Życie i twórczość Jana Kochanowskiego

Temat: "Panie, to moja praca, a zdarzenie Twoje".

Życie i twórczość Jana Kochanowskiego

Człowiek renesansu, humanista - zdobył wszechstronne wykształcenie dzięki studiom w Akademii Krakowskiej, w Królewcu oraz na uniwersytecie w Padwie. Po powrocie do kraju kilkanaście lat spędził na dworach magnackim i królewskim - pełnił między innymi funkcję sekretarza króla Zygmunta Augusta.

Przygotowała Małgorzata Zawichrowska

Jan Kochanowski, herbu Korwin, urodził się w Sycynie koło Radomia. Dokładna data - dzień i miesiąc - nie jest znana. Był synem Piotra Kochanowskiego, prawnika i sędziego sandomierskiego i Anny Białaczowskiej.Julian Krzyżanowski, wybitny historyk literatury, twierdził - mając zapewne wiarygodne źródła, że ojciec Jana był sknerą i dusigroszem. Należy jednak mieć na uwadze, że ten średniozamożny szlachcic miał na utrzymaniu nader liczną rodzinę: Jan posiadał jedenaścioro rodzeństwa. Dwaj bracia - Mikołaj i Andrzej - także parali się literaturą, choć daleko im było do talentu i sławy Jana. Andrzej pozostał w historii literatury głównie jako tłumacz Eneidy Wergiliusza, a Mikołaj - Moraliów Plutarcha.

Edukacja

Tak więc w 1544 roku Jan Kochanowski został przyjęty w poczet żaków na wydziale sztuk wyzwolonych Akademii Krakowskiej. Ostatecznie nie uzyskał żadnego stopnia akademickiego, ale znalazł się w jednym z ważniejszych europejskich ośrodków renesansowego humanizmu. Studia krakowskie kontynuował w Królewcu i Padwie.

Edukacja

W Padwie Kochanowski przebywał trzykrotnie: w latach 1552-1555, 1556-1557 i 1558-1559. Studiował pod kierunkiem wybitnych humanistów, m.in. takich jak Francesco Robortello i Bernardino Tomitano. Nawiązał również przyjaźń z przebywającymi tam wybitnymi polskimi humanistami; przyjaźń, którą kontynuował później po powrocie do kraju. Przede wszystkim jednak gruntownie poszerzył wykształcenie klasyczne i wchłonął idee renesansowe, których kolebką i najważniejszym ośrodkiem były właśnie Włochy. Ostatni pobyt w Padwie zakończył podróżą przez Francję i Niemcy. W Paryżu spotkał się z Pierrem Ronsardem, najwybitniejszym poetą Renesansu francuskiego, propagatorem twórczości w języku rodzimym.

Padewski uniwersytecki Palazzo del Bo’ – na rycinie z XVIII wieku, źródło: http://habanera-nonblog.blogspot.com/2010_02_01_archive.html

Życie dworzanina

Po powrocie do kraju w 1559 Kochanowski rozpoczął karierę dworzanina u wybitnych rodzin arystokratycznych: m.in. Tarnowskich, Tęczyńskich, Firlejów. W 1563 dzięki protekcji biskupa Piotra Myszkowskiego został dworzaninem i sekretarzem na dworze królewskim Zygmunta Augusta. Jego stosunek do króla był niejednoznaczny: w pismach są ślady zarówno aprobaty, jak i rozczarowania - być może niedostatecznym rozwojem kariery dworskiej. Towarzyszył jednak królowi podczas manewrów wojskowych na Litwie skierowanych przeciwko Iwanowi Groźnemu (1567) i na sejmie unijnym w Lublinie (1568, 1569).Po śmierci Zygmunta Augusta był zwolennikiem Henryka Walezego, w którego koronacji uczestniczył w 1573 roku. Po haniebnej ucieczce króla rozczarowany wycofał się z życia dworskiego.

Jan Kochanowski wręcza swego "Satyra" Zygmuntowi Augustowi. Układ i rysunek F. Sypniewskiego.

Życie w czarnolesie

Mimo że karierę dworską uważał za niezbyt udaną, zakończył ją jako człowiek zamożny. Kochanowski osiadł w Czarnym Lesie, majątku po ojcu, w 1575 roku ożenił się z Dorotą Podlodowską. Miał z nią sześć córek, z których trzy zmarły w dzieciństwie. Tragedia po śmierci małej Urszuli znalazła odzwierciedlenie w twórczości poety. Kunsztowny cykl 19 utworów jest nie tylko poetyckim pomnikiem wystawionym zmarłemu dziecku i świadectwem ojcowskiej rozpaczy. Jest zapisem egzystencjalnego dramatu i sposobu jego przeżywania.Już po śmierci poety Dorota Kochanowska urodziła syna. Okres czarnoleski, mimo tragedii, jaką była śmierć dzieci, był pełen harmonii i spokoju. Znalazło to odbicie w twórczości, najbogatszej i najdojrzalszej właśnie w tych latach. Poeta zakończył życie nagle, w pełni sił twórczych, w wieku 54 lat. Zmarł na atak serca w Lublinie.

Karol Miller - Odwiedziny w Czarnolesie 1878

Fraszki Pieśni Treny

Miejsce poety w polskiej literaturze

Jan Kochanowski był poetą, który ma zdecydowanie największe zasługi dla kształtowania się polskiego języka poetyckiego- jako pierwszy zaczął pisać w języku narodowym dzieła wyrózniające się kunsztem poetyckim. Po mistrzowsku posługiwał się środkami stylistycznymi. Wprowadził do naszej literatury gatunki znane z tradycji antycznej oraz wypracował zasady pisania wierszy. Do jego najpopularniejszych utworów należa "Pieśni", " Fraszki" i " Treny". w zróznicowanych pod względem tematyki dziełach można dostrzec humanistyczny światopogląd poety, objawiający się między innymi wielościa opisywanych emocji: zarówno szczęścia, poczucia ładu, jak i bólu i cierpienia .

Przepisz do zeszytu

Życie Jana Kochanowskiego

Przenieś oś czasu do zeszytu

1559-1574

22 VIII 1584

1530

Służba dworska

Narodziny w Sycynie

Śmierć w Lublinie

1574-1584

1544-1558

Okres czarnoleski

Okres studiów

Wirtualny prtzewodnik po życiu i twórczości Jana Kochanowskiego

źródła