Zwyczaje i tradycje świąt Bożego Narodzenia tu i tam

Świąteczne życzenia

Po francusku Joyeux Noe!

Po włosku Buon Natale!

Po polsku Wesołych Świąt!

Po portugalsku Feliz Natal

Po norwesku god jul!

W Australii Merry Christmas!

W Grecji Καλά Χριστούγεννα!

W Indiach क्रिसमस और नए साल की शुभकामनाएं... की ओर से!

W Meksyku Feliz Navidad!

W NiemczechFröhliche Weihnachten!

W Japonii クリスマスおめでとう; Merīkurisumasu!

W Ameryce Merry Christmas!

Różnorodność tradycji Świąt Bożego Narodzenia

Obchody Bożego Narodzenia w innych krajach!

Amerykanie przygotowania do świąt zaczynają wcześnie, pod koniec listopada, tuż po zakończeniu Święta Dziękczynienia. Już wtedy w większości mieszkań pojawiają się bogato dekorowane choinki i liczne ozdoby domów czy w ogrodach (figurki Mikołajów, bałwanków, reniferów) Główne uroczystości przypadają tylko i wyłącznie na 25 grudnia. W USA nie obchodzi się Wigilii, a i 26 grudnia nie jest dniem wolnym od pracy. Święta jak szybko nastają, tak szybko się kończą.

W Niemczech Boże Narodzenie trwa trzy dni: 24 grudnia -Wigilia, pierwszy dzień Świąt Boże Narodzenie i drugi dzień Świąt Bożego Narodzenia.Choinkę zwykle się zdobi na kilka godzin przed kolacją wigilijną. Sama kolacja jest dość skromna, a prawdziwa uczta odbywa się dopiero następnego dnia. W Boże Narodzenie Niemcy raczą się takimi specjałami jak pieczona gęś, dziczyzna, bakaliowy keks "Christstollen", pierniczki "Lebkuchen" i grzanym winem. *Wierzy się, że tych, którzy podczas obiadu nie najedzą się do syta, w przyszłym roku spotka wielkie nieszczęście.

Norweskie rodziny spotykają się w Wigilię przy wspólnym stole i zajadają się rozmaitymi specjałami; dorsz "lutefisk", żeberka wieprzowe "juleribbe", żeberka jagnięce "Pinnekjøtt", owsianka oraz puddingiem z migdałem "julegrøtt" – znalazca migdała będzie miał dużo szczęścia i pomyślności w kolejnym roku. Świąteczną owsianką, którą dzieci wystawiają przed drzwiami, częstuje się także Nisse – gnoma, który opiekuje się domostwem. W norweskich domach jest tradycja wypiekania aż 7 rodzajów ciastek. A piękną bożonarodzeniową atrakcją jest prawdziwe piernikowe miasteczko eksponowane w Bergen.

W Greckim domu, miejsce choinki zajmuje model statku, ozdobiony błyszczącymi lampkami. Okres świąteczny, zwany "Dodekaimero", obejmuje w Grecji dwanaście dni między wigilią, 24 grudnia, a świętem Objawienia Pańskiego "Theofania". Sama wigilia, w odróżnieniu od naszej, nie odgrywa w greckiej tradycji tak znaczącej roli. Obchodzona jest raczej poza domem i traktowana jako przygotowanie do Bożego Narodzenia. Kiedy każdy z każdym przełamie się chlebem, rozpoczyna się właściwa uczta. Na greckim bożonarodzeniowym stole królują mięsa i lokalny tradycyjny specjał mięsny "koźlina". Dodatkami do tych dań są głównie ryż, tzatziki, pierożki z kozim serem, oraz pity.

