Powstanie styczniowe

powstanie styczniowe

zmiany i kultura po powstaniu styczniowym

Przed powstaniem...

ZABÓR PRUSKI

PRACA ORGANICZNA Klęska powstania listopadowego skłoniła wielu Polaków do rezygnacji z działań konspiracyjnych. Podjęto szereg działań mających na celu modernizacje polskiego społeczeństwa. Prace organiczna zapoczątkowali: Dezydery Chłapowski Karol Marcinkowski Hipolit Cegielski

Społeczeństwo, państwo to jeden organizm, aby dobrze funkcjonowało, każda dziedzina życia społecznego musi być zdrowa. „Człowiek jako tako ucywilizowany nie może istnieć bez społeczeństwa.” B. Prus

praca u podstaw

Hasło głoszące konieczność pracy z ludem i nad ludem

zabór Austriacki

Po roku 1848 zapoczątkowano proces germanizacji*W 1849 roku namiestnikiem Galicji zostaje Agenor Gołuchowski-rozpoczyna sie proces polonizacji urzędów i wieksza swoboda działania środowisk kulturalnych i naukowych.*germanizacja -wprowadzenie języka niemieckiego do urzędów i szkół

ZABÓR ROSYJSKI

odwilż posewastopolska

-na tronie carskim Aleksander II-złagodzenie represji wobec Polaków-wzrost aktywności społeczeństwa polskiego-rozwój gospodarczy Królestwa Polskiego-utworzenie Towarzystwa Rolniczego na czele z Andrzejem Zamoyskim

przyczyny powstania styczniowego

W marcu 1861 roku dyrektorem Komisji Wyznań i Oświecenia Publicznego został Aleksander Wielopolskiprzeciwnik wszelkich działań konspiracyjnych i manifestacji patriotycznych14 października 1861 roku władze rosyjskie ogłosiły stan wojenny i zabroniły wszelkich manifestacji zarządzono brankę (pobór polaków siłą do armii rosyjskiej)

manifestacje patriotyczne

-organizowane z związku z rocznicami-wojsko rosyjskie rozprasza manifestantów-padaja zabici ,są ranni-14 października 1861 roku wprowadzono stan wojenny

biżuteria patriotyczna

22 stycznia 1863r.- powstanie styczniowe

ogłoszenie się Komitetu Centralnego (Narodowego) (Tymczasowym) Rządem Narodowym i wezwanie Polaków do walki z caratem, ogłoszenie zapowiedzi reform, w tym uwłaszczenia

,,Patrol powstańczy" M. Gierymski

Władzę nad powstaniem objął Romuald Traugutt. Był ostatnim dyktatorem powstania styczniowego. W 1864r. został aresztowany, a kilka miesięcy później stracony w Cytadeli.

,,Pożegnanie z Europą" A.Sochaczewski

po powstaniu styczniowym

rozstrzelanie lub powieszenie od razu po schwytaniu

podporządkowanie polskiego kościoła kolegium duchownemu w petersburgu

represje

konfiskaty majątków

zesłanie w głąb Rosji na katorgę lub do służby w karnych oddziałach armii carskiej

wprowadzenie stanu wojennego

włączenie królestwa polskiego bezpośrednio do rosji, czyli likwidacja jego odrębności ustrojowej i prawnej

wieloletnie kary więzienia

zmiany nazwy królestwa na kraj przywiślański

rozpoczęcie likwidacji klasztorów oraz konfiskaty dóbr kościelnych

publiczne egzekucje

rusyfikacja

Stopniowe niszczenie świadomości narodowej polaków poprzez narzucanie im kultury rosyjskiej i języka rosyjskiego. w ramach rusyfikacji: - zamykano polskie instytucje kulturalne i naukowe - usunięto język polski z administracji, ze szkolnictwa i z życia publicznego - wprowadzono rosyjski jako jęyzk wykładowy w szkołach, a języka polskiego nauczano jako przedmiotu nieobowiązkowego, po rosyjsku - zwalniano z pracy polskich nauczycieli oraz rozwijano system dozorowania uczniów - pomniejszano osiągnięcia polskiej kultury i historii w oczach młodzieży

germanizacja

zmuszenie do przyjmowania kultury niemieckiej i języka niemieckiego. w ramach tego procesu: - ograniczono prawo posługiwania się językiem polskim w miejscach publicznych - rozpoczęto proces zmiany polskich nazw geograficznychoraz nazwisk - usuwano język polski ze szkół pojawiła się polityka ,,kulturkampfu" czyli ,,walki o kulturę". celem było ograniczenie roli kościoła katolickiego.

