Inteligencja i chłopi w "Weselu"

Czy istnieje szansa na porozumienie? Relacje między inteligencjąi chłopstwemw "Weselu" Stanisława Wyspiańskiego.

Wprowadzenie

Na weselnej zabawie pod jednym dachem spotkały się dwa towarzystwa: krąg inteligencji krakowskiej i krąg chłopski. W akcie I, który ma charakter realistyczny, w rozmowach weselnych gości prezentowane są ich poglądy, opinie na temat wsi, sztuki, polityki, itd. O realizmie świadczą dowcipne dialogi, stylizacja gwarowa, czyli dialektyzacja, w wypowiedziach weselników reprezentujących wieś.

Kliknij na ikonkę obok, by przyporządkować bohaterów do odpowiednich grup.

Charakterystyka chłopów

Na podstawie wypowiedzi poniższych bohaterów,dokonaj charakterystyki grupy społecznej, jaką są chłopi.

Jasiek

Panna Młoda

Czepiec

Dziad

Gospodyni

Charakterystyka inteligencji

Na podstawie wypowiedzi poniższych bohaterów,dokonaj charakterystyki grupy społecznej, jaką jest inteligencja.

Pan Młody

Gospodarz

Poeta

Dziennikarz

Radczyni

Wnioski

1) Jakie są relacje, stosunki między chłopami a inteligencją?

2) Czy jest możliwe porozumienie między tymi grupami?

Kliknij na ikonkę obok, by sporządzić notatkę - wnioski końcowe

• jest uosobieniem niechęci między chłopami a inteligencją
• do niego przybywa Upiór, by przypomnieć rabację chłopów (tzw. rabację galicyjską z 1846 roku)

• tęskni za potęgą i czynem, jest patriotą; ale jest niezdolny do czynu – to dekadent (jest bierny i słaby, więcej w nim pozy i pozerstwa niż prawdziwej poezji)
• rozmowa na tematy: miłości, małżeństwa, poezji, sztuki
• przywołuje młodopolską ideę „sztuki dla sztuki”
• rozmawia o poezji z Rachelą; nazywa ją Muzą;
• jest bawidamkiem – flirtuje też z Maryną
• uważa, że chłopi są idealizowani, a inteligencja jest zauroczona odmiennością chłopskiej kultury
• zauważa, że inteligencja nieprzystosowana jest do realnego życia, ucieka od życia do poezji, szuka wartości w świecie ułudy
• tłumaczy Pannie Młodej, że Polska mieści się w sercu każdego Polaka

• to ona chowa złotą podkowę, którą znalazł Staszek, a którą zgubił siwy koń Wernyhory; chowa ją do skrzyni [może to oznaczać, że dla niej sprawa chłopska jest najważniejsza, ważniejsza niż sprawa narodowa; a może chodzi o próżność chłopów]

• nie pozwala budzić męża

CHŁOPOMANIA (ludomania) - zjawisko w literaturzei obyczajowości sfer artystycznych przełomu XIX i XX wieku objawiające się pozornym zainteresowaniem wsią i jej mieszkańcami. Zauroczenie malowniczością wsi, zwyczajami i strojami stworzyło uzasadnienie wypraw poza miastow poszukiwaniu naturalnego ukojenia, doprowadziło do małżeństw inteligencko-chłopskich, skutkowało też zupełnie nowym przedstawianiem tematu wsi w literaturze.

• inteligencja jest niezdolna do czynu
• ogarnięta dekadentyzmem
• nie potrafi wykorzystać szansy
• ich zbratanie z chłopami jest tylko pozorne
• ciągle żywe są wspomnienia rabacji
• i inne

• wiejska, prosta i szczera dziewczyna
• trzeźwo myśląca
• twardo stąpająca po ziemi
• konkretna, rozsądna (mimo, że nie jest wykształcona)
• właściwie nie zna swego męża
• znudzona nieustannymi pytaniami o dowód miłości
• gdy jednak rano chłopi chcą obudzić panów, twardo się im przeciwstawia

• chłopi są gotowi do czynu, ale są niesamodzielni
• brakuje im przywódcy, i szukają wśród inteligencji
• sprawa chłopska jest dla nich ważniejsza, niż sprawa narodowa
• i inne

• jest z Krakowa – wywyższa się (pogardza chłopami);
• mówi banały; jej wypowiedzi są puste – mają ukryć jej ignorancję
• próbuje odciągnąć Haneczkę od pomysłu wspólnego tańca z chłopami
• wskazuje relacje między chłopami a inteligencją:

Wyście sobie, a my sobie, Każden sobie rzepkę skrobie

• nie zna wsi i nie rozumie jej (nieznajomość realiów życia wiejskiego: pyta w listopadzie, czy już posiano zboże)
• pozorne zainteresowanie sprawami wsi, ale wieś ją nie interesuje [jest na weselu, bo tak wypada – jest ciotką Pana Młodego]

