Niezbędnik ósmoklasisty

niezbędnikósmoklasisty

Bożena Krygier

01

Lektury obowiązkowe

• Charles Dickens, Opowieść wigilijna;
• Aleksander Fredro, Zemsta;
• Jan Kochanowski, wybór fraszek, pieśni i trenów, w tym tren I, V, VII i VIII;
• Aleksander Kamiński, Kamienie na szaniec;
• Ignacy Krasicki, Żona modna;
• Adam Mickiewicz, Reduta Ordona, Śmierć Pułkownika, Świtezianka, Dziady część II, wybrany utwór z cyklu Sonety krymskie, Pan Tadeusz (całość);
• Antoine de Saint-Exupéry, Mały Książę;
• Henryk Sienkiewicz, Quo vadis, Latarnik;
• Juliusz Słowacki, Balladyna;
• Stefan Żeromski, Syzyfowe prace;
• Sławomir Mrożek, Artysta;
• Melchior Wańkowicz, Ziele na kraterze (fragmenty), Tędy i owędy (wybrany reportaż).
• Wybrane wiersze poetów wskazanych w klasach IV–VI, a ponadto Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, Stanisława Barańczaka, Cypriana Norwida, Bolesława Leśmiana, Mariana Hemara, Jarosława Marka Rymkiewicza, Wisławy Szymborskiej, Kazimierza Wierzyńskiego, Jana Lechonia, Jerzego Lieberta oraz fraszki Jana Sztaudyngera i aforyzmy Stanisława Jerzego Leca.

02

Lektury uzupełniająceobowiązkowo dwie w każdym roku szkolnym, na przykład:

• Miron Białoszewski, Pamiętnik z powstania warszawskiego (fragmenty);
• Agatha Christie, Morderstwo w Orient Expresie,
• Arkady Fiedler, Dywizjon 303;
• Ernest Hemingway, Stary człowiek i morze;
• Barbara Kosmowska, Pozłacana rybka;
• Jan Paweł II, Przekroczyć próg nadziei (fragmenty);
• Nancy H. Kleinbaum, Stowarzyszenie Umarłych Poetów;
• Henryk Sienkiewicz, Krzyżacy;
• Eric-Emmanuel Schmitt, Oskar i pani Róża;
• Melchior Wańkowicz, Monte Cassino (fragmenty);
• Karolina Lanckorońska, Wspomnienia wojenne 22 IX 1939–5 IV 1945 (fragmenty) lub inne utwory literackie i teksty kultury wybrane przez nauczyciela (I. Fink, Zabawa w klucz,
• J. Iwaszkiwicz, Ikar)
• w tym wiersze poetów współczesnych i reportaże.

Kształcenie literackie i kulturowe

• Uczeń:
• rozpoznaje rodzaje literackie: epika, liryka i dramat; określa cechy charakterystyczne dla poszczególnych rodzajów i przypisuje czytany utwór do odpowiedniego rodzaju;
• rozróżnia gatunki epiki, liryki, dramatu, w tym: pamiętnik, komedia, fraszka, sonet, pieśń, tren, ballada, epopeja, tragedia – i wymienia ich podstawowe cechy oraz wskazuje cechy gatunkowe czytanych utworów literackich;
• wskazuje elementy dramatu (rodzaj): akt, scena, tekst główny, didaskalia, monolog, dialog;
• rozpoznaje w tekście literackim: neologizm, eufemizm, porównanie homeryckie, inwokację, symbol, alegorię i określa ich funkcje;
• zna pojęcie komizmu, rozpoznaje jego rodzaje w tekstach oraz określa ich funkcje;
• zna pojęcie ironii, rozpoznaje ją w tekstach oraz określa jej funkcje;
• określa w poznawanych tekstach problematykę egzystencjalną i poddaje ją refleksji;
• określa wartości estetyczne poznawanych tekstów literackich;
• wykorzystuje w interpretacji utworów literackich odwołania do wartości uniwersalnych związane z postawami społecznymi, narodowymi, religijnymi, etycznymi i dokonuje ich hierarchizacji;
• wykorzystuje w interpretacji tekstów literackich elementy wiedzy o historii i kulturze;
• wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, np. biograficzny, historyczny, historycznoliteracki, kulturowy, filozoficzny, społeczny;
• recytuje utwór literacki w interpretacji zgodnej z jego tematem i stylem.

