Ewolucja i jej dowody

Ewolucja i jej dowody

Małgorzata Murawińska

Zastanawialiście się, ile gatunków roślin i zwierząt żyje na naszej planecie?

https://www.crazynauka.pl/trudno-sobie-wyobrazic-ze-na-swiecie-jest-az-tyle-gatunkow/

Szacuje się, że do dziś opisano około 2 mln zwierząt i roślin na Ziemi, ale lista nie jest skończona.

Mimo OGROMNEJ różnorodności zwierząt okazuje się, że wszystkie organizmy wywodzą się od wspólnego praprzodka

Ewolucja to proces stopniowych, ciągłych zmian organizmów prowadzący do powstania nowych gatunków

https://graphicriver.net/item/human-evolution-infographics/21845626

https://www.livescience.com/474-controversy-evolution-works.html

Karol Darwin

urodził się 12 lutego 1809 roku, angielski przyrodnik, botanik, geolog, autor teorii ewolucji. Jeden z najsłynniejszych biologów na świecie zasłynął zwłaszcza opublikowaną w 1859 roku książką "O powstawaniu gatunków drogą doboru naturalnego, czyli zachowanie uprzywilejowanych ras w walce o przeżycie". Karol Darwin uważany jest za ojca teorii EWOLUCJI.

Ewolucje potwierdzają bezpośrednie oraz pośrednie dowody. Pochodzą one z różnych dziedzin nauki, mi.in. paleontologii, anatomii oraz genetyki.

BEZPOŚREDNIE DOWODY EWOLUCJI – SKAMIENIAŁOŚCI

Skamieniałości - zachowane fragmenty organizmów, które żyły w przeszłości. Inną formą skamieniałości są odciski liści, kory, piór, tropów zwierząt, które najpierw zostały odbite w miękkim podłożu, a potem wypełnione skałą, która szybko uległa zestaleniu.

Paleontologia - dziedzina biologii badająca organizmy na podstawie skamieniałości

Odciski trylobitów

Rekonstrukcja trylobita

https://epodreczniki.pl/a/ewolucja-i-jej-dowody/D12tUQRtk

BEZPOŚREDNIE DOWODY EWOLUCJI – SKAMIENIAŁOŚCI

Szkielet mamuta

Odcisk liścia paproci w węglu

BEZPOŚREDNIE DOWODY EWOLUCJI – SKAMIENIAŁOŚCI

Jak powstaje skamieniałość?

warunki beztlenowe: martwy organizm zostaje przykryty warstwą piasku lub gliny -> tkanki wysycają się solami mineralnymi, np. węglanem wapnia -> tkanki twardnieją -> skała

Wypreparowana muszla jurajskiego amonita z rodzaju Perisphinctes, pochodzącego z Jury Krakowsko-Częstochowskiej.

https://zywaplaneta.pl/skamienialosci/amonity/

BEZPOŚREDNIE DOWODY EWOLUCJI – OGNIWA POŚREDNIE (FORMY PRZEJŚCIOWE)

Sejmuria - organizm łączący cechy płazie i gadzie

Ichtiostega – forma pośrednia między rybami a płazami

Formy przejściowe między gadami a ptakami – praptak - Archeopteryks

https://matura100procent.pl/ewolucja-formy-przejsciowe-kregowcow

BEZPOŚREDNIE DOWODY EWOLUCJI – RELIKTY

Relikty tzw. żywe skamieniałości to organizmy, które żyją współcześnie, ale budową bardzo przypominają swoich dawno wymarłych przodków.

Puls życia 8, Nowa Era

POŚREDNIE DOWODY EWOLUCJI - JEDNOŚĆ BUDOWY I FUNKCJONOWANIA

• organizmy zbudowane z takich samych związków organicznych
• porównywanie sekwencji nukleotydów w DNA różnych gatunków pozwala z dużym prawdopodobieństwem ustalić ich pokrewieństwo – im mniej różnic, tym bliżej spokrewnione organizmy
• Badania z zakresu embriologii wskazują, że w kolejnych etapach rozwoju zarodkowego i płodowego kręgowców zarodki organizmów przypominają swoich najdalszych przodków. Na przykład zarodek człowieka ma przez krótki czas szczeliny skrzelowe i zewnętrzny ogon.

