Dziady - wina i kara

Wina, kara i nauka moralna w "Dziadach" cz. II Adama Mickiewicza

B. Grabiec

osądzić ziemskie życie...

W II części "Dziadów" Adam Mickiewicz ujął problem winy i kary zgodnie z wierzeniami ludowymi. W utworze pojawiają siętrzy kategorie duchów.W zależności od ciążących na nich win, są to duchy lekkie, pośrednie i cieżkie. Każda z przywołanych zjaw przekazuje żyjącym jakąś naukę moralną, dotyczącą życia doczesnego i wiecznego. Kara, jaką ponoszą owe dusze, została im przypisana przez autora, zgodnie z ludowymi przekonaniami. Mickiewicz nie odwołuje się do wykładni prawa kościelnego, ale do wierzeń prostych ludzi.

Duchy lekkie - aniołki

01

Przeczytajmy fragment"Dziadów". Do karty pracy wpisz następujące informacje:

• Czynności wykonywane przy wywoływaniu duchów lekkich;
• Zaklęcia przywołujące duchy;
• Rodzaj winy i kary
• Prośby duchów lekkich
• Prawdy moralne/pouczenie

02

Duch ciężki - widmo złego pana

• Czynności wykonywane przy wywoływaniu ducha ciężkiego;
• Zaklęcia przywołujące duch;
• Rodzaj winy i kary
• Prośby
• Prawdy moralne

Duch pośredni - dziewczyna

03

• Czynności wykonywane przy wywoływaniu ducha pośredniego;
• Zaklęcia przywołujące ducha
• Rodzaj kary
• Prośby
• Prawdy moralne

Symboliczne znaczenie darów, o które proszą zjawy:ziarna gorczycy – symbol cierpienia, namiastka trosk, goryczy,woda i pszenica (chleb) – symbol podstawowego pożywienia, życia.przyciągnięcie do ziemi – poczucie realności życia, przeżywanie go z jego troskami i radościami.

Ziemskie życie zmarłych zostaje osądzone według surowych ludowych kryteriów moralnych. Winą jest nie tylko okrucieństwo wobec ludzi, lecz także dziecięce życie bez zmartwień i zabawa uczuciami innych osób. Z przestróg duchów (powtarzanych przez chór) wyłania się koncepcja człowieczeństwa, zgodnie z którą nie wystarczy żyć bezgrzesznie i mieć czyste sumienie – trzeba jeszcze podejmować ciężar obowiązków, pracować i cierpieć. Na ziemi nie wolno krzywdzić nikogo, ale nie można też żyć w oderwaniu od ludzi, w świecie marzeń, bez pożytku dla innych. Trzeba doświadczyć wszystkiego, co ludzkie, i po ludzku traktować innych.

Nie ma winy bez kary.

Pełnię człowieczeństwa może osiągnąć ten, kto: • pozna wszystkie przejawy życia, zarówno troskę, ból, gorycz, cierpienie, smutek, jak i radość, zadowolenie, szczęście, • choć w części poświęci życie potrzebującym pomocy, będzie przejawiał troskę o drugiego człowieka, uznawał godność ludzką, a dobro człowieka będzie traktować jako najwyższą wartość, • odwzajemni ludzkie uczucie, obdarzy kogoś miłością.

"Dziady" - inspiracją muzyczną...

Zadanie domowe

Stwórz Kodeks Nauk Moralnych. W tym celu zapisz w wyznaczonych miejscach poszczególne przestrogi wypowiadane przez duchy obecne na dziadach. Rozwiń każdą z nich, podając w formie zdań rozkazujących po trzy zalecenia, jak należy ̋żyç, aby po śmierci trafić do nieba.