Uczeń:wyszukuje w tekście potrzebne informacje oraz cytuje odpowiednie fragmenty tekstu publicystycznego, popularnonaukowego lub naukowego; porządkuje informacje w zależności od ich funkcji w przekazie; interpretuje dzieła sztuki (obraz, grafika, rzeźba, fotografia); dostrzega różnice między literaturą piękną a literaturą naukową, popularnonaukową, publicystyką i określa funkcje tych rodzajów piśmiennictwa; rozpoznaje gatunki dziennikarskie: reportaż, wywiad, artykuł, felieton i określa ich podstawowe cechy; określa wartości estetyczne poznawanych tekstów kultury; znajduje w tekstach współczesnej kultury popularnej (np. w filmach, komiksach, piosenkach) nawiązania do tradycyjnych wątków literackich i kulturowych.

Odbiór tekstów kultury

Kształcenie językowe

Gramatyka języka polskiego. Uczeń:rozumie mechanizm upodobnień fonetycznych, uproszczeń grup spółgłoskowych i utraty dźwięczności w wygłosie; rozumie rozbieżności między mową a pismem; rozpoznaje wyraz podstawowy i wyraz pochodny; rozumie pojęcie podstawy słowotwórczej; w wyrazie pochodnym wskazuje temat słowotwórczy i formant; określa rodzaj formantu, wskazuje funkcje formantów w nadawaniu znaczenia wyrazom pochodnym, rozumie realne i słowotwórcze znaczenie wyrazu, rozpoznaje rodzinę wyrazów, łączy wyrazy pokrewne, wskazuje rdzeń; zna zasady tworzenia wyrazów złożonych, odróżnia ich typy; rozpoznaje imiesłowy, rozumie zasady ich tworzenia i odmiany, poprawnie stosuje imiesłowowy równoważnik zdania i rozumie jego funkcje; przekształca go na zdanie złożone i odwrotnie; rozróżnia wypowiedzenia wielokrotnie złożone; odróżnia mowę zależną i niezależną, przekształca mowę zależną na niezależną i odwrotnie; rozumie i stosuje zasady dotyczące wyjątków od reguły polskiego akcentu.

Zróżnicowanie języka

Uczeń:dostrzega zróżnicowanie słownictwa, w tym rozpoznaje słownictwo ogólnonarodowe i słownictwo o ograniczonym zasięgu (np. terminy naukowe, archaizmy, kolokwializmy); rozpoznaje wyrazy rodzime i zapożyczone, zna typy skrótów i skrótowców – określa ich funkcje w tekście; rozpoznaje nazwy osobowe i miejscowe, rodzaje nazw miejscowych, używa poprawnych form gramatycznych imion, nazwisk, nazw miejscowych i nazw mieszkańców; zna sposoby wzbogacania słownictwa; rozumie znaczenie homonimów; wyróżnia środowiskowe i regionalne odmiany języka; rozróżnia treść i zakres znaczeniowy wyrazu; rozumie pojęcie stylu, rozpoznaje styl potoczny, urzędowy, artystyczny, naukowy, publicystyczny.

Uczeń:rozumie, na czym polega grzeczność językowa i stosuje ją w wypowiedziach; rozróżnia normę językową wzorcową oraz użytkową i stosuje się do nich; rozumie, na czym polega błąd językowy. Ortografia i interpunkcja. Uczeń: wykorzystuje wiedzę o wymianie głosek w wyrazach pokrewnych oraz w tematach fleksyjnych wyrazów odmiennych; poprawnie przytacza cudze wypowiedzi, stosując odpowiednie znaki interpunkcyjne; wykorzystuje wiedzę o różnicach w pisowni samogłosek ustnych i nosowych, spółgłosek twardych i miękkich, dźwięcznych i bezdźwięcznych; zna zasady pisowni wyrazów nieodmiennych i pisowni partykuły „nie” z różnymi częściami mowy.

