Aforyzmy Leca

"Złośliwy liryk i czuły szyderca", czyli Stanisław Jerzy Lec i świat jego utworów - "Myśli nieuczesane".

Przepiszcie temat do zeszytu.

Uważnie przeczytajcie notatkę biograficzną

STANISŁAW JERZY LEC (1909–1966) – poeta, satyryk, twórca najsłynniejszych polskich aforyzmów. Naprawdę nazywał się Stanisław Jerzy de Tusch-Letz, był synem barona i pochodził ze spolonizowanej rodziny żydowskiej, która otrzymała szlachectwo od Habsburgów.Życiorys miał dziwny i ciekawy. Dzieciństwo spędził w Wiedniu, następnie mieszkał we Lwowie i kilka lat w Warszawie. Mimo szlacheckiego pochodzenia od wczesnej młodości sympatyzował z komunizmem, pisał do lewicowych gazet.Z radością przyjął wkroczenie Sowietów do Lwowa w 1939 roku, chwalił Stalina. Uwięziony przez hitlerowców, uciekł z niewoliw niemieckim mundurze. Działał w konspiracji PPR, walczyłw partyzantce GL/AL, był oficerem wojska polskiego zorganizowanego przez komunistów (LWP). Po wojnie został urzędnikiem polskiej ambasady w Wiedniu, na dwa lata wyemigrował do Izraela, potem wrócił do Warszawy i tam osiadł. Przez kilka lat władze komunistyczne nie chciały publikować jego wierszy i aforyzmów. Najsłynniejsze zbiory krótkich, zaskakujących wierszyków Leca to Myśli nieuczesanei Myśli nieuczesane nowe.

Obejrzyj film „Myśli nieuczesane” o autorze, zrealizowany przez Katarzynę Latos

Jaki obraz człowiekai artysty wyłania sięz filmui notki biograficznej? Przygotujcie notatkę w dowolnej formie (zgromadźcie jak najwięcej ciekawych informacji).

Aforyzm - zwięzłe, błyskotliwe, trafne (nie zawsze wyrażone wprost) sformułowanie jakiejś prawdy o życiu, świecie, człowieku (prawdy filozoficznej, moralnej, psychologicznej)

Aforyzm

Złota myśl

Maksyma

Sentencja

Jak czytać myśli nieuczesane? Wskazówki interpretacyjne.

Przede wszystkim – czytać uważnie i wielokrotnie każdą z nich. Są to bowiem błyskotliwe, przemyślane, precyzyjnie ułożone konstrukcje zdaniowe, które wymagają od czytelnika spostrzegawczości, umiejętności kojarzenia i niekonwencjonalnego myślenia.

Słowniczek pojęć

1. kontrast

2. ironia

Żeby poradzić sobie z interpretacją aforyzmów Leca, musisz sprawnie posługiwać się kilkoma pojęciami. Przeczytaj o nich, zapisz je w zeszycie i spróbuj zrozumieć.

Market

5. paradoks

4. pytanie retoryczne

3.metafora

Jak się mierzyć z interpretacją aforyzmów? Jak je czytać? Jak szukać ukrytych sensów?

Otyli żyją krócej. Ale jedzą dłużej.

Żart językowy, zestawienie oparte na kontraście słów krócej i dłużej. Pierwsze zdanie to od dawna obecna w języku potocznym przestroga, po której następuje – nieco zaskakujące – osłabienie jej grozy przez podkreślenie rozmiaru przyjemności. Wynikałoby z tego, że otyli mają w życiu więcej radości, jeśli jest nią samo jedzenie.Z drugiej jednak strony mają mniej czasu na życie. Zapewne z tego aforyzmu można wysnuć jeszcze kilka innych wniosków…

Nieznajomość prawa nie zwalnia od odpowiedzialności. Ale znajomość często.

W tym zestawieniu dwóch wypowiedzeń odczuwamy pewną sprzeczność. Pierwszy człon jest prawniczą sentencją, która weszła do języka potocznego. Znaczy tyle, że nie możemy uniknąć kary za przestępstwo czy wykroczenie, gdy tłumaczymy się nieznajomością przepisów prawa. A – gdy dobrze je znamy – możemy? Tak! O tym właśnie mówi drugi człon zestawienia: ktoś, kto świetnie zna przepisy, umie je omijać, wykorzystywać luki prawne. Potrafiwięc uniknąć odpowiedzialności, czyli kary. Tak nie powinno być, to paradoksalne, niedorzeczne!

Sumienie miał czyste. Nieużywane.

Zestawienie dwóch słów - czyste i nieużywane daje ciekawy efekt, ponieważ czyste sumienie oznacza takie sumienie, które zawsze jestprzez człowieka używane i brane pod uwagę - pozwala rozsądzić, co jest dobre, a co złe; sprawia, że potrafimy dostrzec w drugiej osobie CZŁOWIEKA - pomóc mu, poprowadzić, wskazać drogę, zlitować się nad nim. Jeśeli sumienie nie używamy, to tak, jakbyśmy go w ogóle nie posiadali.

Spróbujcie samodzielnie zinterpretować dwa aforyzmy.

Korzystajcie z pytań - wskazówek, które umieszczone są na slajdach.

I jak tu nie być optymistą, gdy moi wrogowie okazali się takimi świniami, jak przewidywałem.

Pytania - wskazówki: Czy w sytuacji, w której nasze przypuszczenia się potwierdzają, powinniśmy się cieszyć z posiadanej zdolności przewidywania? Co jednak czujemy, gdy przewidujemy zły rozwój wypadków i on się zawsze realizuje? Dostrzegacie tu ironię?

Do głębokiej myśli trzeba się wspiąć.

Pytania - wskazówki: Czym jest GŁĘBOKA myśl? Co oznacza ta "głębia" myśli? Po czym można się wspinać? Jak, metaforycznie, możemy rozumieć tę czynność w kontekście próby odnalezienia/ sformułowania głębokiej myśli? Dostrzegacie tu pewną grę słów?

Wspinanie

Głębia

Podsumowanie

Aforyzmy mają antyczny rodowód. Stanowią popularną formę rozważańo charakterze filozoficzno – refleksyjno – społeczno – obyczajowym.

Utwory Stanisława Jerzego Leca zaskakują:- błyskotliwością kompozycji;- oryginalnością w ujęciu opisywanego zjawiska;- dosadnym i ironicznym językiem wypowiedzi;- doskonałą znajomością ludzkiej kondycji psychicznej;- dowcipem słownym i grą słów.