kl. 7 Ziemie polskie przed powstaniem styczniowym

Ziemie polskie przed powstaniem styczniowym

start

Cele lekcji

1. Praca organiczna 2. Zabór austriacki po Wiośnie Ludów 3. Odwilż posewastopolska 4. „Czerwoni” i „Biali” 5. Przyczyny powstania styczniowego 6. „Rewolucja moralna”w Królestwie Polskim

pojęcia: praca organiczna, : „czerwoni”, „biali”, autonomia, modernizacja, Bazar, odwilż (wiosna) posewastopolska, „rewolucja moralna” – daty: manifestacji patriotycznych w Królestwie Polskim (1861) mianowania Aleksandra Wielopolskiego dyrektorem Komisji Wyznań i Oświecenia Publicznego (1861), wprowadzenia stanu wojennego w Królestwie Polskim (1861), powstania Bazaru (1841), założenia Towarzystwa Rolniczego (1858) – postacie: Karola Marcinkowskiego, Hipolita Cegielskiego, Dezyderego Chłapowskiego, Aleksandra II, Jarosława Dąbrowskiego, Aleksandra Wielopolskiego, Andrzeja Zamoyskiego, Leopolda Kronenberga, Agenora Gołuchowskiego

Praca organiczna

01

01 Text

W związku z tym zaapelowali do ludzi: "bogaćcie się" i sformułowali liberalne hasło "rozumnego egoizmu". Sądzili, że należy pomnażać osobisty majątek, a przy tym tworzyć miejsca pracy dla uboższych.

Praca organiczna, czyli działanie na rzecz rozwoju gospodarczego ludności z ziem polskich. Organicznicy uważali, że społeczeństwo przypomina żywy organizm - tak jak dla właściwego funkcjonowania organizmu niezbędne jest zdrowie wszystkich organów, tak dla dobra społeczeństwa potrzebny jest równomierny rozwój wszystkich jego warstw i dziedzin życia.

02

działacze pracy organicznej w Wielkopolsce:

02 Text

Dezydery Chłapowski – propagował nowoczesne sposoby uprawy roli by unowocześnić rolnictwo i podnieść wydajność, Karol Marcinkowski – współzałożyciel hotelu Bazar i Towarzystwa Naukowej Pomocy, które udzielało stypendia na naukę ubogim, zdolnym Polakom, Hipolit Cegielski – wybudował pierwszą polską fabrykę maszyn rolniczych w Poznaniu.

view more

02

Zabór austriacki po Wiośnie Ludów

02 Text

a) początkowo nasilono germanizację – język niemiecki był językiem obowiązkowym w szkołach i urzędach, b) Agenor Gołuchowski –namiestnik Galicji od 1849 r. rozpoczął proces polonizacji urzędów – powierzanie urzędów Polakom, c) rozwój kulturalny i naukowy Krakowa i Lwowa.

03

Sytuacja w Królestwie Polskim na początku lat 60. XIX wieku

03

Ziemie Królestwa Polskiego po powstaniu listopadowym przechodziły okres ożywienia gospodarczego. Rozwijało się głównie rolnictwo i przemysł, a spowodowane było to zniesieniem granicy celnej z Rosją, która blokowała możliwość eksportu na rosyjski rynek polskim producentom.​ W wyniku klęski Rosji w wojnie krymskiej (w latach 1853-1856) nastąpiło złagodzenie carskiego samodzierżawia. Nowy car Aleksander II Romanow nie prowadził już tak represyjnej polityki jak jego ojciec – Mikołaj I, co przyczyniło się do liberalizacji polityki caratu wobec Królestwa Polskiego.

01 Section

Odwilż posewastopolska

a) po przegranej wojnie krymskiej car Aleksander II zaczął przeprowadzać reformy w Rosji: Zniesiono poddaństwo chłopów, zreformowano sądownictwo i administrację. Reformy te nazwano odwilżą posewastopolską. b) w Królestwie Polskim car w ramach odwilży posewastopolskiej: ogłosił amnestię dla więźniów politycznych, pozwolił na otwarcie Akademii Medyko – Chirurgicznej i Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, zgodził się na utworzenie Towarzystwa Rolniczego. c)Polacy liczyli na ustępstwa polityczne wobec narodu polskiego i autonomię. Car nie zgadzał się jednak na jakiekolwiek ustępstwa polityczne.

Amnestia i założenie Towarzystwa Rolniczego​

W maju roku 1856 roku Aleksander II ogłosił amnestię, dzięki czemu do Królestwa mogła powrócić duża część zesłanych na Sybir Polaków. Władze rosyjskie wyraziły ponadto zgodę na założenie Towarzystwa Rolniczego - pierwszej legalnej (od upadku powstania listopadowego) polskiej organizacji w Królestwie, której prezesem został hr. Andrzej Zamoyski. Członkowie ​Towarzystwa starali się o podniesienie​dochodowości polskiego rolnictwa, ​wprowadzenie oświaty wśród chłopów i ​opowiadali się za stopniowym ​odchodzeniem od pańszczyzny.

