Charles Baudelaire Padlina

charles baudelaire

Poeta przeklęty

Poeci wyklęci, także poeci przeklęci (z fr. poètes maudits) – grupa poetów będących bohaterami skandali obyczajowych, ich twórczość literacka spotykała się zwykle z odrzuceniem współczesnych, po śmierci autorów stając się przedmiotem kultu. Poeta wyklęty to poeta zbuntowany przeciw społeczeństwu, outsider przekraczający normy obyczajowe. Typowe elementy biografii poety wyklętego to nadużywanie bądź uzależnienie od alkoholu lub narkotyków, obłęd, popadanie w konflikty z prawem, wczesna, często samobójcza śmierć.

Na poetów Młodej Polski duży wpływ wywarli francuscy poeci przeklęci. Zalicza się do nich: Charles'a Baudelaire'a, Arthura Rimbauda, Paula Verlaine'a – buntowników przeciw społeczeństwu, którego normom przeciwstawiali własną sztukę i życie bulwersujące mieszczucha.

Arthur Rimbaud

Paul Verlaine

Charles Baudelaire

Paul Verlaine i Arthur Rimbaud

Charles Pierre Baudelaire urodził się w 1821 roku w Paryżu.

W wieku sześciu lat stracił ojca. Ponieważ matka wyszła ponownie za mąż za oficera Jacques'a Aupicka, w 1828 przeniósł się razem z rodziną do Lyonu. Początkowo uczył się w Collège Royale w Lyonie. Od 1836 przebywał ponownie w Paryżu jako uczeń Collège Louis-le-Grand. W 1839 został usunięty ze szkoły z powodu niewłaściwego zachowania. Zdał jednak z powodzeniem egzamin maturalny w trybie eksternistycznym. W 1840 rozpoczął studia prawnicze.

Obracał się w towarzystwie bohemy Paryża. Zbulwersowana jego zachowaniem rodzina postanowiła go od tego środowiska odseparować. W 1841 ojczym, który w międzyczasie otrzymał tytuł generała i nie raz musiał się wstydzić za wybryki młodego chłopaka, wysłał go na rok do Indii, pragnąc wdrożyć go do pracy w handlu. Baudelaire nie dotarł tam jednak. W 1842 jego statek z powodu sztormu na Oceanie Indyjskim musiał zakończyć rejs na Mauritiusie.

Po powrocie z podróży Baudelaire jako pełnoletni otrzymał spadek po ojcu (około 75 000 franków) , osiadł w Paryżu i zerwał kontakty z rodziną. Rozpoczął życie bogatego dandysa. Wstąpił do kół literackich i kontynuował pracę twórczą. W 18 miesięcy zdążył roztrwonić połowę spadku. W 1844 roku zmartwiona rodzina postanowiła otoczyć go sądową opieką finansową notariusza. Fakt ten bardzo Charles’a zranił i prawdopodobnie doprowadził również do jego próby samobójczej w 1845 roku. Ponieważ Charles uzależniony był od zażywania haszyszu, opium i alkoholu, utrzymując jednocześnie ukochaną Jeanne Duval – znajdował się w ciągłej potrzebie finansowej. Fakt ten wzmocnił wówczas jego skłonności do stanów depresyjnych. W 1848 wziął udział w rewolucji lutowej, pragnąc w ten sposób przede wszystkim wyrazić bunt przeciwko rodzinie (ojczymowi).

Charles Baudelaire, de face (1869 print of 1865 etching) by Édouard Manet

W 1857 roku 36-letni Charles Baudelaire wydał dzieło, którym zasłynął w historii literatury. Kwiaty zła stanowią zbiór 100 wierszy, które wcześniej powstawały i wydawane były pojedynczo już od około 1840 roku. Treść niektórych zawartych w tomie wierszy stała się przyczyną wytoczenia poecie procesu o obrazę moralności publicznej, który zakończył się obłożeniem go karą grzywny i konfiskatą niektórych tekstów.

Kolejne lata życia zdominowane zostały przez dalsze, pogarszające się finansowe i zdrowotne problemy spowodowane uzależnieniem od narkotyków ale również chorobą weneryczną, której objawy nasilały się z miesiąca na miesiąc. Ostatnie lata swojego życia artysta spędził w Brukseli, często chorując, czasem nawet nie będąc w stanie pracować. Następnie po przeżyciu udaru, przeniesiono go do paryskiego domu opieki, gdzie pod okiem matki żył na wpół sparaliżowany, niezdolny do mówienia jeszcze przez rok. Pochowany został na cmentarzu Montparnasse. Zmarł mając 46 lat.

Baudelaire jest dziś uznawany za prekursora symbolizmu i poezji nowoczesnej.

Baudelaire jest dziś uznawany za prekursora symbolizmu i poezji nowoczesnej.

Kwiaty zła

Po ukazaniu się Kwiatów zła Wiktor Hugo powiedział, że wiersze Baudelaire’a przynoszą ,,nowy deszcz”.

Zarówno postawa filozoficzna wyrażona w tomie poetyckim, jak jego kształt formalny szokowały czytelników z połowy wieku XIX. Poeta nie wahał się wypowiadać prowokacyjnych prawd o podłości i zwierzęcości ludzkiej natury, brnącej z chorobliwym upodobaniem w upadek i grzech, drwił z uświęconych praktyką społeczną wartości i instytucji (religii, Kościoła, moralności, małżeństwa), wielbił erotykę perwersyjną, chętnie zestawiał ze sobą obrazy piękna i brzydoty. Używając dwudziestowiecznego już określenia, można by nazwać lirykę Baudelaire’a turpistyczną

Turpistyczny – (od łac. turpis – brzydki) mianem turpizmu określa się programowe przedstawianie w literaturze przejawów brzydoty

W szokujących i odległych od tradycyjnych wyobrażeń o pięknie poetyckim wierszach uzewnętrzniały się typowe dla późniejszej poezji europejskiej niepokoje i odczucia człowieka doby kryzysu: jego odraza do nijakiej i pospolitej powszedniości, poczucie bezsensu istnienia, strach przed śmiercią i równoczesna nią fascynacja, brak oparcia duchowego i poczucie niemocy wobec zła, tęsknota do wyższych wartości (dobra, miłości, sztuki) i masochistyczne nurzanie się w grzechu i upadku.

