Islandia

Islandia-wyspa wulkanów i trzęsień ziemi.

START

NaCoBeZU

• ·Czym jest litosfera,
• · różnica między magmą a lawą,
• · nazwy płyt litosfery i ich położenie,
• · skutki ruchu płyt litosfery,
• · atrakcje turystyczne Islandii.

Na pewno, oglądając wiadomości telewizyjne, słyszałeś informacje o wybuchach wulkanów i trzęsienach ziemi. Gdy mówi się o Europie, dotyczy to najczęściej Grecji, Włoch albo Islandii - wyspy, która leży na Oceanie Atlantyckim. Dziś dowiesz się, czym sa wulkany i dlaczego występują tylko na niektórych obszarach. Dowiesz się również dlaczego ziemia się trzesie. Wyruszmy więc pod powierzchnię naszej planety.

Czym są płyty litosfery?

Litosfera - to zewnętrzna, sztywna, zbudowana ze skał powłoka Ziemi.Ma grubość kilkudziesięcu kilometrów.

Powierzchnia naszej planety nie jest jednolita i nieruchoma.Składa się ona z ogromnych fragmentów, które nazywamy płytami litosfery.

Pod litosferą temperatura jest tak wysoka, że znajdujące się tam skały są w formie gęstej cieczy - magmy.Przemieszcza się ona i formuje różne strumienie. Płyną one w różnych kierunkach i powoduje to ruch unoszących się na niej płyt litosfery. Odbywa się on bardzo wolno - około kilku centymetrów rocznie.

Płyty litosfery moga się ze sobą zderzać. W takim przypadku zazwyczaj jedna z płyt podsuwa sie pod drugą. Prowadzi to do wypiętrzania sie łańcuchów górskich (np.Andów w Ameryce Południowej).

Płyty litosfery moga się też od siebie odsuwać. Powstaje wtedy pęknięcie,przez które wydostaje się magma, która od momentu wydostania sie na ziemie nazywana jest lawą. W takiej właśnie strefie leży Islandia.

Położenie Islandii na granicy płyt litosfery.

Przez środek Islandii przebiega granica między rozsuwającymi sie płytami litosfery - płytą północnoamerykańską i płytą eurazjatycką.

+ info

Gdy lawa zastyga, na powierzchni tworzą się nowe skały. Zastanów się i wskaż na mapie, w których częściach Islandii występuje skały starsze, a w którch - młodsze.

Lawa, która wydostała się na powierzchnię, zastyga i tworzy nowe skały. Pokrywają one większość obszaru Islandii.

Bazalt należy do skał litych,ma czarną barwę. Powstaje on z szybko krzepnącej lawy. Większość obszaru Islandii pokryte jest tą czarną skałą, która wpływa na wyjątkowy charakter jej krajobrazu.

Dlaczego Islandia jest wyjatkową wyspą?

Położenie Islandii na granicy płyt nie jest typowe, ponieważ większość obszarów, na których dochodzi do rozsuwania się płyt, znajdują się na dnach oceanów. Jedna z takich stref ciągnie się z północy na południe na dnie Oceanu Atlantyckiego. Islandia jest jej fragmentem, który wyjątkowo wystaje ponad powierzchnię oceanu i tworzy wyspę. W związku z tym buduje ją głównie zastygła lawa, która raz po raz zasklepia pękniecia miedzy płytami litosfery.

Wulkany i gejzery Islandii

Wulkany są charakterystycznymi elementami krajobrazu Islandii.Wulkany to miejsca, w których magma i inne substancje wydostaja się na powierzchnię ziemi. Proces ten nazywamy erupcją. Niektóre erupcje bywają bardzo gwałtowne - wydobywająca się pod dużym ciśnieniem magma musi przebić się przez zastygłe skały z poprzednich erupcji.

W efekcie z wulkanu nie wypływa tylko lawa, lecz sa z niego wyrzucane również pyły i odłamki skał.