• mówi z entuzjazmem, z przesadą; łatwo ulega nastrojom, popada w egzaltację

• zachwyca się pięknym wyglądem nowo poślubionej małżonki - postrzega żonę jak pięknie ubraną lalkę z Sukiennic

• ujawnia się jego całkowita nieznajomość wiejskich zwyczajów i obyczajów (Panna Młoda mówi: "Trza być w butach na weselu")

• Pan Młody widzi w chłopach witalność, energię, zdrowie; jest zauroczony piękne i barwnością wiejskiego ludu [tzw. chłopomania]
• chłopi są dla niego uosobieniem naturalności i autentyczności
• Panu Młodemu wydaje się, że wystarczy chodzić bez butów i z gołą głową, aby od razu poczuć się chłopem
• gaduła (Radczyni nawet zauważyła, że on: "gada, gada, gada…")
• w rozmowie z Gospoodarzem ujawnia, że pamięta o rabacji galicyjskiej [sam stracił tam swoich bliskich, choć sam był zbyt młody]
• obawia się, siły drzemiącej w ludzie – widzi gwałtowność i porywczość chłopów
• przybycie do niego zjawy Hetmana odkrywa wewnętrzny niepokój, czy żeniąc się z chłopką, nie zdradził swojej klasy

Chłopi i inteligencja poddani zostali ocenie pod kątem gotowości do podjęcia czynu narodowego. Żadna z warstw nie zasłużyła na pozytywną ocenę - inteligencja zawiodła, a chłopi nie dorośli do tak poważnego zadania. Konflikt między grupami jest na tyle silny, że wspólne działanie nie jest możliwe. Konfrontacja obyczajowa i światopoglądowa obydwu warstw społecznych ujawniła wzajemną obcość, niechęć, a nawet wrogość. Wielowiekowe podziały, uprzedzenia i lęki są ciągle żywe. Podsumowuje je Radczyni:"Wyście sobie, a my sobie Każden sobie rzepkę skrobie". [akt I, scena 4]

• uważa, że chłopi powinni zamknąć się tylko w opłotkach swojej wsi ("Ja myślę, że na waszej parafii / świat dla was aż dosyć szeroki")
• wypowiada się z ironią o chłopach
• pokpiwa sobie lekceważąco z niewykształconego chłopa (unika Czepca i jego pytań na tematy polityczne – nie chce uświadamiać chłopów, pogardza nimi)
• przyjechał na wieś odpocząć:

Niech na całym świecie wojna, byle polska wieś zaciszna, byle polska wieś spokojna.

• głosi poglądy ugodowe – jest zwolennikiem współpracy z zaborcą (mówi o swej działalności: usypia naród)

• widzi w chłopach spadkobierców piastowskich cnót (szlachetność); jest zafascynowany siłą ludu; mówi: "Chłop potęgą jest i basta"
• postrzega pracę chłopów jako świętość [sakralizuje ich trud]
• zyskał szacunek chłopów (mógłby stać się pomostem między chłopami a inteligencją)

• pijany, przekazuje róg Jaskowi, a sam idzie spać (nieodpowiedzialny)
• okazuje podziw dla temperamentu, zapału chłopów do walki, ale podszyty jest on lękiem, że: to, co było, może przyjść [chodzi o rabację]

• zauważa, że chłopi i inteligencja wspólnie mogliby wiele zdziałać dla sprawy narodowej, ale nie potrafią się porozumieć

• drużba na weselu

• pragnienie majątku (pawie pióra)
• to jemu Gospodarz powierza misję zorganizowania powstania

• Jasiek jest niedojrzały, nie rozumie doniosłości chwili, chce błyszczeć, ale gubi złoty róg, sięgając po symbol krakowskiego stroju, czyli czapkę z piórami, i tak zaprzepaszcza szansę powstania
• Jasiek miał wezwać naród po powstania i zgromadzić lud przed kościołem [tak kazał Wernyhora Gospodarzowi]

• interesuje się polityką: "Cóż tam, panie, w polityce? / Chińcyki trzymają się mocno!?"
• podkreśla waleczność, bohaterstwo polskich chłopów – wspomina Głowackiego – bohatera powstania kościuszkowskiego
• gotowy do czynu, nie potrafi być jednak samodzielny, potrzebuje przywódcy i szuka go wśród inteligencji
• wspomina sposób traktowania chłopów przez inteligencję (wskazuje na brak porozumienia)
• wskazuje bohaterstwo chłopów, ale również skłonność do bójek, porywczość
• zauważa, że chłopi są silni, zdrowi, gotowi do działania, ale również zawzięci
• wspomina o wyzysku chłopów, a nawet pojawiają się groźby wobec panów: "jeźli nie pójdziecie z nami, / to my na was– i z kosami".