W Polsce przygotowania do Świąt Bożego Narodzenia zaczynają się już na początku grudnia; stworzenie kalendarza adwentowego, pieczenie pierniczków na choinkę i pierwsze refleksje nad wyborem prezentów. Święta obejmują trzy dni i rozpoczyna je Wigilia dnia 24, 25 i 26 grudnia. Dzień wigilijny bogaty jest w zwyczaje i przesądy. Wierzono, że posiadały one magiczną moc; Sianko pod obrusem – symbolizuje to narodzenie Jezusa w ubóstwie. Pierwsza gwiazdka – tradycyjnie rozpoczyna kolację. Jest to symboliczne nawiązanie do Gwiazdy Betlejemskiej, oznaczającej narodziny Jezusa,. Wspólna modlitwa – kolację wigilijną, w polskiej tradycji postną, rozpoczyna modlitwa i czytanie fragmentu Ewangelii wg św. Mateusza lub Łukasza, dotyczącego narodzin Jezusa. Opłatek – przełamanie opłatka i składanie życzeń z domownikami. Gest ten symbolizuje wzajemne poświecenie się jednych dla drugich i chęć dzielenia się z bliskimi owocami swojej codziennej pracy. Dzielenie się opłatkiem ma w zamyśle zbliżać i łączyć ludzi. Dodatkowe nakrycie – na stole ustawia się dodatkowe nakrycie. Jest ono symbolicznie przeznaczone dla niezapowiedzianego gościa. To także wyraz pamięci o naszych bliskich, którzy są nieobecni, którzy nie mogli dotrzeć na wieczerzę np. zza granicy. Puste nakrycie wyraża także pamięć o członku rodziny, który zmarł. Świeca wigilijna – ten zwyczaj narodził się w Holandii. Światło miało być znakiem zaproszenia do rodziny Marii i Józefa, aby Jezus narodził się w każdym domu. Oświecało więc drogę i zapraszało. Szopka – zwyczaj ustawiania z figurek sceny Bożego Narodzenia. Pozwala wyobrazić sobie miejsce narodzenia Jezusa. Świeca bożonarodzeniowa – jest najbardziej wymownym symbolem przychodzącego do nas Jezusa, a zarazem znakiem świadectwa wiary chrześcijańskiej wobec dzieci, rodziców, krewnych, przyjaciół i wszystkich odwiedzających dom. Potrawy – w zależności od regionu i tradycji rodzinnych, zestaw wigilijnych potraw jest różny, ale zwyczajowo na stole powinny znaleźć się wszystkie płody ziemi, a potraw powinno być dwanaście. Spróbowanie każdej ma zapewnić szczęście przez cały rok. Najpopularniejsze polskie potrawy to czerwony barszczyk z uszkami, zupa grzybowa, karp (ryba) pod różnymi postaciami, kutia, pierogi z kapustą i grzybami, kulebiak, kompot z suszonych owoców. Pamiętaj, że nie wszystkie potrawy są odpowiednie dla dzieci (chociażby te przygotowane z grzybów) oraz kobiet w ciąży. Choinka – jako „drzewo życia” jest symbolem chrześcijańskim – ubiera się ją w dniu, w którym wspominamy naszych pierwszych rodziców: Adama i Ewę. Wspólne kolędowanie – radosne śpiewy, w które zaangażowani są wszyscy uczestnicy wieczerzy wigilijnej. Tradycja muzykowania nie tylko wpływa na wzajemne relacje, ale też pomaga rozwijać w sobie poczucie harmonii i wyrażać emocje.

Meksykanie zaczynają świętować już 16 grudnia i przez kolejne 9 dni odbywają uroczystości przedstawiające wędrówkę Marii i Józefa do Betlejem "posadas". Każda taka procesja kończy się rodzinnym przyjęciem i niszczeniem "piniaty". Uczestnicy zabawy, którym zasłania się oczy przepaską, mają za zadanie strącić ją przy pomocy kija. 23 grudnia to tzw. Noc Rzodkiewek "Noche de los Rabanos". W mieście Oaxa odbywa się wówczas wielki konkurs rzeźb w rzodkiewkach! Symbolem Bożego Narodzenia zamiast choinki jest gwiazda betlejemska "poinsetta".

