Syzyfowe prace

Syzyfowe prace

Stefan Żeromski

Spis treści

Plan wydarzeń

czas i miejsce akcji

problematyka

geneza utworu i gatunek

biografia autora

Plan wydarzeń

1.Nauka Marcina Borowicza w elementarnej szkole w Owczarach, pierwsze zetknięcie się z rusyfikacją. 2.Egzaminy wstępne do gimnazjum w Klerykowie, korepetycje u profesora Majewskiego. 3.Mieszkanie u „starej Przepiórzycy”, pierwsze kroki w gimnazjum. 4. Śmierć ukochanej matki. 5.Utrata zapału do nauki, zbliżenie do Boga. Kłopoty Marcina z powodu sztubackiego wybryku (strzelanie z pistoletu). 6.Wakacje w Gawronkach, opowieści Szymona Nogi. 7.Nowe metody rusyfikacyjne pod dyrekcją Kriestoobriadnikowa i inspektora Zabielskiego. 8.Bezwolne poddanie się Marcina naciskowi rusyfikatorów, przyjaźń z inspektorem Zabielskim. 9.Trudności Andrzeja Radka w gimnazjum, groźba wyrzucenia ze szkoły. 10. Pomoc Marcina Borowicza, nawiązanie przyjaźni. 11. Sprzeciw Tomasza Waleckiego wobec ośmieszania na lekcji historii religii katolickiej, nikczemny występek Marcina. 12.Wstrząs psychiczny chłopców pod wpływem recytacji przez Bernarda Zygiera Reduty Ordona Adama Mickiewicza. 13. Konspiracyjne spotkania u Mariana Gontali w celu poznawania kultury i literatury polskiej. 14. Miłość Marcina Borowicza do Anny Stogowskiej, zwanej „Birutą”. 15.Ukończenie szkoły, wakacje w Gawronkach. 16 Powrót do Klerykowa, rozpacz Marcina z powodu wyjazdu ukochanej z rodziną w głąb Rosji. 17Pomocna dłoń Andrzeja Radka.

Spis treści

Plan wydarzeń

czas i miejsce akcji

problematyka

geneza utworu i gatunek

biografia autora

Czas i miejsce akcji

Akcja powieści rozgrywa się w latach 1871-1881. Czas fabularny sięga natomiast wydarzeń z 1863 r., a więc powstania styczniowego. O zdarzeniach tych dowiaduje się Marcin Borowicz od strzelca - Szymona Nogi. Miejscem akcji jest elementarna szkoła w Owczarach, dokąd przybył ośmioletni Marcin z rodzinnej posiadłości szlacheckiej w Gawronkach, później miasteczko Kleryków, w swojej topografii przypominające Kielce.

Spis treści

Plan wydarzeń

czas i miejsce akcji

problematyka

geneza utworu i gatunek

biografia autora

Problematyka

Tematem powieści jest dorastanie w warunkach zaborów, edukacja w szkołach, gdzie w sposób bezwzględny, najbardziej odrażającymi metodami przeprowadza się proces wynaradawiania młodych Polaków. Tytułowe „syzyfowe prace” można interpretować jako prace rusyfikatorów pozbawione efektów, młodzież sobie tylko znanymi sposobami potrafi odnaleźć swoje korzenie, głęboko odczuwa swoją polskość, metody rusyfikatorów i ich działania pozostają więc bezowocne. Powieść Syzyfowe prace nie należy do utworów autobiograficznych, choć można w niej odnaleźć wiele wątków autobiograficznych. Kleryków przypomina Kielce, gdzie Żeromski uczęszczał do gimnazjum. Pomiędzy samym Borowiczem a Żeromskim można dostrzec wiele analogii, np. silne więzi łączące matkę i syna; starania o przyjęcie syna do gimnazjum, śmierć matki, kłopoty z matematyką, nieszczęśliwa miłość, udział w tajnych spotkaniach, podczas których czytano literaturę narodową. Nie można jednak utożsamić tych postaci, ponieważ, pomimo wyżej wymienionych zbieżności, różnią się znacznie. Pisarz chciał przede wszystkim pokazać metody i cele edukacji młodych Polaków w rosyjskich szkołach oraz walkę z rusyfikacją, w której młodzież była zdana tylko i wyłącznie na siebie.

Spis treści

Plan wydarzeń

czas i miejsce akcji

problematyka

geneza utworu i gatunek

biografia autora

geneza utworu i gatunek

GENEZA: Czasy, w których S. Żeromski umiejscowił swą powieść, to wyjątkowo trudny okres w dziejach naszego narodu. Jest to czas popowstaniowy. Kolejny zryw narodowy w 1863 r. zakończył się klęską. W prowincjonalnym Klerykowie, tak jak w całym zaborze rosyjskim, panuje nastrój przygnębienia, potęgowany represjami w nowych warunkach ekonomicznych. Młodzież poddawano bardzo wyrafinowanemu i podstępnemu systemowi wychowawczemu, który wiódł ku wynarodowieniu. Wykorzystując naturalne dążenie młodych ludzi do piękna i prawdy, pokazywano jej potęgę i wspaniałość Rosji, zohydzając jednocześnie to, co polskie. Żeromski chciał pokazać w powieści realia panujące w szkołach w okresie rusyfikacji.

GATUNEK: Syzyfowe prace można nazwać powieścią obyczajowo-psychologiczną ze względu na wątki w niej obecne. Do wątków obyczajowych należą: wątek radców Somonowicza i Grzebickiego, wątek „starej Przepiórzycy”, wątki związane z życiem w miasteczku, mentalnością klerykowian (np. rodzina, w której Andrzej Radek pracuje jako korepetytor). Wątek psychologiczny jest pierwszoplanowy - to wszystkie wydarzenia związane z dojrzewaniem Marcina oraz jego kolegów. Widać wyraźnie, że fabuła powieści jest wielowątkowa. Warto zauważyć, że wątki są względem siebie kontrastowe (mówimy, że są kontrapunktami): • rusyfikacja - walka z rusyfikacją; • wątek profesora Sztettera (nauczyciela języka polskiego, który wyrzekł się swojej polskości) - wątek Bernarda Zygiera (ucznia - młodego patrioty).

biografia autora

Stefan Żeromski żył w latach 1864-1925. Pochodził ze zubożałej rodziny szlacheckiej. W 1874 r. rozpoczął naukę w kieleckim gimnazjum, którego nie ukończył - nie ukończył też warszawskich studiów weterynaryjnych, ze względu na choroby i kłopoty finansowe. Wcześnie stracił rodziców, najpierw matkę, później ojca. Już w gimnazjum pisał swoje Dzienniki (od 1882 do 1891 r.). Pracując jako korepetytor w dworach ziemiańskich, obserwował życie tej grupy społecznej. Od 1892 r. był pracownikiem Muzeum Polskiego w Szwajcarii. Po kilku latach dopiero mógł poświęcić się pracy pisarskiej. Poświęcił się także pracy społecznej. Działał w organizacjach demokratycznych, był inicjatorem założenia Uniwersytetu Ludowego, organizował kursy dla uczniów szkoły rzemieślniczej. Brał udział w tworzeniu Legionów Polskich w czasie I wojny światowej. Napisał powieści: Syzyfowe prace, Ludzie bezdomni, Popioły, Przedwiośnie (wszystkie zostały sfilmowane), opowiadania: Zmierzch, Rozdziobią nas kruki, wrony..., Doktor Piotr, Siłaczka i inne.

Dziękuję za uwagę

przygotował: Karol Flasza