

Wiatr dolinny powstaje w ciągu dnia przy bezchmurnej pogodzie. Powietrze na górskich stokach intensywnie się nagrzewa i unosi. Na jego miejsce napływa chłodniejsze powietrze zalegające na dnie doliny górskiej. Wiatr górski powstaje w ciągu nocy przy bezchmurnej pogodzie. Ciężkie wychłodzone powietrze zalegające na górskich stokach spływa w dół zgodnie z siłą grawitacji, wypychając cieplejsze powietrze z dna doliny ku górze.

Wiatry lokalne (zmienne nieregularnie)

Pozostałe spośród istotnych wiatrów mają charakter lokalny i nieregularny rytm zmian. Zaliczamy do nich: • Fen – ciepły, suchy i porywisty wiatr górski, występujący po zawietrznej stronie wzniesienia. Wiatr nosi różne lokalne nazwy, np. w polskich Tatrach nazywa się go Halnym.

Mechanizm powstawania Fenu

Wiatr typu Bora – to zimny, suchy i porywisty wiatr na obszarach gdzie obszary wysoko położone sąsiadują bezpośrednio z dużym zbiornikiem wodnym, najczęściej morzem lub oceanem, rzadziej jeziorem.

Schemat powstawania wiatru Bora

Bora powstaje zimą, gdy nad lądem zalega masa silnie wychłodzonego powietrza i tworzy się rozległy ośrodek wyżowy, a powietrze nad sąsiadującym zbiornikiem wodnym jest cieplejsze – powstaje ośrodek niżowy. Masy powietrza napotykają przeszkodę górską, wznoszą się, a następnie gwałtownie opadają jako suchy, zimny i porywisty wiatr w kierunku zbiornika. Bora występuje głównie na chorwackim wybrzeżu Morza Adriatyckiego. Inne znane nazwy to Mistral (Francja – wybrzeże Morza Śródziemnego), czy Helm w Wielkiej Brytanii (wybrzeże Morza Irlandzkiego).

Wiatr lodowcowy (katabatyczny) – to nietypowy wiatr występujący wyłącznie na obszarach dużego zlodzenia, zwłaszcza na Antarktydzie, w mniejszym stopniu na Grenlandii, Islandii czy na dużych lodowcach górskich. Szczególnie odczuwalny jest na lodowcach szelfowych.

Mechanizm powstawania wiatru lodowcowego

Co by było, gdyby nie było wiatru?

Dziękuję za uwagę!