POŚREDNIE DOWODY EWOLUCJI – NARZĄDY SZCZĄTKOWE

Narząd szczątkowy – narząd o uproszczonej budowie, który zatracił swoją funkcję w organizmie. Jest pozostałością po ewolucyjnych przodkach.

Kość ogonowa

Zęby mądrości

Mięśnie poruszające małżowiną uszną

Zęby mądrości (tzw. ósemki) wyrastają jako ostatnie i nie mają nic wspólnego z inteligencją. Ich nazwa wzięła się raczej stąd, że wyrastają między 17 a 26 rokiem życia (czasem nawet w wieku 40 lat), czyli okresie, kiedy człowiek zdołał już nabyć nieco mądrości życiowej. Zęby mądrości są narządem szczątkowym. Były niezbędne dla naszych odległych przodków, którzy nie stosowali cieplnej obróbki pokarmów. U ludzi współczesnych, jedzących na ogół miękkie pokarmy niewymagające długiego żucia, szczęka i żuchwa uległy skróceniu

Kość ogonowa - końcowy odcinek kręgosłupa człowieka; składa się z 3-4 zrośniętych ze sobą kręgów

POŚREDNIE DOWODY EWOLUCJI – GEOGRAFICZNE ROZMIESZCZENIE GATUNKÓW

Możemy przyjąć, że gatunki blisko spokrewnione ze sobą żyją na sąsiadujących obszarach, natomiast te daleko spokrewnione – daleko od siebie, np. na różnych kontynentach

https://zwierzetainformacje.pl/category/zwierzeta-wedlug-kontynentow

POŚREDNIE DOWODY EWOLUCJI – PODOBIEŃSTWO W BUDOWIE I POCHODZENIU = HOMOLOGIA

Narządy homologiczne mają wspólne pochodzenie i podobną budowę wewnętrzną. Mogą być przystosowane do pełnienia różnych funkcji – np. kończyny kręgowców.

Wspólne pochodzenie -->taki sam plan budowy

Przykłady: serce gada i serce ptaka; ciernie kaktusa i wąsy czepne grochu; ludzka ręka i przednia kończyna kota

https://epodreczniki.pl/a/ewolucja-i-jej-dowody/D12tUQRtk

https://biomedica.edu.pl/wp-content/uploads/2019/08/BIOLOGIA-zbior-zadan-matura-2018-tom-3-DEMO.pdf

POŚREDNIE DOWODY EWOLUCJI – ANALOGIA

Narządy analogiczne zostały wykształcone niezależnie od siebie, w wyniku podobnych warunków środowiskowych, więc ich pochodzenie i budowa wewnętrzna są różne.

Przykłady: skrzydła owadów i skrzydła ptaków, oko głowonogów i oko kręgowców

https://epodreczniki.pl/a/ewolucja-i-jej-dowody/D12tUQRtk

https://biomedica.edu.pl/wp-content/uploads/2019/08/BIOLOGIA-zbior-zadan-matura-2018-tom-3-DEMO.pdf

Notatka:

1. Ewolucja - proces stopniowych i powolnych zmian świata żywego, w wyniku których jedne formy organizmów przekształcają się w inne

2. Dowody ewolucji dzielimy na dowody bezpośrednie i pośrednie.

a. Dowody bezpośrednie to skamieniałości, ogniwa pośrednie i relikty.

b. Dowody pośrednie to jedność w budowie i funkcjonowaniu, narządy szczątkowe, rozmieszczenie gatunków na Ziemi, struktury homologiczne i analogiczne a także dane biochemiczne i genetyczne.

Sprawdź się!