fonetyka powtorzenie

T: Powtórzenie wiadomości z fonetyki

WPISZ TEMAT DO ZESZYTU

NACOBEZU - wiem, co to fonetyka; - umiem wyjasnić pojęcia: głoska,litera, sylaba, samogłoska, spółgłoska, głoski dźwięczne i bezdźwięczne, głoski nosowe i ustne, głoski miękkie i twarde; - wyjaśniam, czym są upodobnienia; - znam rodzaje upodobnień pod względem dźwięczności ( udźwięcznienie, ubezdźwięcznienie) - wiem, na czym polega utrata dźwięczności na końcu wyrazu; - określam liczbę liter i głosek w wyrazie; - określam funkcję litery i: - odnajduję upodobnienia pid względem dźwięczności i nazywam ich typ; - wyjaśniam, czym jest akcent wyrazowy i zdaniowy; -wwskazuję akcentowaną sylabę;

1.

Fonetyka

to dział gramatyki zajmujący się artykulacją ( wymową), cechami głosek oraz upodobnieniami.

Głoska

to najmniejszy element dźwiękowy dający się wyodrębnić w wyrazie;mówimy ją i słyszymy

Litera

To znak graficzny głoski, widzimy ja i piszemy; w języku polskim jedna, dwie lub trzy litery mogą służyć do zapisu jednej głoski, dlatego też w niektoych wyrazach liczba głosek jest mniejsza niż liczba liter

Sylaba to cząstka wyrazu, zawierająca jedną samogłoskę lub samogłoske i grupę społgłosek

Głoski samogłoski spółgłoski

nie moga samodzielnie tworzyć sylab,przy ich wymawianiu pojawia się dodatkowy dźwięk pozostałe głoski

tworzą sylaby, wymawiane bez żadnego towarzyszącego dźwięku: a,e,o,u/ó, y, i ą, ę

Głoski możemy podzielić na:a.bezdźwięczne i dźwięczne ( decyduje o tym brak drgań lub drganie wiązadeł głosowych) b. miękkie i twarde ( decyduje o tym unoszenie się środkowej cześci języka do podniebienia lub nie) c. nosowe i ustne, decyduje o tym droga, ktorą przy wymawianiu wydostaje się powietrze:

szczegołowe podziały znajdziesz w podręczniku na str. 34. Szczególną uwagę zwróć na społgłoski dźwięczne i bezdźwięczne

upodobnienia

W niektorych wyrazach zauważymy rożnicę między pisownia i wymową. Takie zjawisko w fonetyce nazywamy upodobnieniami..( dokładne wiadomości znajdziesz w podręczniku s. 45 oraz w zeszycie )

Upodobnienia pod względem dźwięczności:a. zachodzą w grupach spółgłoskowych; b. sąsiadujące ze sobą spółgłoski rożnią się dźwięcznością, np.jedna jest dźwięczna, druga bezdźwięczna; c. udźwięcznienie- obie społgłoski wymawiane są jak dźwięczne; d. ubezdźwięcznienie- społgłoski wymawiane jako bezdźwięczne; e. jeśli na końcu wyrazu występuje spółgłoska dźwięczna- traci ona dźwięczność i jest wymawiana jak bezxwięczny odpowiednik tej głoski ( np. chleb---- b jest dźwięczne--- jednak wymawiamy [chlep]------ dźwięczne b zostało wypowiedziane jak p;

kierunek upodobnienia

postępowe wsteczne

w grupie spółgłoskowej ostatnia głoska działa na poprzedzające ją społgłoski

w grupie społgłoskowej pierwsza głoska wpływa na kolejne

przygoda [pszygoda] różnica między pisownią a wymową ubezdźwięcznienie postępowe

jakże [jagże] udźwięcznienie wsteczne

FUNKCJA LITERY i

1. jest znakiem samodzielnej głoski- na początku wyrazu; np. i-g-ł-a

2. jest znakiem miękkości- gdy w wyrazie znajduje się przed samogłoską k-wi-a-t

3. jest jednoczesnie znakiem miękkości i samodzielną głoską- na końcu wyrazu i gdy stoi przed społgłoską, np wi- i -l-k

Zadanie 1

Zadanie 2

Wypisz wyrazy, w ktorych zachodzi rożnica między pisownią a wymową: krzyk, wieża, przegroda, grzyb, świeczka, husteczka, koszyk, przystań, krzesiwo

W podanych szeregach wyrazów podkreśl te, w ktorych znajdują się: a. tylko samogłoski nosowe: węch, powidła, nęcić, skręcić, kąt b. wyrazy,ktore mają więcej niż 3 sylaby: pozytywka, wieczorynka, kosmos; c. wyrazy, w ktorych znajduje sie przynajmniej jedna społgłoska miękka: nić, walka, piekno

zadanie 4

Nazwij zjawiska fonetyczne,ktore występują w poniższych wyrazach ( ubezdźwięcznienie postępowe, ubezdźwięcznienie wsteczne, udźwięcznienie postępowe, udźwięcznienie wsteczne, utrata dźwięczności na końcu wyrazu

przegrodamróz krzątać się wóz przepiórka

trzonekkładka przystanek wtorek czwartek gród krzyżówka okrzesany

Dziękuję