Elementy tego rozdarcia wewnętrznego uwidaczniały się w biografii poety, którego życiu towarzyszyła atmosfera skandalu i prowokacji.

Baudelaire dla modernistów stał się wzorem poety niepokornego, walczącego o prawo do indywidualnej ekspresji

Wyrazem prowokacji poetyckiej jest głośny wiersz Padlina, niezwykle brutalny w zestawieniu ze sobą objawów młodości, życia i piękna z obrazem śmierci, rozkładu i zgnilizny.

Zadania: 1. Opisz sytuację liryczną w wierszu Baudelaire’a. 2. Zapisz określenia ukochanej oraz te odnoszące się do padliny. W jakim celu pisarz zestawił dwa sprzeczne języki poetyckie? 3. Wskaż elementy naturalizmu. 4. Wyjaśnij pojęcie dandys.

Artur Rimbaud

Francuski poeta zaliczany do grona tzw. poètes maudits (poeci wyklęci). Jego życie urosło do rangi legendy, a nazwisko stało się symbolem obyczajowego buntu. Początkowo gorący zwolennik parnasizmu szkoły Théodore de Banville'a; później przedstawiciel symbolizmu kultywujący wypracowaną przez siebie "poetykę czystego zapisu", "alchemię słowa" oraz "wstyd uczuć". Często uważany również za duchowego przewodnika przyszłego pokolenia dekadentów. Twórczość Arthura Rimbauda określana jest jako wizyjna, awanturnicza i bluźniercza w stosunku do religii chrześcijańskiej, odwołująca się często do ideałów pogańskich, nadająca językowi poezji rangę sakralną. Swego czasu stanowiła ona reakcję na zbyt egotyczny romantyzm i klasycyzm, jako na kierunki literackie, które nie odpowiadając sytuacji egzystencjalnej "człowieka nowoczesnego", wyczerpały swój twórczy potencjał. Jej główną ambicją − zarówno pod kątem treści, jak i formy − autor świadomie uczynił osobiste dążenia do poszukiwania granic każdego doświadczenia oraz rozszerzanie barier poznania zmysłowego, tzw. "jasnowidzenie".

Title 2

"Legenda Rimbauda” Artur Międzyrzecki

To straszne wiedzieć: żył młodzian. Napisał pomiędzy czternastym i dziewiętnastym rokiem życia poematy piorunujące i wizjonerskie, nieprawdopodobnie piękne, oraz prozę olśniewająco zagęszczoną. Dotarł do szczytu, zszedł za horyzont. To straszne wiedzieć: odrzucił pisanie w wieku lat dziewiętnastu i drugą część krótkiego życia poświęcił szalonej włóczędze: przemierzał Europę, płynął przez morza, chwytał się wielu zajęć, by zarobić na życie, uczył się rozmaitych języków, aż w końcu dotarł do Afryki, by znaleźć się w jądrze ciemności, by dopełnić sezon w piekle, by umrzeć męczeńską śmiercią w wieku trzydziestu siedmiu lat”.

Osiem kilo złota wokół lędźwi. Handel bronią: był przecież kupcem z Hararu. Aden i Harar. Eden i horror. Śmierć w Marsylii. Rozpaczliwe wołanie o miłość, której się wyrzekł. Wyrzekł się, porzucił pisanie, ale nie do końca, bo pisywał listy. Na przykład list do króla Szoa, cesarza Etiopii, Menelika II. Pisał, jak się cesarz czuje. Cesarz czuł się nieźle. Odpisał Arturowi Rimbaud, w roku 1887 (cytuję za Arturem Międzyrzeckim): „Menelik II, król Szoa, Kaffy i sąsiednich krajów Galla. Otrzymuje pan Rimbaud. Jak się miewasz? Ja, chwała Bogu, mam się dobrze, podobnie jak wszystkie moje wojska...” .

Artur Rimbaud pisał w kilka miesięcy później z Adenu do rodziny i do swego wydawcy (a jednak, a jednak...) Lacroix, żeby mu przysłać ksiażki, których natychmiast potrzebuje: „Podręcznik stelmacha. Podręcznik garbarza. Ślusarz doskonały Berthauta. Eksploatyzacja kopalni. Podręcznik szklarza. Podręcznik ceglarza. Podręcznik fabrykanta fajansu, garncarza itd. Podręcznik gisera wszystkich metali. Podręcznik fabrykanta świec. Podręcznik rusznikarza... Przede wszystkim potrzebny mi Garbarz... Dołączcie do paczki Podręcznik telegrafii, Małego stolarza, Małego modelarza i Malarza ściennego... Jestem dziś naprawdę zbyt zajęty, by pisać dłużej...” Powiadają: wszystko jest poezja. Powiedzmy sobie: poezja – to miłowanie. Kto miłowania nie zaznał, skończy w bólach, z obciętą nogą, z kilogramami złota pocącymi się wokół lędźwi, w cuchnącej potem i wyziewami sali szpitalnej w Marsylii, w Paryżu lub w Warszawie. Nie można pisać o kochaniu i nie kochać. Nie można zwlekać z kochaniem, bo pozostanie tylko złoto i gnijące trzewia

Statek pijany

interpretacja

Ewelina Mikołajczak