WSZECHŚWIAT

wszechświat

WĘDRÓWKA PO KOSMOSIE

01

Co to jest wszechświat?

WSZECHŚWIAT

To obszar z wypełniającą go materią międzygalaktyczną, gromadkami galaktyk, planetami, gwiazdami i innymi ciałami niebieskimi, obecnie jego czas liczy się na ok. 13,75 mld lat. Za jego początek uznaje się moment Wielkiego Wybuchu.

02

WIELKI WYBUCH

WIELKI WYBUCH- Big bang

Nazwa początkowego etapu rozszerzania się Wszechświata, który rozpoczął się 12-18 miliardów lat temu , od tej chwili liczymy początek upływu czasu. Istnienie B.B jako pierwszy postulował w 1947 r. George Gamow. Podstawą idei B.B jest model rozszerzającego się Wszechświata opracowany przez Aleksandra Friedmana w 1920r., teoria ta zakłada, że gdy promień Wszechświata zmierza do zera, temperatur, ciśnienie i gęstość wzrastają do nieskończoności.

BIG BANG

Zgodnie z teorią B.B Wszechświat powstał z punktu o niezwykle wysokiej temperaturze i gęstości początkowej , istniały w nim warunki unifikujące oddziaływania fizyczne. Po ok. dziesięć do minus trzydziestej sekundy od narodzin uległ on gwałtownemu rozszerzeniu, pod koniec pierwszej sekundy od B.B. Wszechświat już był zbudowany z materii (pod postacią plazmy) niewiele różniącej się od obecnej; tworzyły ją protony , neutrony, elektrony, neutrina i fotony. Po ok. 100 s zaczeły powstawać jądra złożone. Za hipotezę B.B przemawia istnienie jednorodnego mikrofalowego promieniowania tła oraz ciągłe rozszerzanie się Wszechświata- przesunięciu ku czerwieni- prawo Hubble'a , wyróznia się kolejne ery w historii Wszechświata: era Planca, hadronowa, leptonowa, promienista i materii (galaktyczna).

POWSTAWANIE WSZECHŚWIATA

10 lat

100 lat

1000lat

10000 lat

100 000 lat

1000000 lat

10000000 lat

100000000 lat

1000000000 lat

10000000000 lat

13000000000 lat

WIELKI WYBUCH

03

PRZYSZŁOŚĆ WSZECHŚWIATA

Astronomowie badający pochodzenie i przyszłość Wszechświata nazywają się kosmologami. Niektórzy uważają, że Wszechświat będzie się nieustannie rozszerzał i stygł. Wszystkie gwiazdy umrą, przestaną świecić, będzie zimno i ciemno. Jednak skoro galaktyki się przyciągają, to może po jakimś czasie rozszerzenie się Wszechświata spowolnieje i po trylionach lat zupełnie przestanie.

Następnie możliwe będzie odwrócenie procesu i zacznie się zapadanie Wszechświata, aż do "punktu"- jak przed Wielkim Wybuchem. Materia gwałtownie zagęszczająca się będzie coraz bardziej gorąca, dojdzie dp implozji- Wielkiej Zapaści. Wszystko zostanie zniszczone, nastąpi koniec Wszechświata. Jednak potem wszystko może się znów powtórzyć- w nowym Wielkim Wybuchu narodzi się nowy Wszechświat.

04

GALAKTYKI

GALAKTYKI

Występują w całym Wszechświecie. Są ogronmymi skupiskami gwiazd powiązanych między sobą siłami grawitacji. My, ludzie mieszkamy w spiralnej Galaktyce, której nazwę piszemy wielką literą. Droga Mleczna to płaski dysk naszej Galaktyki widziany z kuli ziemskiej na niebie jako jasny pas z gwiazd

GALAKTYKI KLASYFIKUJEMY WEDŁUG ICH KSZTAŁTU:

NIEREGULARNE

SPIRALNE

ELIPTYCZNE

Wyróżniamy podtyp "z poprzezcką"- ich ramiona nie "wyrastają" z jadra, lecz poprzeczki przecinającej to jądro.

Mają różne kształty.

Mają one rozmaite rozmiary, mogą być bardzo małe i ogromne, zawierają niewiele gazu i pyłu, zatem nieomal nie powstają w nich nowe gwiazdy. Około jedna trzecia galaktyk to spiralne, w tym te z poprzeczką. W ich centrach znajduje się wiele starych gwiazd, a w ramionach mamy gwiazdy młode oraz te, które dopiero powstają w obłokach materii międzygwiazdowej. Młode gwiazdy są bardzo jasne i przewyższają swym blaskiem te, które znajdują się międzh ramionami spiralnymi.

