Morze Bałtyckie

Morze Bałtyckie

Cele lekcji:

1. Poznasz cechy środowiska geograficznego Morza Bałtyckiego.2. Będziesz umiał podać i wskazać na mapie nazwy państw leżących nad Bałtykiem. 3. Rozpoznasz główne typy wybrzeży Morza Bałtyckiego. 4. Będziesz umiał podać orientacyjną głębokość oraz zasolenie Morza Bałtyckiego, wyjaśnić jego zróżnicowanie. 5. Poznasz znaczenie ekonomiczne dostępu Polski do Morza Bałtyckiego.

Historia

Morze Bałtyckie jest jednym z najmłodszych mórz Oceanu Atlantyckiego – liczy tylko ok. 12 tys. lat. Powstało w wyniku zalania wodą wielkiego zagłębienia terenu, które pozostało po lądolodzie skandynawskim. W swoim rozwoju przechodziło kilka etapów, m.in. traciło kontakt z wodami oceanu i stawało się jeziorem.

Powierzchnia i głębokość

Bałtyk to morze o powierzchni ponad 415 tys. km². Jest morzem płytkim a średnia głębokość wynosi 52 m. Najgłębszym miejscem Bałtyku jest Głębia Landsort - 459m. Obszary o znacznej głębokości zwane są głębiami lub basenami, natomiast miejsca płytkie (kilka metrów) to ławice.

Morze Bałtyckie zalicza się do typu mórz śródziemnych, ponieważ ze wszystkich stron otoczone jest lądami. Jedyne połączenie z wodami oceanu prowadzi przez kilka wąskich cieśnin.

Bałtyk jest morzem szelfowym czyli położonym na części kontynentu zalanej wodą, stąd jego niewielka głębokość.

Kraje nadbałtyckie

Działalność morza

Niszcząca

Budująca

Typy wybrzeża

1. fiordowe2. szkierowe 3. klifowe 4. mierzejowo-zalewowe 5. piaszczyste

Wybrzeże fiordowe

Powstaje w wyniku zalania morzem długich, wąskich, głębokich dolin polodowcowych na obszarach górskich. Doliny te tworzą zatoki (do kilkuset km długości) o stromych ścianach sięgających kilometra wysokości.

Wybrzeże szkierowe

Charakteryzują się ogromną ilością małych wysepek, które pojawiły się w wyniku częściowego zalania polodowcowych terenów pagórkowatych. To typ wybrzeża charakterystyczny dla Szwecji i Finlandii.

Wybrzeże klifowe

Na klifie zachodzi proces abrazji (erozji morskiej) czyli niszczenia brzegu przez fale morskie uderzające o stromy stok. wysoki brzeg stale jest podcinany przez fale morskie, co powoduje cofanie się klifu.

Wybrzeże mierzejowo-zalewowe

Głównym elementem jest plaża, która jest stale nadbudowywana nanoszonym przez fale piaskiem. fale i prądy morskie usypują długie, piaszczyste wały (mierzeje), które odcinają zatoki, zalewy i jeziora przybrzeżne od otwartego morza.

Wybrzeże piaszczyste

Głównym elementem jest plaża, która powstaje na skutek wynurzenia przybrzeża lub zanurzenia obszaru nizinnego.

Przyczyny niskiego zasolenia Bałtyku

Ograniczone połączenie ze słonymi wodami oceanu – tylko poprzez wąskie Cieśniny Duńskie.

Dopływ ok. 250 rzek.

7‰

Dość wysokie opady w tej szerokości geograficznej – woda opadowa nie jest słona.

Chłodny klimat, więc niskie parowanie.

Wody Bałtyku są zanieczyszczane głównie w strefie przybrzeżnej. Na wybrzeżu rozwinęły się miasta, porty i zakłady , z których zanieczyszczenia przemysłowe często odprowadza się bezpośrednio do morza. Wielu zanieczyszczeń dostarczają też uchodzące do Bałtyku rzeki niosące ze sobą ścieki komunalne.. Dotyczy to zwłaszcza rzek płynących z gęściej zaludnionego południa i wschodu – Wisły, Odry, Niemna, Dźwiny, Newy. Rzeki niosą również wypłukane z pól nawozy sztuczne i pestycydy (chemiczne środki ochrony roślin). Źródłem zanieczyszczeń bywają również wycieki ropy naftowej.

Efekty zanieczyszczenia

Zmniejszenie bioróżnorodności- zanikające gatunki flory i fauny

Eutrofizacja - przeżyźnienie wód spowodowane wysoką zawartocią fosforu i azotu z nawozów sztucznych - sinice