Komunikacja językowa i kultura języka

Tworzenie wypowiedzi

Uczeń:funkcjonalnie wykorzystuje środki retoryczne oraz rozumie ich oddziaływanie na odbiorcę; gromadzi i porządkuje materiał rzeczowy potrzebny do tworzenia wypowiedzi; redaguje plan kompozycyjny własnej wypowiedzi; tworzy wypowiedź, stosując odpowiednią dla danej formy gatunkowej kompozycję oraz zasady spójności językowej między akapitami; rozumie rolę akapitów jako spójnych całości myślowych w tworzeniu wypowiedzi pisemnych oraz stosuje rytm akapitowy (przeplatanie akapitów dłuższych i krótszych); wykorzystuje znajomość zasad tworzenia tezy i hipotezy oraz argumentów przy tworzeniu rozprawki oraz innych tekstów argumentacyjnych; odróżnia przykład od argumentu; przeprowadza wnioskowanie jako element wywodu argumentacyjnego; zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie; rozpoznaje i rozróżnia środki perswazji i manipulacji w tekstach reklamowych, określa ich funkcję; rozpoznaje manipulację językową i przeciwstawia jej zasady etyki wypowiedzi.

Mówienie i pisanie

• Uczeń:
• tworzy spójne wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: dialog, opowiadanie (twórcze, odtwórcze), opis, list, sprawozdanie (z filmu, spektaklu, wydarzenia), dedykacja, zaproszenie, podziękowanie, ogłoszenie,recenzja, rozprawka, podanie, życiorys, CV, list motywacyjny, przemówienie, wywiad, życzenia, opis przeżyć wewnętrznych, charakterystyka, tekst o charakterze argumentacyjnym, e-mail/SMS, dialog, notatka,
• wykonuje przekształcenia na tekście cudzym, w tym skraca, streszcza, rozbudowuje i parafrazuje;
• formułuje pytania do tekstu;
• dokonuje interpretacji głosowej czytanych i wygłaszanych tekstów.

Samokształcenie

Uczeń:rzetelnie, z poszanowaniem praw autorskich, korzysta z informacji; rozwija swoje uzdolnienia i zainteresowania; uczestniczy w życiu kulturalnym w swoim regionie; uczestniczy w projektach edukacyjnych (np. tworzy różnorodne prezentacje, projekty wystaw, realizuje krótkie filmy z wykorzystaniem technologii multimedialnych); pogłębia swoją wiedzę przedmiotową i uczestniczy w wykładach publicznych, konkursach itp.; rozwija umiejętności samodzielnej prezentacji wyników swojej pracy; rozwija nawyki systematycznego uczenia się; rozwija umiejętność krytycznego myślenia i formułowania opinii.

Fonetyka

Fonetyka

Słowotwórstwo

Słowotwórstwo

znasz: nazwy osobowe i miejscowe (odmiana imion i nazwisk, nazw miejscowych i mieszkańców), środowiskowe i regionalne odmiany języka, treść i zakres wyrazu

dosłowne i przenośne znaczenie wyrazu, słownictwo rodzime i zapożyczenia, związki frazeologiczne, słownictwo neutralne/ wartościujące, styl potoczny, urzędowy, artystyczny, naukowy, publicystyczny, synonimy, antonimy, archaizmy, homonimy

Części mowy odmienne

Części mowy nieodmienne

Części zdania

Składnia

Składnia

Liryka

znasz terminy: podmiot liryczny, adresat, rym, wers, strofa, refren, liczba sylab w wersie

Epika

znasz terminy: akcja, fabuła, świat przedstawiony, wątek, anrrator, narracja, proza

znasz terminy: baśń, legenda, bajka, hymn, przypowieść, mit, opowiadanie, nowela, dziennik, pamiętnik, powieść, komedia, tragedia, fraszka, sonet, pieśń, tren, ballada, epopeja odmiany powieści i opowiadania: historyczna, obyczajowa, detektywistyczna, fantastycznonaukowa, fantasy, przygodowa/podróżnicza, komiks

Dramat

znasz terminy: tekst główny, tekst poboczny/ didaskalia, dialog, monolog, akt, scena, tragedia, komedia, rodzaje komizmu

Środki poetyckie

znasz terminy: epitet, porównanie, przenośnia/ metafora, wyraz dźwiękonaśladowczy, zgrubienie, zdrobnienie, ożywienie, uosobienie, apostrofa, anafora, pytanie retoryczne, powtórzenie, neologizm, eufemizm, porównanie homeryckie, inwokacja, symbol, alegoria, wykrzyknienie

Dość oglądaniaTeraz do nauki:)))