Jeżeli do erupcji dochodzi wielokrotniem może powstać góra zbudowana z produktów wybuchu wulkanu, czyli stożek wulkaniczny.

Na Islandii znajduje się około 25 czynnych wulkanów- takich, które wybuchały w ciągu ostatnich kilkuset lat. Należą donich Hekla, Laki, Ejafjallajökull i Bárðarbunga

Ciekawostka

Wybuch wulkanu eyjafjallajökull(ejafjatlajokutl) w 2010 roku spowodował powstanie ogromnej chmury pyłów, która rozprzestrzeniała sie niemal na całą Europę. To zdarzenie wymusiło kilkudniowe wstrzymanie lotóww większości krajów. Pył mógł się bowiem dostawać do silników samolotów i powodować awarie.

Obecność gorącej magmy blisko powierzchni sprawia, że na Islandii wysoką temperaturę mają również wody podziemne. W związku z tym wystepują tam gorące źródła. Należą do nich między innymi gejzery. Wyrzucają one będącą pod ciśnieniem wrzącą wodę na wysokość nawet kilkudziesięciu metrów.

Obok wulkanów, gejzerów i gorących źródeł na Islandii znajdują się też lodowce. W Islandii warto zwiedzić wnętrze wygasłego wulkanu Thrihnukagigur.

Dlaczego ziemia się trzęsie?

Płyty litosfery nie przesuwają się względem siebie płynnie,lecz skokowo.Z tego względu na położonej na ich granicy Islandii co jakiś czas dochodzi do gwałtownego przemieszczania się sztywnych skał litosfery. Towarzyszą temu drgania terenu zwane trzęsieniami ziemi. Drgania te mogą również towarzyszyć przemieszczaniu się magmy we wnętrzu wulkanu i poprzedzać jego erupcję. Trzęsienia ziemi i wulkany występują zarówno tam, gdzie płyty litosfery sie rozchodzą, jak i w miejscach, w których się zderzają.

Watch

To najważniejsze!!!

Zapraszam was na podróż :)

Czas na przypomnienie :)

Video

Zapamiętaj :)

• Źródła geotermalne wykorzystywane są przez Islandczyków do ogrzewania domów
• Do najwiekszych atrakcji turystycznych należą wulkany, gejzery,wodospady i lodowce

QUIZ

START

QUESTION 1/5

Masa skalna w postaci gorącej cieczy, znajdująca się w głębi Ziemi to:

gejzer

lawa

magma

RIGHT!

NEXT

QUESTION 2/5

Gorące źródło wyrzucające gwałtownie słup wody i pary wodnej o temperaturze 100 stopni Celsjusza to

gejzer

lawa

bazalt

RIGHT!

NEXT

QUESTION 3/5

Większość obszaru Islandii pokryta jest przez

bazalt

piasek

żwir

RIGHT!

NEXT

QUESTION 4/5

Do ogrzewania budynków i produkcji energii elektrycznej wykorzystuje się

gorącą lawę

gorące źródła

gorącą magmę

RIGHT!

NEXT

QUESTION 5/5

Litosfera to zewnętrzna, sztywna powłoka Ziemi zbudowana

z magmy

ze skał

z piasku

QUIZ LOREM IPSUM DOLOR SIT

RIGHT!

NEXT

wyniki

1/5

2/5

0/5

0 correct

1 correct

2 correct

3/5

4/5

5/5

3 correct

4 correct

5 correct

BIBLIOGRAPHY

https://odrabiamy.pl/uploads/exercise_photo/image/148131/zad.3a_s.39.png

01

http://cdn.zmescience.com/wp-content/uploads/2014/08/iceland-Bardarbunga-volcano.jpg

02

https://adventures.is/iceland/attractions/eyjafjallajokull/

03

Planeta Nowa 6

04

Gratulacje!

Na dziś to już koniec :) Na kolejnej lekcji porozmawiamy o klimacie Europy :)