GROMADY I SUPERGROMADY

Galaktyki skupiają się w tzw. gromadzy galaktyk. Nasza Galaktyka należy do tzw. Grupy Lokalnej- małej gromady liczącej około 30 galaktyk. Większość z nich to obiekty małe i słabe. Mniej więcej połowa to galaktyki eliptyczne, a jedna trzecia to nieregularne. Jedynie trzy to masywniejsze i znacznie jaśniejsze galaktyki spiralne.

GROMADY I SUPERGROMADY

Skupiska kilkuset galaktyk tworzą większe gromady. Duża gromada w gwiazdozbiorze Panny (Virgo) jest odległa o mniej więcek 50 mln lat świetlnych i liczy ponad 2000 galaktyk, w tym ogromne eliptyczne i wiele bardzo jasnych spiralnych.

SUPERGROMADY

Gromady grupują się w jeszcze większe skupiska- supergromady. To największe we Wszechświecie , rozciągają się na długości ponad 100 mln lat świetlnych. Supergromada może liczyć dziesiątki gromad. Grupa Lokalna należy do supergromady, której centrum leży w Gromadzie Virgo. Supergromada składa się z 11 głównych gromad, układających się w rodzaj długich włókien.

05

GWIAZDY

ŻYCIE GWIAZD

ŚMIERĆ GWIAZDY

Gwiazdy podobne do Słońca żyją ok. 10 mld lat , powoli tracąc część swojej materii, aż kończą życie jako karły. Gwiazdy o masie ponad 8 razy przekraczającej masę Słońca kończą swe życie w znacznie bardziej dramatyczny sposób. Gdy wyczerpuje się paliwo jądrowe, gwiazda zapada się, powstaje małe, bardzo zwarte jądro, ale zewnętrzne otoczki są niesłychanie gwałtownie odrzucane- na niebie pojawia się nowa jasna gwiazda, mamy wybuch supernowej.

SUPERNOWA

Termin określający kilka rodzajów kosmicznych eksplozji powodujących powstanie na niebie niezwykle jasnego obiektu, który już po kilku tygodniach bądź miesiącach staje się niemal niewidoczny.

06

SŁOŃCE

SŁOŃCE

Słońce jest gwiazdą najbliższą Ziemi. To kula gorącego gazu, głównie wodoru, kula tak ogromna, że w jej wnętrzu można by zmieścić 1300000 globów średnicy Ziemi. Średnica to 109 średnic Ziemi! W samym środku Słońca panuje temperatura ok. 15 000 000*C. Tam przemienia się w jądrowych reakcjach wodór w hel. W takim procesie wydziela się ogromna ilość energii, która po dziesiątkach tysięcy lat dociera do powierzchni Słońca.

SŁOŃCE

Na tle jasnej fotosfery ( powierzchni Słońca) widoczne są ciemniejsze, bo chłodniejsze od otoczenia, plamy słoneczne. Mają średnicę od kilku do kilkudziesięciu tysięcy kilometrów. Powstają na skutek działania silnych pól magnetycznych we wnętrzu Słońca; pól, które blokują wpływ ciepła ze środka.

aTMOSFERA SŁOŃCA

Bezpośrednio nad fotosterą Słońca rozpościera się chromosfera, warstwa wodorowo-helowa o grubości ok. 5000 km. Nad nią z kolei występuje korona słoneczna, której temperatura na granicy z chromosferą osiąga 500 000*C. Korona rozciąga się na miliony kilometrów w przestrzeń międzyplanetarną.

ŻYCIE SŁOŃCA

Słońce będzie jeszcze świecić ok. 5 mld lat. Potem rozedmie się i stanie się czerwonym olbrzymem. Pochłonie Merkurego i Wenus, a Ziemia, zanurzona w gorącej atmosferze Słońca, zostanie wypalona.

CIEKAWOSTKA

07

gwiazdozbiory

POŁUDNIOWA PÓŁKULA SFERY NIEBIESKIEJ

PÓŁNOCNA PÓŁKULA SFERY NIEBIESKIEJ

Krzyż Południa to najmniejszy z 88 gwiazdozbiorów, ale jest jasny i łatwy do odnaleznienia na niebie. Od niego można zacząć poznawać gwiazdy nieba południowego. Krzyż leży w rejonie Drogi Mlecznej. Jest tam tak wiele gwiazd, że na ciemnogranatowym niebie widzimy wyraźny, jaśniejszy, bladoniebieski pas.