We Włoszech Boże Narodzenie są bardzo rodzinnymi świętami. Włosi mówią: „spędzaj Boże Narodzenie z rodziną, a Wielkanoc z kim chcesz”. Okres świąteczny trwa od 24 grudnia do 6 stycznia. W Wigilię spożywa się 13 dań, a są to głównie makarony pod różną postacią, z dodatkiem wykwintnych sosów i serów. Po kolacji, przy grach karcianych i tomboli oczekuje się na Pasterkę.

W Portugalii w wigilijny wieczór spotykają się całe rodziny, których członkowie zjeżdżają się z najodleglejszych zakątków kraju. Celebrują wszelkie radosne tradycje i zwyczaje, a o północy idą na pasterkę zwaną "Missa do Galo". Tradycyjnym daniem w Boże Narodzenie jest nadziewany indyk, spożywany podczas wystawnego obiadu, urządzanego najczęściej w domu seniora rodziny. Na północy Portugalii przystraja się choinki, zwane "Arvore do Natal", a w regionach, gdzie trudno zdobyć świąteczne drzewko, wykonuje się je z papierowej masy. Pod portugalskimi choinkami często stoją szopki i żłóbki "presépio". Są one charakterystycznym elementem portugalskiej tradycji.

Japończycy nie są krajem chrześcijańskim. Odsetek chrześcijan w Kraju Kwitnącej Wiśni jest niewielki, mimo to Święta Bożego Narodzenia stały się okazją do przejęcia przez Japończyków kilku zachodnich tradycji. Japończycy chętnie przyozdabiają domy, ulice i centra handlowe kolorowymi choinkami, światełkami, wizerunkami Dzieciątka Jezus czy Mikołaja, ale nieliczni Japończycy wiedzą, jakie jest ich prawdziwe znaczenie. Na świąteczny posiłek spożywa się kurczaka -z KFC 😮 oraz tort "krismasu keek". Warto zaznaczyć, że nie jest to święto typowo rodzinne. Zwykle spędza się je tylko z drugą połówką/z partnerem.

Święta we Francji są bogato zdobione, a bożonarodzeniowe symbole zastępuje się bajkowymi dekoracjami. 24 grudnia rzadko spożywa się uroczystą kolację wigilijną. Rodziny chętniej spotykają się po to, by iść wspólnie na uroczystą Pasterkę. Francuzi, składając sobie życzenia, nie łamią się opłatkiem, a wręczają sobie własnoręcznie przygotowane kartki. 25 grudnia rodziny zasiadają do wystawnego obiadu, podczas którego serwuje się regionalne specjały: owoce morza, pasztet z gęsi "foie gras", indyczka nadziewana jadalnymi kasztanami. Na deser podaje się tradycyjne ciasto "bûche de Noël". 26 grudnia jest dniem roboczym.

W Australii Święta Bożego Narodzenia przypadają na okres letni. Australijczycy balują na plaży i gromadzą się przy grillu. Spożywają lekkie dania takie jak owoce morza i sałatki. W Australii tradycyjnej choinki nie ma, a zastępuje ją "Australijski krzaczek", który dekoruje się girlandą.

W Indiach tylko chrześcijanie obchodzą święta Bożego Narodzenia. Chrześcijańskie rodziny spotykają się na Wigilii, ale bez choinki i skromnie.

Czas na prezentyi kilka słów o Mikołaju...

WŁOCHY Dopiero po zakończeniu Pasterki dzieci mogą otworzyć prezenty. Mali Włosi otrzymują prezenty także 6 stycznia, w Trzech Króli "l'Epifania". Niegrzecznym dzieciom wiedźma Befana przynosi... miotły!

AMERYKA Mikołaj "Santa Claus" przylatuje w nocy z 24 na 25 grudnia. W skarpetach zawieszonych przy kominku, zostawia drobniejsze prezenty, a większe pod choinką. Zjada też przygotowane dla niego ciasteczka, popijając szklanką mleka. Wraca do swoich latających sań, aby odwiedzić wszystkie dzieci.