Manifestacje patriotyczne​

Do wzrostu patriotycznych nastrojów pośród Polaków (głównie ludzi młodych i inteligencji) przyczyniła się przede wszystkim częściowa liberalizacja życia w Rosji. Zaczęto zawiązywać tajne organizacje niepodległościowe, które snuły nawet plany o wybuchu nowego powstania.​Przejawem nastrojów patriotycznych były manifestacje w Warszawie, których celem było upamiętnianie ważnych wydarzeń takich jak np. wybuch powstania listopadowego oraz przedstawienie żądań swobód narodowych i obywatelskich.

Manifestacja na Krakowskim Przedmieściu i jej konsekwencje​

W lutym 1861 roku podczas manifestacji na Krakowskim Przedmieściu wojsko carskie zabiło pięciu demonstrantów, których pogrzeb przerodził się w następną wielką demonstrację. Nad jej przebiegiem czuwali przedstawiciele Delegacji Miejskiej, w której skład wchodzili umiarkowani patrioci, reprezentujący różne grupy społeczne. Delegacja Miejska miała na celu wymuszenie reform na Aleksandrze II i odzyskanie autonomii przez Królestwo Polskie.

Biali i Czerwoni ​

Obozy polityczne przed wybuchem powstania styczniowego.

Biali

Czerwoni

Program– byli przeciwni powstaniu. Uważali, że wybuch powstania będzie możliwy gdy społeczeństwo będzie do tego przygotowane, co będzie możliwe dopiero w przyszłości. Byli zwolennikami pracy organicznej. Na czele stałaDyrekcja Krajowa Przywódcy: Leopold Kronenberg, Andrzej Zamoyski

Program–dążyli do obalenia cara i wywołania ogólnonarodowego powstania, które doprowadzi do odzyskania niepodległości. Na czele stał Komitet Miejski później przekształcony w Komitet Centralny Narodowy Przywódca: Jarosław Dąbrowski

Reformy Wielopolskiego​

Władze rosyjskie na podstawie ugody z marca 1861 r. zgodziły się na utworzenie organów administracji rządowej Królestwa Polskiego, którym przewodniczyć mieli Polacy. Naczelnikiem Rządu Cywilnego został polski arystokrata - Aleksander Wielopolski, który przeszedł na ugodę wobec zaborców pod wpływem rabacji galicyjskiej. Wielopolski uważał, że tylko dzięki lojalności wobec cara i Rosji będzie można na drodze powolnych reform stworzyć najbardziej korzystną dla Królestwa Polskiego sytuację. Stopniowo zaczął obsadzać nową administrację Polakami, pozbawiając stanowisk Rosjan oraz zadbał o zwiększenie liczby szkół, w których wykładało się po polsku. Jednymi z kolejnych wielu osiągnięć Aleksandra Wielopolskiego było otwarcie w Warszawie Szkoły Głównej (która stała się „kuźnią” patriotycznej młodzieży), wydanie dekretu o likwidacji przestarzałej pańszczyzny oraz zrównanie w prawach Żydów z pozostałym społeczeństwem.

w marcu 1861 r. Aleksander Wielopolski został dyrektorem Komisji Wyznań i Ocalenia Publicznego by załagodzić sytuację. Hrabia był przeciwny działalności konspiracyjnej. Uważał, że tylko lojalności wobec cara Polacy mogą zyskać autonomię. W manifestacji na Placu Zamkowym w Warszawie 8.04.1861 r. zginęło ponad 100 osób. Manifestacje przeniosły się do kościołów. W krótkim czasie kościoły zamknięto. Ogłoszono żałobę narodową – patrioci ubierali na czarno, śpiewano pieśni narodowe. W Królestwie Polskim wprowadzono stan wojenny – październik 1861 r.

Branka i wybuch powstania styczniowego​

Aleksander Wielopolski obawiając się kolejnej fali rozruchów podjął zgubną w skutkach decyzję. Z jego inspiracji władze rosyjskie, aby przerzedzić szeregi spiskowców zarządziły pobór (brankę) do armii carskiej. W tej sytuacji Komitet Centralny Narodowy (przemianowany na Tymczasowy Rząd Narodowy) ogłosił w nocy 22 stycznia 1863 roku manifest nawołujący wszystkich rodaków do podjęcia walki, a tym samym do wybuchu powstania.​

06

Watch

rewolucja moralna w Królestwie Polskim

Patriotyczne przebudzenie dało się odczuć w Warszawie. Pogrzeb generałowej Sowińskiej – wdowie po bohaterskim obrońcy Woli z 1831 roku – przerodził się w czerwcu 1860 roku w wielotysięczną, patriotyczną manifestację młodzieży, pierwszą od trzydziestu lat. Kilka miesięcy później, podczas wizyty, rosyjskiego cara witały puste ulice, a śród ludzi krążyły ulotki i anegdoty. „

Margrabia Wielopolski Przemysław Gintrowski

Dziękuję