Gwiazdy na północnej półkuli nieba wydają się obracać wokół Gwiazdy Polarnej, na naszej mapie najjaśniejszej z leżących na samym środku. Gwiazda ta wchodzi w skład gwiazdozbioru Małej Niedźwiedzicy, sąsiadującego z Wielką Niedźwiedzicą. Siedem gwiazd Wielkiej Niedźwiedzicy tworzą na niebie znany Wielki Wóz.

08

UKŁAD SŁONECZNY

NARODZINY UKŁADU SŁONECZNEGO

Około 5 mld lat temu cały materiał, z którego mamy dziś Słońce i planety, był częścią ogromnej chmury pyłu i gazu, słonecznej mgławicy. Obłok ten składający się głównie z wodoru i helu, ale zawierający także śladowe ilości innych, cięższych pierwiastków, obracał się i po wpływem przyciągania masy ku środkowi- kurczył się. W słonecznej mgławicy rodziła się gazowa kula w środku, a obok powstawał obracający się wokół niej dysk materii. Z gazowej kuli narodziło się potem Słońce, a z dysku utworzyły się planety i inne ciała.

MERKURY

Mały skalisty świat bez atmosfery. Pokryta kraterami powierzchnia narażona jest na ekstremalne temperatury. Najmniejsza planeta. Dominującym tworem a powierzchni Merkurego jest Równina Upałów. Powstała na skutek uderzenia obiektu o średnicy około 100 km w powierzchnię planety. Fala udzerzeniowa przeniosła się przez całego Merkurego i utworzyła po drugiej stronie współśrodkowe pasma wzgórz i gór.

WENUS

Najgorętsza planeta w Układzie Słonecznym. Gruba, dławiąca atmosfera ukrywa skalisty glob o powierzchni ukształtowanej przez wulkaniczną aktywność. Wenus jest typową planetą skalną, z metalicznym jądrem, skalistym płaszczem i cienką skorupą. Wenus czyni tę planetę wyjątkowo wrogą dla człowieka.

ziemia

Ziemia to największa z planet skalistych i trzecia w kolejności od Słońca. Atmosfera ziemska ma budowę warstwową. Najbliższa powierzchni planety jest troposfera, następnie egzosfera- zawiera bardzo rozrzedzone gazy i stopniowo zanika.

MARS

Suchy, jego skały są czerwone. Znany również jako Czerwona Planeta. Na północnym i południowym biegunach Marsa są rejony zimne, pokryte lodowymi czapami. Lód utworzony jest zarówno z wody, jak i dwutlenku węgla. Mars składa się z płaszcza gęstych skał i metalicznego jądra.

JOWISZ

To największa i najbardziej masywna z planet Układu Słonecznego. Gazowy olbrzym pokryty kolorowymi chmurami, mający 62 księżyce i ukłąd bardzo słabych pierścieni. Jedym z jego księżyców galileuszowych jest Io. Jego skalista powierzchnia ma kolor czerwono-żółty, bo zalewana jest przez lawę zawierającą siarkę.

SATURN

Wygląda z kuli ziemskiej jak jasna, żółtawa gwiazda. Nie ma twardej powierzchni. jego zewnętrzna warstwa to gazy, rodzaj mgły, w której zawieszone są m.in. kryształki amoniaku. Na saturniańskim niebie dominują pierścienie. Jest mocno spłaszczony z powodu szybkiego obrotu. Zbudowany głównie z wodoru.

URAN

Niebo Urana jest czarne. Słońce nad nim świeci jedynie jak odległa, jasna gwiazda. Powierzchnia Urana jest niemal jednolita. To gaz składająy się głównie z wodoru i helu. Za niebieskawozielony kolor odpowiada domieszka metanu.

NEPTUN

Wraz z systemem pierścieni i trzynastoma odkrytymi księżycamo tworzy niebieskawy z wyglądu, wietrzny i zimny świat. Panuje na nim temperatura ok. -235*C, co czyni ją jedną z najzimniejszych powierzchni w Układzie Słonecznym.

09

KOSMICZNE CIEKAWOSTKI

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ!!! Przygotowała Kasia Śleziak kl. VIII