Zapożyczenia w języku polskim

Zapożyczenia w języku polskim

I. Wyciszkiewicz

Słownictwo współczesnego języka tworzą:

• wyrazy rodzime - wywodzące się z języków prasłowiańkich, np. dom, ojciec, córka, ręka;
• zapożyczenia - wyrazy przejęte z innych języków, wprowadzone w związku z pojawieniem się nowych przedmiotów, zawodów, czynności, zjawisk, które nie miały polskiej nazwy, np. komputer, aerobik;
• nieustannie tworzone wyrazy zgodnie z regułami słowotwórstwa, np. komputerowy, empetrójka.

antrakt, foyer, haiku, niuans, sprint

Info

Międzynarodowy Dzień Języka Polskiego

UNESCO w 1999 roku, aby uświadomić ludziom współczesnym rolę języków ojczystych w dziejach kultury i narodu, ustanowiło Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego, który przypada na 21 lutego. Z obchodami tego święta w Polsce wiążą się dwie kampanie społeczne: „Ojczysty – dodaj do ulubionych” (zainaugurowana w 2012 roku) oraz „Język polski jest ą‑ę” (zainicjowana w 2013 roku). Akcja zwraca uwagę na znaki diakrytyczne, które są coraz rzadziej używane przez Polaków.

Info

Losy wyrazów obcych w języku polskim

Wielu ludzi często zadaje sobie pytania: „Czym we współczesnym świecie jest patriotyzm?”, „Czy postawa ta – w odniesieniu do języka ojczystego – oznacza całkowitą rezygnację z używania wyrazów obcych?”.Otóż okazuje się, że Polacy nie byliby w stanie porozumiewać się skutecznie bez możliwości korzystania z wyrazów pochodzących z innych języków. Dzieje się tak dlatego, że zapożyczenia zajmują bardzo ważne miejsce w kulturze polskiej, ponieważ przedostawały się do polszczyzny już od początków istnienia państwa polskiego.

Info

Typy zapożyczeń ze względu na sposób, w jaki przenikały do języka

bezpośrednie – przejmowane wprost z jakiegoś języka obcego,

pośrednie – przechodzące jeszcze przez inny język. Na przykład z języka arabskiego przez francuski przeszły do polszczyzny słowa gazela, szyfr, terminologię religijną przejęliśmy z łaciny za pośrednictwem czeskiego czy (rzadziej) niemieckiego: anioł, ołtarz, kościół.

Rodzaje zapożyczeń

zapożyczenia właściwe

zapożyczenia sztuczne (hybrydy)

cytaty

zapożyczenia

zapożyczenia znaczeniowe (semantyczne)

kalki językowe (zapożyczenia strukturalne)

Podział zapożyczeń ze względu na pochodzenie

Podział zapożyczeń ze względu na pochodzenie

Internacjonalizmy, czyli słownictwo międzynarodowe

Elementy językowe, które maja taką samą lub podobną formę graficzną i identyczne znaczenie w różnych językach. Najczęściej są to terminy techniczne, gramatyczne, lekarskie, chemiczne.

radio

surfing

laptop

W swojej kilkusetletniej historii język polski przyjął do swojego słownika wiele zapożyczeń z różnych języków (najczęściej z łaciny, języka czeskiego, niemieckiego, francuskiego i angielskiego). Mechanizmy zapożyczania mogły być różne. Współcześnie najwięcej wyrazów Polacy zapożyczają z języka angielskiego. Trwa dyskusja na temat uzasadnienia zapożyczania tak dużej liczby wyrazów z języków obcych. Powinniśmy być uważni, aby bezkrytycznie nie ulegać modom językowym.

Mówiąc Inaczej - kanał o tym, jak poprawnie posługiwać się językiem polskim. Wskazówek udziela Paulina Mikuła - absolwentka filologii polskiej Uniwersytetu Warszawskiego.

Ważnym zagadnieniem jest dbanie o czystość języka. Trzeba sobie zdać sprawę, że nie ma właściwie języków całkowicie pozbawionych wpływów obcych. Jak we wszystkich dziedzinach życia, tak i w tej kwestii należy więc zachować rozsądek i umiar. Jeżeli mamy do wyboru wyraz polski i obcy, starajmy się wybrać polski. Budujmy wypowiedź tak, żeby była zrozumiała dla każdego, a nie tylko dla specjalistów czy też tych, którzy znają język angielski.

Nie warto używać zapożyczeń, gdy:- istnieje polski odpowiednik danego wyrazu (np. stretching zupełnie niepotrzebnie zastępuje wyrażenie: „ćwiczenia rozciągające”), - są one niezrozumiałe dla znacznej grupy osób, - nie wiemy, jak poprawnie zapisać oraz wymówić obce słowo.

Warto używać zapożyczeń, gdy:- nie mamy polskiego odpowiednika danego słowa (np. weekend), - wyraz jest powszechnie znany i rozumiany (np. hot dog, komputer) - zapożyczenia nie sposób zastąpić jednym wyrazem – wymaga rozbudowanych definicji (np. fitness club).

ćwiczenia

ćwiczenie 1

ćwiczenie 2

ćwiczenie 3

ćwiczenie 4

ćwiczenie 5

Dziękuję za uwagę!

I. Wyciszkiewicz