rugi pruskie

akcja wysiedlania polaków przebywających nielegalnie w państwie niemieckim powstała komisja kolonizacyjna, która miała wspierać osadnictwo niemieckiena polskich ziemiach

września

wprowadzony przez władze pruskie zakaz nauki religii w języku polskim spotkał się ze zdecydowanym oporem. do najgłośniejszego protestu doszło we wrześni w 1901 roku. polskie dzieci z tamtejszej szkoły odmówiły modlenia się i udzielania odpowiedzi na pytania w języku niemieckim. kiedy nauczyciele niemieccy zaczęli stosować kary cielesne wobec uczniów, w ich obronie stanęli rodzice i część mieszkańców wrześni. po interwencji władz pruskich wielu dorosłych zostało skazanych na karę grzywny, a nawet więzienia. strajk dzieci we wrześni odbił się szerokim echem w całej polsce. rodacy ze wszystkich zaborów wyrażali swoje poparcie dla dzieci.

wóz drzymały

NIEMCY WPROWADZILITZW. NOWELĘ OSADNICZĄ. ZABRANIAŁA ONA STAWIANIA BUDYNKÓW BEZ ZGODY WŁADZ, PRZY CZYM JEJ UZYSKANIE BYŁO DLA POLAKÓW NIEZWYKLE TRUDNE, PONIEWAŻ URZĘDNICY MOGLI UDZIELAĆ TAKIEGO POZWOLENIA JEDYNIE NIEMCOM. MICHAŁ DRZYMAŁA PO KILKULETNIM SPORZE O ZGODĘ NA BUDOWĘ DOMU POSTANOWIŁ ZAMIESZKAĆ W WOZIE CYRKOWYM.

POSTAWA LOJALISTYCZNA ZACZĘŁA DOMINOWAĆ WŚRÓD POLAKÓW PO UPADKU POWSTANIA STYCZNIOWEGO. STARANIA O ODZYSKANIE NIEPODLEGŁOŚCI ODŁOŻONO NA BARDZIEJ SPRZYJAJĄCY MOMENT. POLACY SKUPILI SIĘ NA WALCE O ZACHOWANIE POLSKOŚCI, PRZEPROWADZALI ZGODNE Z PRAWEM PROTESTY, ZAKŁADALI INSTYTUCJE KULTURALNO-OŚWIATOWE ORAZ SPÓŁDZIELNIE WSPIERAJĄCE POLSKIE INWESTYCJE.

ZMIANY SPOŁECZNO- GOSPODARCZE NA ZIEMIACH POLSKICH

1. Rozwój gospodarczy ziem polskich przebiegał w różnym tempie w poszczególnych zaborach. 2. w zaborze pruskim władze państwowe sprzyjały modernizacji przemysłu i rolnictwa. polacy zakładali fabryki oraz różne instytucje wspierające rozwój gospodarczy. 3. galicja była zacofana pod względem gospodarczym. wielu mieszkańców emigrowało. 4. zmiany społeczne i cywilizacyjne na ziemiach polskich doprowadziły do powstania nowych grup społecznych: robotników, inteligencji i ziemian. wprowadzono też nowe środki transportu oraz elektryczność.

działalność polityczna na ziemiach polskich

POLSKI RUCH SOCJALISTYCZNY

SDKPiL

PPS

sdkpIL

- CELE SPOŁECZNE WAŻNIEJSZE OD NARODOWYCH - ODRZUCENIE WALKI O NIEPODLEGŁOŚĆ POLSKI - OBALENIE CARATU I UTWORZENIE ROSYJSKIEJ REPUBLIKI DEMOKRATYCZNEJ - WSPÓŁPRACA REWOLUCJONISTÓW Z RÓŻNYCH PAŃSTW - PRZYGOTOWANIE REWOLUCJI - LIKWIDACJA WŁASNOŚCI PRYWATNEJ

