Sztuka średnioweiczna

Barwy w sztuce romańskiej i gotyckiej

Ewa Krzyżanowska

Barwy w sztuce romańskiej

ok. XI-XIII w.

W dziełach romańskich stosowane były płaskie plamy barw podstawowych i pochodnych oraz - w mniejszym stopniu - złamanych. Plamy te obrysowywano wyraźnym konturem. Malowidła powstawały w szerokiej gamie barwnej. Używano kolorów intensywnych i kontrastowych.

Miniatura z księgi króla Aragonii Piotra II Katolickiego, XII w.

W romańskich dziełach - służących przede wszystkim umacnianiu wiary i religijności - ukazywano Boga, postacie świetych, duchownych i władców.

Chrystus Pantokrator – fresk z kościoła San Climente

Średniowieczne malarstwo i rzeźba pełniły funkcję zarówno dekoracyjną, jak i dydaktyczną. Niewielu ludzi potrafiło w tamtych czasach czytać. Historie biblijne oraz naukę Kościoła o zbawieniu i potępieniu poznawali zatem dzięki sztuce. Możemy się domyślać jak silne na wyobraźnię tych osób oddziaływały kolorowe freski przedstawiające dobre i złe uczynki, sceny z życia Jezusa i świętych oraz obrazy raju i mąk piekielnych.

romanskie freski w Kaplicy Ukrzyżowanego

Ręcznie pisane księgi dekorowano kolorowymi ilustracjami, czyli miniaturami, a także wzorami oraz ozdobnymi pierwszymi literami tekstu - inicjałami.

Romańska rzeźba stanowiła uzupełnienie i dekorację budowli. Płaskorzeźbami zdobiono ściany i portale, czyli wejścia do budynków. Rzeźbiono również wzory na głowicach kolumn, wykuwano w kamieniu sarkofagi i płyty nagrobne.

Zapraszam na Historię Drzwi Gnieźnieńskich (dla chętnych)

Drzwi Gnieźnieńskie - ukazano 18 scen z życia św. Wojciecha.

Sarkofag Władysława Łokietka XIV w.

Na wystrój wnętrz romańskich kościołów składały się złocone ołtarze, bogato zdobione relikwiarze przeznaczone na szczątki świętych, chrzcielnice i kielichy.

Domy zamożnych ludzi zdobione były barwnymi, dekoracyjnymi tkaninami ściennymi przypominającymi obrazy (dywany). To tak zwane tapiserie inaczej nazywane arrasami lub gobelinami.

Sztuka gotycka

W gotyku poczatkowo wykorzystywano barwy intensywne, czyste, a także zlocenia i plaskie plamy.Z czasem kontury stawały się delikatniejsze, zaczęto stosować walor. W sztuce gotyckiej pojawiły się sceny z życia dworskiego oraz pierwsze portrety. Sposób przedstawienia postaci stał się bardziej naturalny.

W rzeźbie udoskonalano kamienne dekoracje architektoniczne w portalach i oknach zwane maswerkami.

Zaczęły też powstawać posągi wolnostojące, np. figury świetych, Piękne Madonny z Dzieciatkiem na ręku czy piety.

Gotycka Piękna Madonna z Krużlowej

Michał Anioł, Pieta, Bazylika św. Piotra w Watykanie

We wnętrzach świątyń umieszczano drewniane ołtarze szafiaste z ruchomymi, zamykanymi skrzydłami.

Ołtarz Wita Stwosza w Bazylice Mariackiej w Krakowie

Malarstwo gotyckie reprezentują obrazy ołtarzowe, najczęściej tryptyki, czyli dzieła złożone z trzech części: środkowej i dwóch skrzydeł bocznych.