JAPONIA W Japonii prezenty przynosi Święty Mikołaj. Podczas Świąt Bożego Narodzenia Japończycy z chęcią obdarowują się prezentami. Nie kładą ich jednak pod choinkami lecz w świątecznych skarpetach.

AUSTRALIA W Australii Mikołaj wygląda zupełnie inaczej...jest ubrany w strój płetwonurka i zdarza się, że przybywa na desce surfingowej 😉 Mikołaj przychodzi w wigilijną noc - wpada przez komin, zjada ciastka, popija mlekiem i wrzuca paczki do świątecznych skarpet, albo poszewek na poduszki. Podobno, gdy nie ma komina, wchodzi przez dziurkę od klucza. Prezenty rozpakowuje się w Pierwszy Dzień Świąt rano.

PORTUGALIA W Portugalii Święty Mikołaj jest on odpowiedzialny za przynoszenie prezentów wszystkim dobrze wychowanym dzieciom. W wigilię świąt Bożego Narodzenia, Mikołaj "Pai Natal" pozostawia prezent pod drzewem, w pończochach lub butach pozostawionych przy kominku.

FRANCJA Francuskim odpowiednikiem Świętego Mikołaja jest Gwiazdor "Père Noël". W przypominającym ubiór naszego Mikołaja w wigilijną noc lub w dzień Bożego Narodzenia przynosi prezenty.

NIEMCY Dzieci nie znajdują prezentów pod choinką, a na stole. W zależności od regionu przynosi je Weihnachtsmann lub Christkind (Dzieciątko Jezus).

GRECJA Mikołaj w Grecji uważany jest za patrona żeglarzy. Chodzi w ubraniach przesiąkniętych słoną, morską wodą i wręcza prezenty dopiero 1 stycznia.

MEKSYK W święta Bożego Narodzenia nie ma „Gwiazdki” ani „Dzieciątka”. Dzieci otrzymują zabawki dopiero na święto Trzech Króli, czyli 6 stycznia. Mikołaj jest mało tam popularny.

INDIE W Indiach Święty Mikołaj jeździ wozem zaprzężonym w konie i dostarcza prezenty dzieciom. W zależności od regionu Mikołaj znany jest jako „Bożonarodzeniowy Baba”, „Baba Bożego Narodzenia”, „Bożonarodzeniowy Thaathaa”, „Bożonarodzeniowy Thatha”, „Natal Bua”, czyli świąteczny staruszek lub mianem “Świątecznego Taty”.

NORWEGIA Po świątecznej kolacji gnom lub Mikołaj przynosi grzecznym dzieciom prezenty. W dniu następnym, zaraz po pobudce, dzieci rozpakowują prezenty, które w nocy zostawił dla nich norweski Święty Mikołaj "Julenissen". W Norwegii dzieci wierzą nie tylko w Mikołaja "Nisse/Julenisse" ale i również w mamę Mikołaja "Nissemor" i tatę Mikołaja "Nissefar".

POLSKAPrezenty w wigilijny wieczór zwane "Gwiazdką" w zależności od regionu naszego kraju, przynosi Mikołaj, Gwiazdor, Gwiazdka, Aniołek, Dzieciątko, Dziadek Mróz lub Śnieżynka. Np.: Mikołaj przynosi prezenty na Mazowszu. Natomiast mieszkańcy Wielkopolski, Pomorza Zachodniego, Kujaw, Ziemi Lubuskiej czy Kaszub dostają prezenty od Gwiazdora. To jeden z kolędników symbolizuje mędrców, którzy nieśli dary dla nowo narodzonego Jezusa. Gwiazdor ma długą brodę, odziany jest w baranicę i futrzaną czapę, niesie też worek z prezentami oraz rózgę, którą może wymierzać kary.

Przygotowała: Marzena Piliszko

"Jaka Wigilia, taki cały rok". To co wydarzy się w wieczór wigilijny, będzie powtarzać się przez kolejne 12 miesięcy.