Róża Luksemburg

Julian Marchlewski

pps

- niepodległa polska jako republika demokratyczna - demokracja parlamentarna jako ustrój - konieczność przeprowadzenia reform społecznych - równość wszystkich obywateli - szerokie swobody obywatelskie- wolność religii, słowa i druku - możliwość zakładania stowarzyszeń i partii politycznych - prawo robotników do strajku

Józef Piłsudski

Stanisław Wojciechowski

nd

- najwyższą wartością naród - głównym celem odzyskanie niepodległości i utworzenie państwa narodowego - solidaryzm naukowy- współpraca całego społeczeństwa polskiego w trzech zaborach - postawy antysemickie

Roman Dmowski

psl

- nadanie praw wyborczych chłopom - ludność wiejską należy uświadomić politycznie i włączyć do życia narodowego - postulaty socjalne

Stanisław Stojałowski

Maria i Bolesław Wysłouchowie

Franciszek Stefczyk

orientacje polityczne

- proaustriacka- współpraca z niemcami i austro-węgrami, największymi wrogiem jest rosja (józef piłsudski) - prorosyjska- współpraca z rosją i jej sojusznikami, największym wrogiem niemcy i austro-węgry (roman dmowski)

KULTURA POLSKA PRZEŁOMU XIX I XX WIEKU

polska kultura narodowa ukształtowała się w xix wieku . walka z germanizacją i rusyfikacją wzmocniła tożsamość narodową polaków.

pozytywizm na ziemiach polskich został zainicjowany przez środowisko warszawskiej inteligencji. pozytywiści głosili potrzebę pracy organicznej oraz pracy u podstaw.

historia odgrywała istotną rolę w kształtowaniu i umacnianiu świadomości narodowej. nastąpił rozwój ważnych badań naukowych dotyczących dziejów polski.

polscy twórcy pragnęli podnieść na duchu zniewolonych polaków

bolesław Prus

poruszał w swoich utworach różne problemy społeczne. jego najwybitniejszą powieścią jest ,,lalka", w której opisał społeczeństwo polskie końca xix wieku i nawiązał do powstania styczniowego.

henryk sienkiewicz

był autorem licznych powieści historycznych. pisał utwory ku pokrzepieniu serc. jego twórczość została doceniona w 1905 roku, kiedy to otrzymał literacką nagrodę nobla za całokształt pracy. miało to ogromne znaczenie dla polaków.

maria konopnicka

zasłynęła jako wybitna poetka, a także autorka nowel i bajek dla dzieci. w swojej twórczości często poruszała tematykę patriotyczną i społeczną.

jan matejko

był sławnym polskim malarzem. na swoich obrazach przedstawiał ważne wydarzenia z dziejów polski. jego dzieła miały przypominać polakom czasy świetności ojczyzny i zwycięstw polski.

helena modrzejewska

była jedną z najwybitniejszych polskich aktorek teatralnych. występowała na całym świecie. dzięki swojemu talentowi zdobyła uznanie na całym świecie.

W sztuce europejskiej pod koniec XIX wieku pojawił się nowy nurt- modernizm. Jego zwolennicy głosili hasło ,,sztuka dla sztuki". Nową epokę w dziejach polskiej sztuki i literatury nazwano Młodą Polską. Do najwybitniejszych przedstawicieli należeli m.in. Stanisław Przybyszewski, Jan Kasprowicz, Stefan Żeromski, Władysław Reymont, Stanisław Wyspiański, Jacek Malczewski.

Głównymi ośrodkami rozwoju sztuki młodopolskiej stały się Kraków i ogromnie popularne w tym okresie Zakopane.

stanisław wyspiański

wybitny polski dramatopisarz i malarz. jego utwór ,,wesele" jest uznawany za jeden z najważniejszych polskich dramatów xx wieku.

jacek malczewski

polski malarz, twórca symbolizmu na ziemiach polskich

aleksander gierymski

polski malarz

maksymilian gierymski

polski malarz